عملیات چکمه انگلیس و آژاکس آمریکا علیه دولت مصدق/ کودتای ۲۸ مرداد ۳۲ چگونه شکل گرفت؟

به گزارش خبرنگار حوزه احزاب گروه سیاسی خبرگزاری آنا، عصر ۲۸ مرداد سال ۱۳۳۲ ناگهان رادیو خبری را اعلام کرد.
یکی از عناصر اصلی کودتا در رادیو با صدای بسیار نخراشیده می‌گوید: مژده، مژده، ملت ایران؛ مصدق خائن فرار کرد تا دقایقی دیگر سرلشکر زاهدی برای شما صحبت می‌کند.

این پیام یعنی دولت دکتر محمد مصدق سقوط کرده است و سرلشکر زاهدی، وزیر کشور او که توسط مصدق برکنار شده بود، به‌عنوان نخست‌وزیر بر مسند کار نشسته است.
کودتا در ابعاد وسیع علیه دولت مردمی مصدق انجام شده بود. این کودتا همان هشدارهای بزرگ آیت‌الله کاشانی به دکتر مصدق بود که یک روز قبل از کودتای ۲۸ مرداد در تلگرافی به نخست‌وزیر هشدار داده بود که کودتایی در جریان است، اما مصدق در کمال ناباوری در پاسخ به هشدار آیت‌الله کاشانی نوشت که من مستحضر به رأی ملت هستم.
البته مصدق در همواره کردن کودتای ۲۸ مرداد نقش بسیار پررنگی داشت. او در سال ۳۲ مجلس شورای ملی را به دلیل عدم تصویب اختیاراتش منحل کرد، همین موضوع سبب شد که شاه در مرداد ۳۲ حکم عزل مصدق را صادر کرد.
محمدرضا پهلوی در خاطراتش نوشته است که ابتدا او ترس داشته که حکم عزل محمد مصدق را امضا کند ولی اشرف پهلوی که از جانب انگلیسی‌ها مأمور بوده به او اطمینان خاطر می‌دهد که خارجی‌ها از او حمایت خواهند کرد.
بخش اول کودتا توسط آمریکا‌یی‌ها به نام «عملیات آژاکس» شکل می‌گیرد. این کار به کمک درباره و شخص اشراف پهلوی خواهر دوقلوی شاه هدایت می‌شود. انگلیسی‌ها او را از ایتالیا به داخل کشور منتقل می‌کنند تا بتواند حکم عزل مصدق از نخست‌وزیر را بگیرد.
ابلاغ پیام عزل مصدق برعهده «سرهنگ نصیری»،  رئیس گارد سلطنتی وقت و از فرماندهان ارتش و وفادار به شاه گذارده می‌شود. در همین خلال بخشی از نیروهای ارتش به خانه رئیس ستاد ارتش هجوم برده و او را دستگیر می‌کنند. همچنین گروهی به خانه برخی از نیروهای وابسته به مصدق مانند؛ حسین فاطمی، وزیر امور خارجه می‌روند و او هم بازداشت می‌شود.
طرح اول کودتا که توسط آمریکا به نام آژاکس انجام شده بود با شکست روبرو شد و یکی از افسران طرفدار مصدق این موضوع را افشا کرد و نصیری بازداشت شد.

بالاخره طرح دوم کودتا با نام «چکمه» توسط انگلیسی‌ها طراحی شده و اجرای می‌شود و بعد از خروج مردم از خیابان‌ها نیروهای وفادار به شاه به خانه مصدق حمله و تخریب می‌کنند. مصدق هم بعد از ۲۴ ساعت خود را به فرمانداری نظامی تهران تسلیم می‌کند و بعد از برگزاری جلسات صوری دادگاه به سه سال حبس و تبعید به احمدآباد نظرآباد محکوم می‌شود و در نهایت سال ۱۳۴۳ فوت می‌کند.

یکی از نکات جالب در کودتای ۲۸ مرداد این بود که رادیو بی بی سی در اقدامی عجیب برای اینکه شاه از حمایت انگلیس اطمینان حاصل کند در برنامه‌ای اعلام کرد که اینجا رادیو بی بی سی است ساعت دقیقاً ۱۲ نیمه شب است.
بعد از کودتا سرلشکر زاهدی به نخست‌وزیری رسید و شاه هم که به رم ایتالیا فرار کرده بود به ایران بازگشت و درجه سپهبدی به زاهدی داد.
این کودتا با خطاهای مصدق و برنامه‌ریزی دقیق انگلیس و آمریکا به ثمر نشست و چند دهه ایران تحت چکمه این دو کشور قرار گرفت.

انتهای پیام/4082/پ