مبارزه با آتش به سبک فناوری/ کمک به قهرمانان آتش‌نشان در مأموریت‌های امدادی
به گزارش خبرنگار حوزه علم، فناوری و دانش‌بنیان گروه فناوری خبرگزاری آنا، در تقویم ایران هفتم مهرماه روز ملی آتش‌نشانی و ایمنی نام‌گذاری شده است. در حافظهٔ جمعی نسل حاضر، کمتر حادثه‌ای را می‌توان یافت که به‌اندازهٔ واقعهٔ آتش‌سوزی و ریزش ساختمان پلاسکو در یادها مانده باشد. در آن رویداد ده‌ها نفر از مردم و آتش‌نشانان جان خود را از دست دادند. بسیاری از کارشناسان، در کنار علل متعدد و گوناگون، فقدان تجهیزات روز را یکی از علت‌های شدت گرفتن حادثه می‌دانند.
امروزه با افزایش شیوع و شدت آتش‌سوزی‌ها، فناوری‌های جدیدی برای حفاظت بهتر از مردم در برابر وقایعی ازاین‌دست در حال طراحی و توسعه است. چنانکه آتش‌سوزی شدید در جنگل‌های استرالیا در سال گذشته به‌وضوح نشان داد، گرم شدن کره زمین فقط به معنای بالا رفتن دما نیست. این رویداد همچنین به معنی تغییر شدید الگوهای آب و هوایی است که فجایع ویرانگر بیشتری را به بار خواهد آورد.
آتش‌سوزی همیشه ممکن است رخ بدهد اما گاهی آتش‌سوزی‌ها می‌توانند خطرناک‌تر و ویرانگرتر باشند؛ بنابراین نحوه مبارزه با آتش‌سوزی نیز در حال تغییر است و فناوری‌های جدیدی برای محافظت بهتر در برابر این خطر ابداع شده است. برخی از این ایده‌ها همین حالا به کار گرفته می‌شوند، درحالی‌که برخی دیگر هنوز در مراحل تحقیق و توسعه هستند. در این گزارش نگاهی به جدیدترین فناوری‌هایی حوزهٔ آتش‌نشانی خواهیم داشت.
واقعیت مجازی برای آموزش آتش‌نشانان
یکی از مشکلات آموزش آتش‌نشانان برای پاسخگویی به فاجعه این است که مواد شیمیایی مورداستفاده برای خاموش کردن آتش‌سوزی‌ها چندان سازگار با محیط‌زیست نیستند و همچنین در اطراف پخش می‌شوند. به‌عنوان‌مثال، فوم مهارکننده آتش (Fire suppressant foam) برای خاموش کردن آتش خوب است، اما همچنین باعث تولید سم PFOS (سولفونات پرفلوئوروکتان) می‌شود. درعین‌حال که استفاده از این مهارکننده هنوز در مواردی حیاتی به نظر می‌رسد اما به‌کارگیری آن در زمان آموزش آتش‌نشانان ضرورتی ندارد.
اکنون سامانه‌ای در حال طراحی است که با استفاده از واقعیت مجازی و ابزارهای لمسی به آتش‌نشانان کمک می‌کند بدون اینکه مواد شیمیایی نامطبوع را در محیط باقی بگذارند با تجهیزات خود تمرین و بدین طریق تجربه کسب کنند. این ابزار در حال حاضر مراحل آزمون و توسعه را می‌گذراند و شامل یک عینک واقعیت مجازی مجهز به نمایشگر، یک جلیقهٔ با الیاف نانو، تعدادی پد گرم‌کننده، تجهیزات تنفسی و محافظتی و ابزار لرزاننده‌ای است که می‌تواند لگد شلنگ آتش‌نشانی را تقلید کند.
