اینترنت اشیا، پارادایم تازه برای دنیای جدید/ گردش مالی سالانه 3 تا 14 تریلیون دلار در اکوسیستم فناوری IoT

گروه دانشگاه خبرگزاری آنا-محدثه حسینی؛ «پژوهش اثرگذار یکپارچه شبکه‌ای دانشگاه آزاد اسلامی» که با نام اختصاری «پایش آزاد» شناخته می‌شود به دنبال تبدیل چالش‌های کلان کشور به زمینه‌های پژوهشی است تا استاد و دانشجو بتوانند بر اساس آن موضوع پایان‌نامه و یا رساله را تعریف کنند.

بیشتر بخوانید:

صفر تا صد طرح پژوهش اثرگذار یکپارچه شبکه‌ای دانشگاه آزاد اسلامی

این طرح دارای ۴۰ برنامه علمی است که یکی از آن‌ها برنامه علمی فناوری سامانه‌های مخابراتی است. از همین رو خبرنگار آنا با «حامد آگاهی» مجری برنامه علمی فناوری سامانه‌های مخابراتی به گفتگو پرداخته است که در ادامه مشروح این گفتگو را می‌خوانید.

آنا: نقش فن‌آوری‌های نوین اطلاعات و ارتباطات در جامعه امروزی چیست؟

آگاهی: در هزاره سوم، فن‌آوری اطلاعات به‌عنوان عمده‌ترین محور تحول و توسعه در جهان منظور شده و دستاوردهای ناشی از آن، چنان با زندگی مردم عجین شده که بی‌توجهی به این دستاورد جدید بشر، اختلالی عظیم در جامعه و رفاه و آسایش مردم به وجود می‌آورد. ازاین‌رو، نقش کلیدی فن‌آوری‌های نوین اطلاعات و ارتباطات را در عرصه‌های اقتصادی، اجتماعی و سیاسی نمی‌توان نادیده گرفت.

اینترنت اشیاء (Internet of Things: IoT) به‌عنوان راهکار بی‌بدیل کاهش معضلات زندگی شخصی و اجتماعی و محیط‌های عمومی و افزایش کارایی کارخانه‌ها و محیط‌های صنعتی موردتوجه مدیران کلان کشورها واقع‌شده است.

آنا: هدف اینترنت اشیا چیست؟

آگاهی: هدف اینترنت اشیاء به‌عنوان چهارمین انقلاب صنعتی توانمندسازی اشیاء برای اتصال در هر زمان و در هر مکانی، با هر چیزی و هر شخصی است که از هر مسیر یا شبکه و خدمتی به‌صورت ایدهال استفاده می‌کند.

این فناوری جدید به حضور نافذ محیطی توجه دارد و جهانی که به شکل واقعی، دیجیتال و مجازی است و به سمت شکل‌گیری محیط‌های هوشمند، همگرا می‌شوند.

مدیریت منابع، توسعه رفاه عمومی، مبارزه با فساد، بهبود شاخص‌های مدیریتی و رشد اقتصادی از جمله اهداف قابل ‌دسترس به کمک این فناوری جدید است. اینترنت اشیاء یک پارادایم نسبتاً جدید است که در سناریوهای ارتباطات بی‌سیم و مدرن به‌سرعت در حال رشد است.

ایده اصلی این مفهوم، حضور فراگیر انواع اشیاء در محیط -ازجمله تگ‌های RFID، سنسورها، محرک‌ها، تلفن‌های همراه و غیره– است که از طریق طرح‌های آدرس‌دهی منحصربه‌فرد قادر هستند با برقراری ارتباط با یکدیگر و همکاری برای دستیابی به اهداف مشترک هماهنگ شوند.

آنا: اینترنت اشیا چیست؟

آگاهی: عبارت اینترنت اشیاء در قالب دنیایی که در آن هر شی دارای هویت دیجیتال باشد و کامپیوترها آن‌ها را کنترل و مدیریت کند، مطرح‌شده است. در پارادایم اینترنت اشیاء بسیاری از اشیاء پیرامونی در یک یا چند فرم در شبکه قرار می‌گیرند. فناوری‌های شبکه حسگر برای برآورده ساختن این چالش جدید که در آن سیستم‌های اطلاعاتی و ارتباطی در محیط جاسازی‌شده، توسعه می‌یابد. این امر باعث تولید حجم زیادی اطلاعات می‌شود که باید در قالب یکپارچه، کارآمد و به‌راحتی قابل تفسیر، ذخیره، پردازش و ارائه شوند.

آنا: اینترنت اشیا در چه بخش‌هایی از زندگی ظهور و بروز خواهد داشت؟

آگاهی: اینترنت اشیاء تأثیر به سزایی در جنبه‌های مختلف زندگی روزمره و رفتار کاربران بالقوه می‌تواند داشته باشد. از دیدگاه یک کاربر، کاربردهای اینترنت اشیاء در هر دو زمینه کسب‌وکار و زندگی شخصی قابل‌مشاهده خواهد بود.

