مفاهیم فضایی به زبان ساده/ ابرنواخترها را بیشتر بشناسید

به گزارش خبرنگار حوزه علم، فناوری و دانش‌بنیان گروه فناوری خبرگزاری آنا، جهان هستی از قسمت‌های متفاوتی تشکیل شده است و انسان‌ها تنها ناحیه‌ای بسیار کوچک از این فضای بیکران را به خود اختصاص داده و در آن زندگی می‌کنند. هر ساله فاصله زمانی بین چهارم تا دهم اکتبر(13 تا 19 مهر) به عنوان هفته جهانی فضا شناخته می‌شود و کمیته جهانی فضا در این مدت برنامه‌های متعددی را برای آشنایی بیشتر مردم با علوم فضایی برگزار می‌کند.

بیشتر بخوانید:

ماده سیاه چیست؟/ اطلاعاتی در مورد مرموزترین ماده در جهان هستی

شعار هفته جهانی فضا (World Space Week) امسال «بهبود زندگی با ماهواره‌ها» است. در ادامه این گزارش می‌خواهیم شما را با تعدادی از مفاهیم کاربردی در علوم فضایی آشنا کنیم:

منظومه شمسی

منظومه شمسی یا خورشیدی (Solar System) به سامانه‌ای شامل یک ستاره و 8 سیاره‌ با نام‌های مشخص اطلاق می‌شود. این سیارات در مدارها و با فاصله‌ای معین از یکدیگر به دور خورشید گردش می‌کنند. هرکدام از سیارات منظومه شمسی دارای تعداد متفاوتی قمر یا ماه هستند. تاکنون بیش از 200 ماه در منظومه شمسی شناسایی شده است. بزرگ‌ترین سیاره منظومه خورشیدی مشتری و کوچک‌ترین آن سیاره تیر یا عطارد است.

تنها نقطه قابل سکونت در منظومه شمسی سیاره زمین است. این سیاره به دلیل وجود اکسیژن و نیروی گرانش شرایط ایده‌آلی برای زندگی دارد. فاصله هریک از سیارات منظومه شمسی از خورشید متفاوت است و این موضوع سبب شده مدت زمان چرخش آن‌ها به دور این ستاره غول‌پیکر متفاوت باشد. کوتاه‌ترین زمان چرخش مربوط به سیاره عطارد و طولانی‌ترین مربوط به پلوتون است.

کهکشان راه شیری

کهکشان راه‌ شیری (the milky way) مجموعه‌ای از میلیاردها سیاره و ستاره است که منظومه شمسی نیز در این کهکشان قرار دارد. قدیمی‌ترین ستاره‌ای که در کهکشان راه شیری شناسایی شده است 13.6 میلیارد سال سن دارد. قطر صفحه کهکشان راه شیری حدود ۱۰۰ هزار سال نوری است و تعداد ستارگان در این مجموعه ۱۰۰ تا ۴۰۰ میلیارد تخمین زده می‌شود.

سال نوری

مسافت‌ بین اجرام آسمانی در علوم فضایی با یکای سال نوری (Light-year) اندازه‌گیری می‌شود. سال نوری در واقع مسافتی است که نور با سرعت معین در 1 سال طی می‌کند. با توجه به تعداد روزهای سال و سرعت نور بر حسب متر بر ثانیه مسافتی نور در یک سال طی می‌کند برابر ۹٬۴۶۰٬۷۳۰٬۴۷۲٬۵۸۰٬۸۰۰ متر است.

سیارک

سیارک‌ها (Asteroid) اجرامی آسمانی از جنس فلز و سنگ هستند. این اجرام آسمانی شکل معینی نداشته و به دلیل نیروی گرانش به دور ستاره‌ها می‌چرخند. در منظومه شمسی سیارک‌ها به دور خورشید گردش می‌کنند. البته دسته‌ای از سیارک‌ها نیز در مدار مشخصی قرار نگرفته و به صورت آزادانه در فضا حرکت می‌کنند. سیارک‌ها منابعی ارزشمند از مواد آلی و معدنی هستند و از انرژی نهفته در این اجرام برای ساخت تجهیزات فضایی قابل استفاده است اما به دلیل سرعت و جرم قابل توجه سیارک‌ها امکان دستیابی به انرژی آن‌ها تقریبا ممکن نیست و هر نوع جسمی در صورت برخورد با این اجرام به شدت آسیب می‌بیند.

سیاه چاله

سیاه‌چاله‌ها (Black Holes) از جمله مرموزترین اجرام کیهانی هستند که انسان‌ها هنوز نتوانسته‌اند آن‌ها را به طور کامل بشناسند. سیاه‌چاله‌ها دارای نیروی گرانشی بسیار قوی هستند و هر نوع ماده‌ای که در محدوده میدان مغناطیسی آن‌ها قرار بگیرد به سرعت به درون سیاه‌چاله کشیده شده و دیگر اثری از آن مشاهده نمی‌شود. حتی نور نیز قادر به گریز از میدان مغناطیسی سیاه‌چاله نیست. برخی از دانشمندان نظیر آلبرت اینشتین معتقد بودند سیاه‌چاله‌ها موادی که به درون خود کشیده می‌شوند به بعد دیگری از زمان و مکان منتقل می‌گردند.

ابرنواختر

ابرنواختر (Supernova) به پدیده‌ای اطلاق می‌شود که در زمان مرگ یک ستاره رخ می‌دهد. در واقع زمانی که ستاره‌ای به آخرین روزهای عمر خود نزدیک می‌شود با شدت و حجم بسیار زیادی منفجر شده و در نتیجه این انفجار عظیم ابرنواختر تشکیل می‌شود.

درخشش و نور ستارگان به دلیل انفجارهای هسته‌ای بزرگی است که به طور متوالی درون آن‌ها رخ می‌دهد زمانی که سوخت مورد نیاز برای این انفجارها به پایان برسد ستاره متلاشی شده و اجزای آن در کیهان پخش می‌شوند. به دلیل گسترش بدون توقف فضا، نور و درخشندگی ستارگانی که صدها هزار سال پیش از بین رفته‌اند هنوز در کهکشان دیده می‌شود. ابرنواخترها پدیده‌هایی بسیار نادر هستند و تا پیش از سال 1604 میلادی هنوز هیچ انسانی از وجود آن‌ها اطلاع نداشته و نمی‌دانست این اجرام درخشنده دقیقاً چه ماهیتی دارند.

هرچند امروز بشر به لطف تجهیزات فضایی پیشرفته در زمین و ماهواره‌های متعدد در منظومه شمسی اطلاعات و اسناد بیشتری از کیهان و اسرار آن در اختیار دارد ولی دانشمندان اذعان می‌کنند نسل انسان هنوز ذره‌ای بیشتر از حقایق هستی را درک نکرده و باید سال‌ها تلاش کرد تا رموز نامحدود ستارگان، سیارات و سایر پدیده‌ها و اجرام فضایی را درک کرد. امیدواریم در هفته جهانی فضا 2020 سازمان‌های فضایی به ویژه سازمان فضایی ایران با اتکا به استعدادهای جوانان ایرانی همه دنیا را بیشتر با فضا و علوم مرتبط با این حوزه آشنا کند.

انتهای پیام/4144/پ