این فناوری بر اساس داده‌های حاصل از آتش‌سوزی واقعی عمل می‌کند توسعه‌دهندگان این برنامه کاملاً با شرایط آتش‌سوزی واقعی آشنایی دارند و بسیاری از آن‌ها خود در محیط‌های آتش‌گرفته حاضر بودند تا بتوانند در محیط شبیه‌سازی‌شده، شرایط را تا جای ممکن تکرار کنند.
ایمن نگه‌داشتن آتش‌نشانان در برابر سوختگی‌های تجهیزات
طبیعتاً تنها در آموزش نیست که ایمنی آتش‌نشانان اهمیت دارد. فناوری باید بیش از همه در خط مقدم آتش‌سوزی به کار برود. یکی از خطرات وحشتناک در اثر آتش‌سوزی شعله‌ور شدن آتش در ماشین آتش‌نشانی در حالی که خدمه در داخل آن حبس شده‌اند، است. پس از وقوع چندین حادثه مرگبار در دهه نود، سازمان تحقیقات علمی CSIRO با آزمایش اسپری آب و ساخت سپر برای کاهش قرارگیری آتش‌نشانان در معرض تشعشع، گرما و گازهای سمی در جستجوی راه‌حل است.
از همین رو ماشین‌های آتش‌نشانی جدید اکنون باید دارای ویژگی‌های کلیدی زیر برای رعایت ایمنی و سلامت آتش‌نشانان باشند:
*حلقه‌ای از افشانه‌های آب‌پاش که «پرده‌ای از آب» را روی اتاقک وسیلهٔ نقلیه پخش می‌کند.
*محافظ‌های حرارتی تابشی و پرده‌هایی که روی پنجره نصب می‌شوند تا از رسیدن حرارت به افراد داخل اتاقک جلوگیری کنند. این ابزار همچنین در صورت شکستن پنجره‌ها، لایه‌ای محافظتی اضافی ایجاد می‌کند.
*اسپری جلوگیری از شعله‌ور شدن آتش روی چرخ‌ها و پمپ‌ها.
*پوشش‌های مقاوم در برابر آتش برای وسایل برقی، پمپ‌ها، ورودی هوا و شیلنگ.
به‌کارگیری پهپاد یا هواپیماهای بدون سرنشین در محل کار
تلاش‌های دیگری که در واحدهای آتش‌نشانی در سال‌های اخیر در سراسر جهان انجام گرفته است و کشورهای مختلف به دنبال آن بوده‌اند، ادغام هواپیماهای بدون سرنشین در مانورهای آتش‌سوزی است.
در سال 2014، سرویس آتش‌نشانی نیوساوت‌ولز با استفاده از هواپیماهای بدون سرنشین بر چندین موارد آتش‌سوزی نظارت کرد و داده‌های حرارتی و بصری را پیش از آنکه آتش‌نشانان به‌صورت حضوری فرصت رصد کردن اطلاعات را پیدا کنند، به آزمایش‌کنندگان ارائه داد. تا سال 2017، سازمان آتش‌نشانی لس‌آنجلس هواپیماهای بدون سرنشین را برای کمک به مکان‌یابی خسارات و نقاط داغ، به‌عنوان بخشی از واکنش خود به آتش‌سوزی در ایالت کالیفرنیا به کار گرفته است. یکی از مزایای هواپیماهای بدون سرنشین نسبت به بالگردها و هواپیماهای دیگر این است که می‌توانند بدون خلبان پرواز کنند. شرایط احتراق و دود ناشی از آتش‌سوزی و پرواز در ارتفاع پایین که برای عملیات آتش‌نشانی موردنیاز است، معمولاً امنیت خلبانان را به خطر می‌اندازد و استفاده از پهپاد این دغدغه و نگرانی را ندارد. همچنین طی سال‌های اخیر از هواپیماهای بدون سرنشین نیز برای ریختن مکعب‌های کوچک پرمنگنات پتاسیم استفاده شده است که به توقف آتش کمک می‌کند.
