عدم حمایت دولت از بانک‌های خون بند ناف عمومی/ پیوند سلول‌های بنیادی جنین چه مزایایی دارد؟
گروه دانشگاه خبرگزاری آنا- هانیه حیدری؛ سلول‌های بنیادی خون‌ساز، سلول‌های چندتوانی هستند که توانایی تولید انواع سلول‌های خونی را دارند. به عبارت دیگر سلول بنیادی مادر تمام سلول‌ها بوده و قادر به خودنوسازی و تمایز به انواع سلول‌ها از جمله سلول‌های خونی، قلبی، عصبی و غضروفی است. این سلول‌ها همچنین در بازسازی و ترمیم بافت‌های مختلف بدن نقش مؤثری دارند و با پیوند آنها به بافت‌های آسیب‌دیده می‌توانند جایگزین سلول‌های ازدست‌رفته شوند.
خون بند ناف؛ منبع سلول‌های بنیادی
از سلول‌های بنیادی برای درمان بیماری‌های مختلف، به‌خصوص بیماری‌های بدخیم و صعب‌العلاج، استفاده می‌شود. محققان همواره به دنبال راهی بوده‌اند که سلول‌های بنیادی را از منابع مختلف جداسازی کنند. یکی از منابع در دسترس سلول‌های بنیادی خون بند ناف بوده که مملو از سلول‌های بنیادی است. بند ناف نوعی زباله بیولوژیک است و معمولاً بعد از تولد نوزاد دور ریخته می‌شود، در صورتی که سرشار از سلول‌های بنیادی خون‌ساز است و می‌توان از آنها برای درمان بیماری‌های خونی بدخیم مانند تالاسمی، انواع سرطان‌های خون، کم‌خونی‌های مادرزادی و بیماری نقص سیستم ایمنی استفاده کرد.
این روش حتی برای درمان فلج مغزی و اوتیسم نیز به کار گرفته شده و نتایج مثبتی به ارمغان آورده است. با پیشرفت‌های علمی و فناورانه در پزشکی و سلول‌های بنیادی، محققان راهی برای پیوند سلول‌های بنیادی میان افرادی که از نظر ژنتیکی با یکدیگر تطابق دارند، پیدا کردند. بدین‌ترتیب بانک‌های بند خون ناف در سراسر دنیا شکل گرفت و گسترش یافت. وظیفه اصلی این بانک‌ها جمع‌آوری و ذخیره‌سازی خون بند ناف برای درمان بیماری‌های مختلف است. خدمات ذخیره‌سازی خون بند ناف و سلول‌های بنیادی آن چند سالی است که در کشور ارائه می‌شود.
بانک بند خون ناف رویان در سال 1384 در ایران با همت مرحوم کاظمی آشتیانی راه‌اندازی شد و طی 15 سال گذشته 130 هزار نمونه بند خون ناف جمع‌آوری کرده است و بزرگ‌ترین بانک ذخیره سلولی در سطح خاورمیانه به شمار می‌رود. یکی از اهداف این بانک جمع‌آوری 20 هزار نمونه خون بند ناف در سال است که در مرحله اجرایی قرار دارد.
روند کار بانک بند خون ناف
خانواده‌های علاقه‌مند به ذخیره‌سازی خون بند ناف نوزاد می‌توانند به سایت بانک خون بند ناف رویان مراجعه کرده و ثبت‌نام خود را به صورت آنلاین انجام دهند. در مرحله بعدی والدین قراردادی با این بانک امضا کرده و هزینه‌ها را پرداخت می‌کنند. بانک خون بند ناف در زمان زایمان مادر خون بند ناف را جمع‌آوری می‌کند و سپس ذخیره‌سازی آن را انجام می‌دهد. بانک خون بند ناف در تمامی 31 استان کشور نمایندگی دارد که کار جمع‌آوری نمونه‌ها را انجام می‌دهند و سپس نمونه‌ها برای ذخیره‌سازی به تهران منتقل می‌کنند.
به گفته مرتضی ضرابی، مدیرعامل بانک خون بند ناف پژوهشگاه رویان؛ جمع‌آوری خون بند ناف حتماً باید در زمان زایمان صورت بگیرد و به همین دلیل خانواده‌هایی که تمایل به ذخیره‌سازی آن دارند، باید مراحل ثبت‌نام و هماهنگی را قبل از تولد کودک انجام دهند. تفاوتی ندارد که زایمان طبیعی باشد یا سزارین، در هر دو مورد امکان جمع‌آوری نمونه خون وجود دارد.
جمع‌آوری خون بند ناف هیچ تداخلی در روند زایمان ایجاد نمی‌کند و بر سلامت مادر و نوزاد نیز تأثیری ندارد. بانک خون بند ناف برای جمع‌آوری نمونه خون بند ناف محدودیتی ندارد و می‌تواند در هر بیمارستانی که زایمان در آن انجام می‌شود نمونه‌گیری کند.
