80 سال از درگذشت کمال‌الملک گذشت/ وقتی خیال با قلم استاد نقاش روی بوم جان می‌گرفت +فیلم
به گزارش خبرنگار حوزه هنرهای تجسمی گروه فرهنگ و هنر خبرگزاری آنا، امروز(27 مرداد 1399) هشتادمین سالگرد درگذشت محمد غفاری معروف به «کمال‌الملک» است. نقاش پرآوازه و جریان‌ساز و از مفاخر هنری کشورمان که فراتر از هنر نقاشی، پیونددهنده هنر سنتی و مدرن نیز به حساب می‌آید.
محمد غفاری در سال 1226 ش در یکی از روستاهای اطراف کاشان به نام «کلّه» به دنیا آمد. پدرش (آقا میرزا بزرگ غفّاری کاشانی) نیز نقاش بود. او که در کشیدن منظره و نقاشی و چاپ سنگی مهارت زیادی داشت، خیلی زود متوجه شد که دو پسرش و به‌ویژه محمد در نقاشی استعداد زیادی دارند. در نتیجه ضمن آموزش آنها را به ادامه این مسیر تشویق کرد.
محمد غفاری پس از طی تحصیلات ابتدایی در مکاتب کاشان با برادر بزرگترش( ابوتراب) به تهران آمد. هر دوی آنها در مدرسه دارالفنون به مدت سه سال در رشته نقاشی مشغول به تحصیل شدند.
در سومین سال تحصیل در دارالفنون، ناصرالدین شاه از این مدرسه بازدید داشت و با دیدن تابلویی از محمد غفاری که چهره «اعتضادالسلطنه»، رئیس وقت مدرسه دارالفنون را به تصویر کشیده بود، متوجه مهارت و استعداد او شد. شاه قاجار، نقاش جوان را به دربار برد. ناصرالدین شاه دستور داد تا یکی از تالارهای کاخ گلستان را به عنوان نقاش‌خانه در اختیارش بگذارند و برایش مقرری و مواجب نیز تعیین کنند.
محمد غفاری در ابتدا از سوی ناصرالدین شاه، «نقاش‌باشی» و سپس «کمال‌الملک» لقب گرفت. او در مدت حضورش در دربار، 170 تابلو کشید که شاید معروف‌ترین آنها، تالار آینه باشد.
در همین سال‌ها با خواهر «مفتاح‌الملک» ازدواج کرد و صاحب یک فرزند دختر شد. به نظر می‌رسید روزگار به کام این هنرمند جوان است، اما خودکشی و درگذشت ابوتراب برادر بیست و هشت ساله‌اش اندوهی سنگین را برجان او نهاد.
پیشامد ناگوار دیگر نیز حادثه دزدیده شدن طلا و جواهرات از تخت طاووس در تالار آیینه کاخ گلستان بود که در این حادثه به کمال‌الملک بد گمان شدند و او را چهار ساعت مورد بازجویی قراردادند. سارق اصلی دستگیر شد، اما خاطره این حادثه در ذهن کمال‌الملک باقی ماند. در بین دردها، رنج‌های زندگی کمال‌الملک، آسیب‌دیدن یکی از چشم‌هایش بیش از همه خاطرش را آزرده ساخت.
طرح «ویلیام بوگرو» با عنوان «گدایان کوچک» در ۱۸۸۰ میلادی
قلم‌زنی کمال‌الملک بر اساس طرح «بوگرو» تحت عنوان دختران گدا در ۱۸۸۹ میلادی:
استاد نقاش برای آشنایی بیشتر سفری به اروپا داشت و در موزه‌های معروف لوور، ورسای، و رم با تماشای آثار روبنس، رامبراند، واندایک، داوینچی، رافائل و دیگر نقاشان بزرگ جهان بر داشته های هنری خود افزود..
وی پس از مراجعت به ایران هنرستانی به نام «مدرسه صنایع مستظرفه» تأسیس نمود و به پرورش استعدادهای پراکنده هموطنانش پرداخت.
در سال 1306 شمسی بر اثر اقدامات و کارشکنی حسودان و دشمنان، از مقام ریاست هنرستان استعفا کرد. رضا شاه یک سال بعد او را به ملک شخصی که در حوالی نیشابور داشت تبعید کردند.
کمال‌الملک پس از واقعه‌ای در اردیبهشت ۱۳۰۷ به نیشابور تبعید شد و تا آخر عمر در روستای حسین آباد نیشابور، زندگی را گذراند
میرزا محمّد خان غفّاری کاشانی ملقّب به کمال‌الملک در یکشنبه ۲۷ مرداد سال ۱۳۱۹ درگذشت و پیکرش در کنار مقبره شیخ فریدالدین عطار به خاک سپردند.