به‌کارگیری ماهواره و دوربین‌های فضایی
همکاری مرکز هوافضای آلمان و گروه مهندسی دانشگاه لا تروب منجر به ایجاد یک دوربین فراطیفی شده که در ایستگاه فضایی بین‌المللی نصب شده است. این فناوری با نام DESIS (طیف‌سنج حسگر تصویربرداری زمین به‌صورت دی‌ال‌آر) برای نظارت بر آتش‌سوزی از مدار زمین مورد استفاده قرار می‌گیرد و در زمان بروز آتش‌های گسترده با استفاده از نقشه‌برداری اطلاعاتی به محققان این امکان را می‌دهد تا داده‌های سطح بالا را با داده‌های اداره هواشناسی در سطح جزئیات مقایسه کنند.
داده‌های ماهواره‌ای می‌توانند کاربردهای دیگری در اطفاء حریق داشته باشند، از «شبکه‌های مش» که از طریق اینترنت اشیا گرفته تا ادغام واقعیت مجازی و هولوگرام که می‌تواند به ناظران کمک کند شرایط را از روی زمین رصد کنند. این «شبکه‌های مش» از طریق اینترنت اشیا اینترنت اشیا فعال می‌شوند و به‌وسیلهٔ داده‌هایی که از طیف گسترده‌ای از منابع اخذ شده‌اند، کار می‌کنند.
استفاده از امواج صوتی برای اطفا حریق
چیزی که می‌تواند انقلابی در اطفاء حریق ایجاد کند، این است که این کار بدون آب یا مواد شیمیایی معمول انجام شود. در سال 2015، پژوهشگران دانشگاه جورج میسون در آمریکا به لطف یک کپسول آتش‌نشانی مجهز به امواج صوتی چنین روشی را ابداع کردند! نمونه اولیه‌ای این خاموش‌کننده صوتی از امواج صدا با فرکانس پایین بین 20 تا 120 هرتز تولید می‌کند، وزنی حدود 9 کیلوگرم دارد و منبع تغذیهٔ آن برق است.
چنانکه که از علم فیزیک می‌دانیم امواج دارای فشار هستند و باعث ایجاد لرزش در محیطی می‌شوند که در آن حرکت می‌کنند، بنابراین امواج صوتی پتانسیل این را دارند که هم مواد سوزاننده و هم اکسیژن اطراف آن را «دست‌کاری» کنند. اگر صدا بتواند این دو (اکسیژن و عامل احتراق) را از هم جدا کند، آنگاه اکسیژن به عامل آتش‌سوزی نمی‌رسد و آتش خودبه‌خود خاموش می‌شود. ایدهٔ پژوهشگران این دانشگاه اکنون در قالب مؤسسه‌ای به نام «فورس اس.وی» (Force SV) دنبال می‌شود و آن‌ها به دنبال توسعهٔ بیشتر این فناوری هستند. بااین‌وجود میان خاموش کردن آتش‌سوزی‌های کوچک خانگی و آتش‌سوزی‌هایی که هکتارها جنگل‌ها را می‌خورد و کل شهرها را ویران می‌کند تفاوت وجود دارد. یک مشکلِ بزرگ در اینجا این است که این فناوری در حقیقت شعله‌های آتش را خنک نمی‌کند، بنابراین همیشه این خطر وجود دارد که با خاموش شدن امواج صوتی دوباره آتش‌سوزی از سر گرفته شود.
البته این بدان معنا نیست که نمی‌توان از این فناوری برای کمک به اطفاء حریق سنتی از طریق هواپیماهای بدون سرنشین استفاده نکرد؛ برای مثال شرایطی را در نظر بگیرید که لازم باشد جان کسی را از میان شعله‌های ویرانگر آتش نجات دهید. آنگاه این فناوری به‌اندازهٔ یک عملیات نجات به آتش‌نشانان وقت خواهد داد؛ اما برای کنترل کردن آتش با این فناوری، هنوز باید روی آن کار کرد.
انتهای پیام/4144/پ
انتهای پیام/