تفاوت بانک عمومی و خصوصی خون بند ناف در چیست؟
بانک‌های خون بند ناف به دو شکل خصوصی و عمومی فعالیت می‌کنند که تفاوت آنها در این است که در بانک خصوصی براساس قراردادی که خانواده‌ها منعقد می‌کنند، نمونه خون بند ناف نوزاد برای خانواده نگهداری شده و در مالکیت آنها قرار دارد؛ اما در بانک‌های عمومی معمولاً نمونه خون بند ناف اهدا می‌شود تا در درمان بیمارانی به کار گرفته شود که با اهداکننده تطابق ژنتیکی دارند.
شرایط پذیرش و جمع‌آوری نمونه در بانک خصوصی و عمومی خون بند ناف تفاوت چندانی ندارد. درواقع افرادی که از بانک عمومی برای جمع‌آوری و نگهداری از خون بند ناف استفاده می‌کنند باید تمایل به اهدای نمونه داشته باشند. در بانک عمومی خانواده‌ها هزینه‌ای برای جمع‌آوری و نگهداری از نمونه پرداخت نمی‌کنند؛ اما در بانک خصوصی هزینه جمع‌آوری و نگهداری از نمونه خون بند ناف از خانواده‌ها گرفته می‌شود. بانک‌های خصوصی حدود 3 میلیون و 700 هزار تومان هزینه اولیه برای جمع‌آوری خون بند ناف و سالانه 160 هزار تومان نیز برای نگهداری از نمونه دریافت می‌کنند.
لزوم افزایش نمونه‌های خون بند ناف در کشور
مدیرعامل بانک خون بند ناف پژوهشگاه رویان می‌گوید؛ سلول‌های بنیادی در کشور خرید یا فروش نمی‌شود. البته در برخی موارد وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی برای پیدا کردن مورد هماهنگ برای پیوند، نتیجه آزمایش ژنتیکی بیماران را به بانک خون بند ناف ارائه می‌دهد. اگر نمونه در بانک عمومی باشد، به صورت رایگان در اختیار بیمار قرار می‌گیرد. البته در مواردی افرادی که در بانک خون بند ناف خصوصی نمونه داشته‌اند نیز سلول‌های بنیادی خود را برای درمان بیماری دیگر اهدا کرده‌اند.
اگر نمونه‌ای در بانک‌های خون بند ناف و سلول‌های بنیادی کشور موجود نباشد، وزارت بهداشت باید بیش از 30 هزار دلار هزینه کند تا نمونه را از خارج کشور وارد کند. بیمارستان شریعتی که مرکز پیوند سلول‌های بنیادی ایران به شمار می‌رود، تاکنون چند بار نمونه سلول‌های بنیادی را برای درمان بیماران از کشورهای دیگر وارد کرده است. با توجه به این که هر نمونه از خون بند ناف تنها یک نوبت قابل استفاده است، افزایش تعداد نمونه‌ها در بانک‌های خون بند ناف بسیار حیاتی به شمار می‌رود.
تفاوت سلول بنیادی و خون بند ناف
به گفته ضرابی؛ کارایی سلول‌های بنیادی موجود در خون بند ناف مانند سلول‌های بنیادی است که از مغز استخوان انسان‌های بالغ گرفته می‌شود. سلول بنیادی خون بند ناف مشابه سلول بنیادی است که از خون یا مغز استخوان افراد بالغ گرفته می‌شود، تنها تفاوت اینجاست که این سلول‌ها برای دوره جنینی است و به همین دلیل نابالغ‌تر هستند. این امر مزیت محسوب می‌شود چراکه شانس رد پیوند به طور چشمگیری کاهش می‌یابد.
عدم حمایت دولت از بانک‌های عمومی خون بند ناف
علاوه بر بانک خصوصی و عمومی مستقر در پژوهشگاه رویان، سازمان انتقال خون و بیمارستان شریعتی نیز بانک عمومی خون بند ناف دارند و ذخیره‌سازی و نگهداری نمونه‌ها در آنها نیز انجام می‌شود. به طور کلی تاکنون 200 مورد پیوند سلول‌های بنیادی خون بند ناف در کشور انجام شده است. البته سازمان انتقال خون به طور محدود و تنها در یک یا دو بیمارستان در تهران اقدام به جمع‌آوری نمونه خون بند ناف می‌کند.
130 هزار نمونه خون بند ناف در مقایسه با جمعیت 80 میلیونی ایران رقمی پایین به شمار می‌رود، یکی از دلایل آن می‌تواند هزینه جمع‌آوری و نگهداری از نمونه باشد که هر خانواری قادر به پرداخت آن نیست. درواقع بانک‌های عمومی خون بند ناف نمونه‌های زیادی جمع‌آوری نمی‌کنند چراکه دولت بودجه یا هزینه‌ای در اختیار آنها قرار نمی‌دهد. بانک‌های عمومی خون بند ناف به حمایت دولتی نیاز دارند تا فعالیت‌های خود را گسترش دهند.
انتهای پیام/4021/پ
انتهای پیام/