درزمینهٔ کاربردهای روزمره و شخصی، راحتی در سبک زندگی، سلامت، یادگیری پیشرفته، سرگرمی و کاهش هزینه‌های انرژی تنها برخی از سناریوهای کاربردی ممکن است که پارادایم جدید نقش مهمی در آینده‌ای نزدیک دارد. به‌طور مشابه، از منظر کاربران کسب‌وکار، تسهیل مواردی نظیر اتوماسیون و تولید صنعتی، تدارکات، مدیریت کسب‌وکار و فرآیند، کاربردهای پزشکی، حوزه سلامت، امنیت و حمل‌ونقل هوشمند مردم و کالاها قابل‌مشاهده است.

ازاین‌رو دو فرصت کلیدی درزمینه اینترنت اشیاء شامل محصولات هوشمند (بهره‌برداری از ویژگی‌های مدرن اینترنت اشیاء در محصولات هوشمند و ایجاد تجربه‌های جدید برای کاربران) و هوشمندی کسب‌وکار (بهره‌برداری از اینترنت اشیاء جهت افزایش بهره‌وری اطلاعاتی و عملیاتی) است.

آنا: اینترنت اشیا چرخه اقتصادی و مالی جهانی نیز دارد؟

آگاهی: در اکوسیستم فناوری اینترنت اشیاء گردش مالی در سطح بین‌الملل حاصل از خدمات ارائه‌شده توسط این فناوری تا ۳ تریلیون دلار در سال تضمین‌شده است و درآمدی بالغ‌بر ۱۴ تریلیون دلار در سال پیش‌بینی‌شده است. این فناوری ارتباطات تنگاتنگی با فناوری‌های دیگر نظیر داده‌های عظیم، نسل پنجم تلفن همراه 5G و رایانش ابری دارد.

اینترنت اشیاء می‌تواند وسیله‌ای برای سود بیشتر، راحتی بیشتر و استفاده بهتر از منابع، حفظ انرژی و محیط‌زیست در آینده‌ای نه‌چندان دور باشد.

اینترنت اشیا به‌عنوان انقلاب بعدی فناوری اطلاعات و ارتباطات معرفی‌شده است و دولت‌های کشورهای مختلف ازجمله ایالات‌متحده، چین، اتحادیه اروپا، هند، کره جنوبی، استرالیا، بریتانیا، و برزیل باانگیزه‌های متفاوت از گسترش فناوری اینترنت اشیاء حمایت می‌کنند و در حال اجرای برنامه‌های مختلفی برای توسعه این فناوری، خدمات و کسب‌وکارهای مرتبط با آن هستند.

هرساله اینترنت سریع‌تر و ارزان‌تر می‌شود

تکامل اینترنت و افزایش پهنای باند و پروتکل‌های ارتباطی در پیشرفت اینترنت اشیاء بسیار مهم است. هرساله اینترنت سریع‌تر و ارزان‌تر می‌شود و علاوه بر این، دستگاه‌های دیگری با عملکرد داخلی Wi-Fi ایجاد می‌شوند و پروتکل‌های پیشرفته‌تری مانند NB-IoT برای اینترنت اشیاء با سرعت بیشتر و مصرف انرژی پایین‌تر درحال‌توسعه است.

درنتیجه، اشیاء با سرعت بیشتر و ارزان‌تر به اینترنت متصل خواهند شد. با توجه به تارنمای اشیاء، جریان داده‌ها از فردبه‌فرد، از فرد به دستگاه و از دستگاه به دستگاه وجود دارد. ارتباط دستگاه‌ها به‌طور فزاینده‌ای به اتصالات اینترنتی ختم می‌شود. درنهایت، اینترنت اشیاء می‌تواند وسیله‌ای برای سود بیشتر، راحتی بیشتر و استفاده بهتر از منابع، حفظ انرژی و محیط‌زیست در آینده‌ای نه‌چندان دور باشد.

آنا: هدف از  برنامه علمی فناوری سامانه‌های مخابراتی چیست؟

آگاهی: هدف اصلی این طرح نامه، ایجاد نظام موضوعات پژوهشی در راستای ایجاد و توسعه فناوری‌های سخت‌افزاری و نرم‌افزاری اینترنت اشیاء با رویکرد توسعه صنعتی، اقتصادی و اجتماعی است.

در کشور ما هوشمند سازی مبتنی بر اینترنت اشیاء در ابعاد کلان قبل از هر چیز نیازمند تعامل دستگاه‌های مربوطه ازجمله وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات و سازمان‌های مدیریت عمومی مانند شهرداری‌ها و صنایع کوچک و بزرگ تأمین‌کننده تجهیزات و فناوری موردنیاز است. آنگاه، توسعه فرهنگ شهروندی هوشمند باید موردنظر قرار گیرد.