از معروف ترین آثار کمال‌الملک می‌توان به تابلوهای زیر اشاره کرد:
۱- مرد برهنه ۲- دورنمای دماوند ۳- دورنمای دیگری از دماوند ۴- آخوند رمال ۵- تصویر نیم‌تنه ناصرالدین‌شاه ۶- تصویر مشهدی ناصر ۷- زن پای چراغ ۸- خانه سنگی ۹- خانه دهاتی ۱۰- دورنمای دیگری از باغ مهران ۱۱- کپیه از تابلوی مزین‌الدوله (تابلو میوه) ۱۲- سن ماتیو ۱۳- کپیه تیسین ۱۴- رمال بغدادی ۱۵- تصویر عضدالملک ۱۶- دورنمای مغانک ۱۷- پیرمرد (ناتمام) ۱۸- مصری ۱۹- تصویر دیگر مصری ۲۰- فانتن لاتور ۲۱- کبک بی‌جان ۲۲- تصویر نیم‌تنه اتابک ۲۳- صورت جوانی کمال الملک ۲۴- رمال ۲۵- تصویر کمال‌الملک در حال تبسم ۲۶- زرگر ۲۷- صورت کمال‌الملک با کلاه ۲۸- بن‌زور ۲۹- پرتیه ۳۰- صورت دیگری از کمال‌الملک با شنل ۳۱- تصویر زن(مداد) ۳۲- زری یراقی‌های جهود ۳۳- صورت دیگری از جوانی کمال‌الملک ۳۴- زنجیری ۳۵- تصویر زن (که با همکاری گوردیجانی کشیده شده) ۳۶- تصویر مرحوم ذکاء الملک ۳۷- تصویر رامبراند ۳۸- تصویر دیگری از کمال‌الملک ۳۹- دورنمای چراغ‌برها
۴۰- بازار مرغ‌فروش‌ها ۴۱- صورت سردار اسعد ۴۲- قالیچه صورت رامبراند ۴۳- قالیچه صورت کمال الملک ۴۴- قالیچه دورنمای منظره‌ای از شمیران ۴۵- تصویر مرحوم حاج نصرالله تقوی ۴۶- قالیچه دورنمای یاخچی‌آباد ۴۷- کپیه رافائل ۴۸- کپیه تابلوی دیگری از تیسین ۴۹- کپیه ونوس ۵۰- تصویر مظفرالدین شاه ۵۱- تصویر احمد شاه ۵۲- تصویر کمال‌الملک (آبرنگ) ۵۳- تصویر مولانا (آبرنگ) ۵۴- عرب خوابیده (آبرنگ) ۵۵- حوض صاحبقرانیه (۱۲۶۱ ش) ۵۶- تکیه دولت ۵۷- دورنمای پس قلعه ۵۸- دورنمای زانوس ۵۹- تالار آیینه ۶۰- دورنمای لار ۶۱- صورت ناصرالملک ۶۲- تصویر پسر ناصرالملک ۶۳- تصویر مشیرالدوله ۶۴- تصویر وثوق‌الدوله ۶۵- تصویر ضیع‌الدوله ۶۶- پرنده الوان (آبرنگ) ۶۷- دورنمای شهر از پشت‌بام صاحبقرانیه ۶۸- دورنمای کوه شمیران از پشت‌بام مدرسه (ناتمام) ۶۹- قالیچه منظره خیابان شمیران ۷۰- زن ۷۱- کپیه باسمه فرنگی (به دستور احمدشاه) ۷۲- کپیه باسمه‌ای دیگر (به دستور احمدشاه) ۷۳- نوازنده‌ها ۷۴- تصویر ایستاده یکی از پیشخدمت‌های دربار ۷۵- نیم‌تنه یکی از درباریان (آبرنگ) ۷۶- بازار کربلا ۷۷- منظره آبشار دوقلو (۱۲۶۳ ش) ۷۸- حوضخانهٔ عمارت گلستان (۱۳۰۷ هجری قمری) ۷۹- تصویر میرزا علی‌اصغر خان اتابک (نیم تنه) ۸۰- تصویر میرزا علی‌اصغرخان (تمام قد) ۸۱- تصویر آقاعلی معین‌الحضور (آبرنگ)
در ادامه، کلیپ کوتاهی از فیلم سینمایی «کمال‌الملک» به کارگردانی علی حاتمی را خواهیم دید. اگرچه بخش عمده این فیلم از نظر تاریخی با زندگی و اقدامات «کمال‌الملک» همخوانی نداشت اما توانست افکار، اندیشه‌ها و آثار این هنرمند بزرگ را به خوبی برای مخاطبان به تصویر بکشد.
انتهای پیام/4104/پ
انتهای پیام/