لقب «شاه مردان» برای حضرت علی (ع) از کجا آمده است؟

به گزارش خبرنگار حوزه ادبیات و کتاب گروه فرهنگ و هنر خبرگزاری آنا، حضرت علی (ع)، نخستین امام شیعیان افزون بر نام «علی»، به فراخور موضوعات مختلف و جایگاه اجتماعی، به نام‌ها و القاب بسیاری مشهور  است.

در ادبیات درخشان فارسی نیز ستایش والاترین مخلوق عالم، یعنی حضرت محمد مصطفی (ص) خود به تنهایی اقیانوسی بی کرانه است. بعد از ستایش از وجود مقدس پیامبر اکرم (ص)، حضرت مولای متقیان علی (ع) بیش از همه یاران پیغمبر ستوده شده است.

لقب «شاه مردان» برای امیرالمومنین در زبان فارسی امروز بسیار مورد استفاده است، محمدرضا شفیعی کدکنی در کتاب «قلندریّه در تاریخ» درباره تاریخچه و ریشه این لقب فارسی منتسب به مولای متقیان علی (ع) آورده است: «ظاهراً در متون عربی چنین صفت یا لقبی برای آن حضرت به نظر نرسیده است و سابقهٔ اطلاق این صفت هم بریشان ظاهراً از قرن ششم که عصر شکوفایی فتوّت و جوانمردی است قدیم‌تر نیست. سعدی در بوستان، چاپ استاد یوسفی گفته:
جوانمرد اگر راست خواهی ولی‌ست
کرم پیشهٔ شاهِ مردان علی‌ست

و بالاترين حدّ انسانيت را به جوانمردان نسبت مى‌دهد و خود تصريح دارد كه آخرين حدِّ سير روحانى‌اش، پس از آن همه تحصيل در مدارس علوم اسلامى از قبيل نظاميّهٔ بغداد، پيوستن به جوانمردان بوده است:

نشستم با جوانمردان قلّاش
بشُستم هرچه خواندم بر اديبان

و بهترين قهرمانان داستان‌هاى او، از نوع جوانمردان‌اند، چنان كه در داستان آن جوانمرد تبريزى مى‌بينيم كه دزدى را از راه ديوار به سراى خويش مى‌برد و دستار و رختِ خود را بدو مى‌دهد تا در دزدى ناكام نباشد و در پايان مى‌گويد:

عجب نايد از سيرتِ بخردان
كه نيكى كنند از كرم با بدان

و در المجالس و المواعظ، تألیف جمال استاجی، از آثارِ اوایل قرن هفتم نسخهٔ توبینگن، از آن حضرت به عنوان شاهِ مردان یاد می‌شود.

شاید قدیم‌ترین جایی که لقب شاه مردان در مورد حضرت دیده شده است در کتاب گزیده (در اخلاق و تصوّف) از آثار قرن پنجم یا قرن ششم، تألیف ابونصر طاهر بن محمدِ خانقاهی است که می‌گوید:

فتح موصلی گفت: به خواب دیدم شاهِ مردان را گفتم مرا پندی دِه. گفت: هیچ چیز ندیدم نیکوتر از تواضعِ توانگران بر درویشان».

انتهای پیام/4028/