چرا قطع منابع مالی «داعش» دشوار است؟/ فروش نفت داعش، سه برابر ایران!

به گزارش گروه بین‌الملل خبرگزاری آنا از تارنمای «صدای آلمان»، معمولا افسانه «شکست‌ناپذیری داعش به سرسختی و خشونت بیش‌از اندازه جنگجویان این گروه، ایدئولوژی داعش برای جلب نیروهای جوان، راهبرد کلی آمریکا و غرب در خاورمیانه، رویارویی قدرت‌های منطقه‌ای مانند ایران، ترکیه، عربستان سعودی، رژیم صهیونیستی و نبود برنامه مشترک و موارد دیگری هم‌چون سیاست‌های سرکوب‌گرایانه دولت‌های عراق و سوریه در قبال مخالفان نسبت داده می‌شود.

بی‌شک این مولفه‌های سیاسی، اجتماعی و فرهنگی بیان بخشی از دلیل "جان سختی" گروه داعش است و باید به‌طور مستقل مورد کاوش و مداقه قرار گیرد اما همه این عوامل بدون پشتوانه مالی نمی‌توانست به فعالیت‌های «داعش» شکل "اجرایی و عملیاتی" دهد.

صدای آلمان، داعش را «ثروتمندترین گروه شبه‌نظامی جهان» دانست و افزود: بی‌تردید یکی از دلایل اصلی استمرار فعالیت‌گروه داعش، منابع مالی این گروه است و با استناد به اطلاعات و داده‌های تازه از سوی نهاد‌های رسمی و امنیتی کشورهای غربی، تصویری از امکانات مالی داعش به عنوان پایه تداوم حضور نظامی و سیاسی این گروه از آفریقا تا آسیا ترسیم می‌شود.

دارایی داعش

بنا به ارزیابی دولت آلمان، دارایی گروه داعش نزدیک به یک میلیارد تا دو میلیارد دلار است اما "نویه تسرورشه تسایتونگ" روزنامه معتبر چاپ زوریخ، با استناد به تحقیق کارشناسان غربی دارایی داعش را نزدیک به دو میلیارد تا چهار میلیارد دلار تخمین می‌زند.

به گزارش صدای آلمان، همه داده‌های اقتصادی و مالی نشان می‌دهد گروه داعش به‌طور واقعی به صورت یک "دولت متعارف" عمل می‌کند و از کسب‌ درآمدهای گوناگون برای پیشبرد اهداف سیاسی خود به گونه‌ای نظام‌مند بهره می‌گیرد.

«عمر حسین» از مسئولان مالی داعش، در یک صفحه در وبلاگ در اواخر ماه اوت (اوایل شهریورماه) از این "گلایه" کرد که با وجود "تخفیف‌های سخاوتمندانه"‌ای که این گروه به دلالان و طرف‌های معامله می‌دهند، آنان همچنان در پی کسب سودهای بیشترند.

حسین نوشت: البته تجار منصف نیز وجود دارند اما بیشتر آنان در پی سودجویی بیشترند.

باید دید چه کسانی طرف‌های معامله داعشند.

ابطال یک پیش‌داوری قدیمی

به گزارش صدای آلمان، پیش از این سازمان‌های اطلاعاتی غرب بر این عقیده بودند که بخش زیادی از درآمدهای داعش از راه فروش نفت و گاز کسب می‌شود. شاید به همین علت گروه داعش را به درستی "ثروتمند‌ترین گروه شبه‌نظامی جهان" می‌نامند.

رسانه‌ها و گروه‌های مخالف داعش نیز بر این باور بودند که نزدیک به ۶۰ درصد درآمدهای این گروه از راه فروش نفت قاچاق فراهم می‌شود.

«لوای خطیب» مسئول موسسه انرژی عراق، میزان فروش نفت قاچاق به دست داعش را تا پایان سال ۲۰۱۴ میلادی نزدیک به دو میلیون و 800 هزار دلار در روز تخمین می‌زند.

به گفته شاهدان، در سال ۲۰۱۴ میلادی در شهر «اربیل» در اقلیم کردستان عراق، دلالانی بودند که نفت پالایشگاه بیجی را که به تصرف نیروهای داعش درآمده بود به نصف قیمت خریداری می‌کردند.

اما بر پایه اطلاعات تازه، درآمدهای نفتی فقط بخشی از درآمد گروه داعش را تشکیل می‌دهد و باید تصریح کرد درآمدهای نفتی سهم زیادی در این میان ندارند. آخرین برآوردها از درآمد نفتی داعش میان ۱۰ تا ۳۸ درصد در نوسان است.