این مهم، بدون فراهم کردن الزامات و زمینه‌سازی لازم، ازیک‌طرف می‌تواند نقش منفی برای توسعه فناوری و از دست رفتن فرصت‌های جهانی و فراملی و بازتولید ناموفق آن داشته باشد. از طرف دیگر، اگر به شیوه صحیح و کارآمد اجرا نشود علاوه بر وابستگی به فناوری ممکن است بخش‌هایی از جمعیت را که قادر به انطباق با این شیوه جدید حیات مدرن نیستند به حاشیه براند و توانایی آن‌ها را برای رفع نیازهایشان با مشکل مواجه کند و در حقیقت یک نوع قطب‌گرایی اجتماعی و شکاف دیجیتال را به وجود بیاورد.

آنا: برنامه علمی فناوری سامانه‌های مخابراتی شامل چه رشته‌هایی می‌شود؟

آگاهی: بدون شک نقش پیشران دانشگاه‌ها و مراکز پژوهشی در ایجاد پایه علمی و فناوری موردنیاز در راستای ایجاد و توسعه فناوری‌های مبتنی بر اینترنت اشیاء غیرقابل‌انکار است. طیف گسترده‌ای از رشته‌های دانشگاهی از علوم مهندسی تا علوم پایه و علوم پزشکی و از کشاورزی تا علوم انسانی و هنر در کنار یکدیگر می‌توانند به توسعه فناوری اینترنت اشیاء در کشور مبادرت کنند. ایجاد دانش فنی در زمینه‌های فوق نیاز به همکاری تیمی دارد. ازآنجاکه این موضوع همچنان در کشور ما جدید و رو به توسعه محسوب می‌شود تحقیقات کاربردی و هدفمند می‌تواند منجر به تولید محصولات صنعتی و بسته‌های مشاوره‌ای جهت ارائه به مجموعه‌های مدیریتی دولتی و عمومی، شرکت‌ها و صنایع و عامه مردم شود.

دانشگاه آزاد اسلامی بااطلاع از نیازهای جامعه و صنعت، سعی بر آن دارد تحقیقات دانشگاهی را  در کنار دستیابی به مرجعیت علمی بر توسعه فناوری باهدف کشف نیاز و حل مشکلات کشور متمرکز کند. در این راستا، تلاش می‌شود پژوهش‌های تحصیلات تکمیلی را که به نحوی با مقوله سیستم‌های مخابراتی ارتباط دارند به سمت پروژه‌های مسئله محور و مورد تقاضای جامعه علمی و صنعتی کشور هدایت کند.

آنا: اولین چالش برنامه علمی فناوری سامانه‌های مخابراتی چیست؟

آگاهی: «توسعه‌نیافتگی فراگیر فناوری اینترنت اشیاء در کشور» به‌عنوان اولین چالش در برنامه علمی فناوری سامانه‌های مخابراتی تدوین‌شده در دانشگاه آزاد اسلامی شیراز در نظر گرفته‌شده و اهداف کلان و در دسترس، و راهبردهای دستیابی به اهداف منتظره در قالب «نظام موضوعات» آن تدوین‌شده است.

آنا: این برنامه علمی بر اساس چه اسنادی تدوین شده است؟

آگاهی: با توجه به اسناد بالادستی مرتبط ازجمله «سند الزامات حاکم بر اینترنت اشیاء در شبکه ملی اطلاعات» و «سند راهبردی نظام جامع فناوری اطلاعات جمهوری اسلامی ایران»، مجموعه نظام موضوعات به نحوی طراحی می‌شود که حلقه‌های اتصال ذی‌نفعان صنعتی و دانشگاه ایجاد شود و نهایتاً منجر به تولید زمینه‌های متعدد پژوهشی در راستای مرتفع نمودن چالش‌های بخش‌های مرتبط شود.

همچنین تلاش شد نیازهای روز و آتی صنعت و جامعه، نقشه راه و برنامه‌های علمی و پژوهشی دانشگاه‌ها، مراکز تحقیقاتی و قطب‌های فناوری سرآمد جهانی، و نظرات اساتید برجسته دانشگاهی و متخصصین صنعتی داخلی در طراحی نظام موضوعات لحاظ شود. ازاین‌رو، این چالش بنیادین منطبق بر خط‌مشی اسناد بالادستی و خواسته‌ها و داشته‌های علمی و صنعتی با رویکرد واقع‌بینانه شرایط کشور موردتوجه قرار گرفت و اهداف غایی و عینی در کنار راهبردهای مؤثر برای دستیابی به این اهداف، تدوین و به کمیته ارزیابی دبیرخانه مرکزی پایش دانشگاه ارسال شد.

متعاقب تأیید اولیه چالش در کمیته غربالگری، تدوین مجموعه نظام موضوعات چالش «توسعه‌نیافتگی فراگیر فناوری اینترنت اشیاء در کشور» اکنون در برنامه کار دبیرخانه علمی استان فارس، کمیته علمی و شوراهای دانشی متشکل از اساتید دانشگاه و کارشناسان صنعتی قرار دارد.

انتهای پیام/4084/