به گزارش صدای آلمان، بر پایه سندی که در شهر «دیرالزور» سوریه از درآمدهای نفتی داعش به دست آمده است، میزان فروش نفت و گاز فقط ۲۸ درصد کل درآمدهای داعش را شامل می‌شود.

ارزیابی دولت آلمان نیز واقعی بودن این رقم را تایید می‌کند و اینکه فروش نفت سهم زیادی از درآمدهای داعش را تشکیل نمی‌دهد.

شمار و حقوق جنگجویان داعش

صدای آلمان در ادامه این گزارش نوشت: بر پایه ارزیابی آژانس اطلاعات مرکزی آمریکا (سیا)، گروه داعش در سال ۲۰۱۴ میلادی بیش از ۳۰ هزار جنگجوی تمام وقت در اختیار داشته است اما «دیوید گارتن‌ستاین‌راوس» کارشناس امنیتی آمریکا در دانشگاه «جورج‌تاون»، شمار جنگجویان داعش را یکصد هزار نفر تخمین می‌زند.

بر پایه ارزیابی کارشناسان دولت آلمان، هر جنگجوی داعش ماهانه نزدیک به ۴۰۰ تا ۵۰۰ دلار حقوق دریافت می‌کند. حقوق ماهانه فرماندهان عملیاتی داعش نزدیک به ۳۰۰۰ دلار برآورد می‌شود.

یک برآورد محتاطانه از حقوق جنگجویان ارتش داعش نشان می‌دهد این گروه تروریستی باید ماهانه دست‌کم ۱۵ میلیون دلار خرج نیروهای خود کند. این رقم تخمینی بدون در نظر گرفتن هزینه سلاح، مهمات، غذا، دارو، فعالیت‌های لجستیکی و آموزش است.

میزان کمک‌های مالی

بر پایه اطلاعاتی که به دست دولت آلمان رسیده است، بخشی از هزینه‌های گروه تروریستی داعش از راه کمک‌های مالی "بخش خصوصی" از کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس تامین می‌شود. این کمک‌ها با پوشش "کمک‌های خیریه به‌طور پنهان و آشکار" به دست تروریست‌ها می‌رسد.

به گزارش صدای آلمان، اطلاعات تازه نشان می‌دهد این کمک‌ها نیز نقش اصلی برای تامین هزینه‌های داعش را ندارد. کارشناسان سهم این کمک‌ها را نزدیک به ۴۰ میلیون تا ۵۰ میلیون دلار تخمین می‌زنند.

اتفاقا یکی از تفاوت‌های اساسی میان گروه تروریستی القاعده و داعش در وابستگی به کمک‌های شیوخ و نهادهای اسلامی ثروتمند است. در حالی‌که القاعده وابسته به کمک‌های هواداران آشکار و پنهان خود بود، داعش از زمانی که هنوز نام "داعش" را یدک می‌کشید، بر اهمیت استقلال مالی خود تاکید می‌ورزید.

اسناد به دست آمده از مناطق زیر نفوذ داعش بیانگر این واقعیت است که بخش "خزانه‌داری" داعش به‌طور جدی بر تمامی درآمدهای این گروه نظارت دارد و "حساب و کتاب" را در کار خود به سیاق دولت‌های منطقه دنبال می‌کند.

درآمد‌های اصلی از منابع دیگر

در سال‌های گذشته زمانی که داعش فقط برخی نقاط را در اختیار داشت با "اخاذی و غارت" بخشی از نیازهای مالی خود را تامین می‌کرد و با حمایت از برخی سرمایه‌داران بخشی از سودهای آن را به خزانه خود می‌ریخت اما با گسترش تصرفات ارضی گروه داعش و در اختیار گرفتن بخش‌های مهمی از عراق و سوریه، نحوه کسب درآمدها نیز توسعه یافت.

صدای آلمان نوشت: گرچه هنوز شیوه‌های تبهکارانه گذشته ادامه دارد اما دیگر تعیین‌کننده نیست.

فروش آثار هنری و باستانی، قاچاق نفت و گاز، نظارت کامل بر معادن و محصولات کشاورزی و اخذ مالیا‌ت‌ها زیر نظر بخش خزانه‌داری داعش صورت می‌گیرد.

معدن فسفات عراق و کارخانه‌های تولید بتن در استان الانبار عراق و شرق سوریه از دیگر منابع مالی داعش است. این گروه با خرید و فروش مواد خام میلیون‌ها دلار درآمد کسب می‌کند. به گفته کارشناسان، فروش مواد خام "سالیانه ۳۲۹ میلیون دلار" به خزانه داعش سرازیر می‌کند.

بر پایه یک تحقیق تازه خرید و فروش گندم و آرد در منطقه موصل عراق یکی از مهم‌ترین منابع مالی داعش است. فقط در این عرصه داعش بیش از ۱۰ درصد درآمدهای سالیانه‌ خود را به دست می‌آورد.

گزارش‌های متعدد از تخریب و تاراج موزه‌ها و اماکن باستانی را نباید فقط به حساب "ایدئولوژی بسته و عقب‌افتاده‌" این گروه گذاشت. در پی این گونه اقدام‌ها، سوداگری اقتصادی از طریق فروش "دقیق و حرفه‌ای" آثار هنری و باستانی نهفته است.

داعش فروش آثار باستانی را به‌طور مستقیم بر عهده ندارد، بلکه با اخذ مالیات از کسانی که در این زمینه دارای تجربه و مناسبات کافی‌اند، در تاراج آثار باستانی و هنری سهیم می‌شود.

برخلاف باور عمومی، گروه داعش حتی مجوز حفاری برای سوداگران آثاری باستانی را صادر می‌کند تا با کشف آثار تاریخی و فروش آنها در بازارهای بین‌المللی بر درآمدهای خود بیفزاید.

جمع‌آوری مالیات

به نوشته این تارنما، تقریبا در تمامی مناطق زیر کنترل داعش مالیات گرفته می‌شود. این مالیات به‌ویژه از بازرگانان و دلالانی طلب می‌شود که با استفاده از حمایت تروریست‌ها قادر به عرضه کالاهای خود هستند.

البته اخذ مالیات از تامین آب شرب، برق و دیگر تسهیلات برای ساکنان این مناطق "شیوه‌ای بدیهی" محسوب می‌شود. داعش برای گشایش هر مغازه یا انجام هر فعالیت اقتصادی از صاحبان آن تقاضای مالیات می‌کند.

صدای آلمان افزود: یکی دیگر از راه‌های کسب درآمد، گرفتن "عوارض" از کامیون‌هایی است که در مناطق زیر کنترل داعش رفت و آمد دارند. هر کامیونی برای انتقال محموله خود در این مناطق مجبور به پرداخت ۲۰۰ تا ۵۰۰ دلار است.

فروش اسرا و کنیزان جنگی یا آزادسازی گروگان‌ها در قبال پول، فقط بخش ناچیزی از درآمدهای داعش را تامین می‌کند.

تحقیقات کنونی نشان می‌دهند درآمد داعش به ترتیب از قاچاق نفت و گاز نزدیک به ۲۸ درصد، مصادره اموال، املاک و دیگر اشیای قیمتی نزدیک به ۴۵ درصد و اخذ مالیات و فروش مواد خام و دیگر منابع یادشده در این گزارش نزدیک به ۲۷ درصد است.

هزینه عملیات تروریستی در کشورهای خارجی

به گزارش صدای آلمان بر پایه ارزیابی موسسه تحقیقاتی نروژ وابسته به وزارت دفاع این کشور، به‌طور متوسط هر عملیات تروریستی در اروپا نزدیک به ۱۰ هزار دلار برای تروریست‌ها هزینه دربردارد.

این ارزیابی نتیجه تحقیق دقیق از تمامی حملات تروریستی از سال ۱۹۹۴ تا ۲۰۱۳ میلادی در اروپاست. به گفته «امیلی اوفته‌دال» از کارشناسان این موسسه تحقیقاتی، با بررسی حملات تروریستی در مادرید، لندن و کپنهاگ بدون تردید می‌توان گفت برنامه‌ریزی و اجرای این حملات نیازمند پول کلانی نبوده است.

این کارشناس تاکید می‌کند از هزینه متوسط ۱۰ هزار دلاری برای هر حمله تروریستی، سه‌چهارم هزینه این گونه حملات "فقط برای تهیه سلاح و مواد منفجره" بوده است.

بر پایه اعلام این موسسه پژوهشی، هزینه حملات تروریستی در کشورهای اروپایی با همه اهمیت پیامدهای تبلیغاتی آن با مخارج سرسام‌آور جنگ‌های منظم و غیرمنظم داعش در کشورهای منطقه قابل مقایسه نیست.