آیا بعد از انقلاب یک میلیون عنوان کتاب چاپ شده است؟!

هادی حسینی‌نژاد؛ خبرنگار فرهنگی آنا: ارائه آمار و ارقام از عملکرد و کارکرد یک دستگاه، در یک بازه مشخص همواره یکی از رویه‌های مدیریتی در دوره‌های مختلف در عرصه‌های فرهنگی (و البته سایر عرصه‌ها) بوده است. این اقدام در شرایط شفافیت، می‌تواند دستمایه خوبی را برای ارزیابی عملکردها و به قیاس کشیدن معیارها به دست دهد. اما در کنار این رویه‌ مثبت، همیشه شائبه «آمارسازی» نیز مطرح بوده است و طرح این سوال که آمارهای ارائه شده،‌ تا چه حد مبتنی بر واقعیت هستند و چقدر می‌توانند روشنگر ذهن پرسشگر مخاطبان باشد؟

بی‌مقدمه نگاهی بیندازیم به یک خبر! خبری که روابط‌عمومی خانه کتاب به تبع سخنان مدیرعامل این موسسه در جلسات مختلف، مبنی بر برگزاری جشن یک میلیون کتاب، به مناسبت رسیدن عناوین کتاب‌های چاپ شده بعد از انقلاب اسلامی تا به امروز است؛ جشنی که قرار است همین امروز، چهارشنبه 27 آبان‌ماه برگزار شود: «به گزارش روابط عمومی بیست و سومین دوره هفته کتاب، در جشن یک میلیون کتاب که به مناسبت انتشار یک میلیون عنوان کتاب بعد از انقلاب اسلامی برگزار می شود تعدادی از چهره ها و مسئولان فرهنگی کشور سخنرانی می کنند.»

رقم یک میلیون عنوان کتاب، رقم قابل توجهی است، آن قدر که یک خبرنگار را به بررسی دوباره آمارهای نشر (که تولید کننده آن‌ها خود خانه کتاب است) مصر کند. با ارجاع به بانک اطلاعاتی این موسسه کاشف به عمل می‌آید که از سال 1357 (حتی) تا 27 آبان ماه 94 که امروز است، تعداد عناوین کتاب‌های منتشر شده در کشورمان، کمی نزدیک به 530 هزار عنوان کتاب بوده است؛ یعنی عددی تقریبا نصف عدد ارائه شده!

خبرنگار حدس می‌زند و در بررسی بعدی، آمار کل کتاب‌های منتشر شده را مورد بررسی قرار می‌دهد؛ یعنی با لحاظ کردن تعداد تجدید چاپی‌ها. بر این اساس تعداد کتاب‌هایی که از ابتدای انقلاب تا به امروز منتشر شده، تقریبا همان یک میلیونی است که در خبر آمده. اما چرا در اخبار و اظهارات صورت گرفته، این نکته ریز اما سرنوشت‌ساز نادیده گرفته شده که تعداد عناوین کتاب‌های منتشر شده، همانطور که از ادبیات این جمله پیداست، یعنی هر عنوان، تنها باید یک بار در آمارها لحاظ شود زیرا تجدید چاپ دوباره و سه‌باره آن، به معنای تبدیل شدن یک عنوان به دو یا سه عنوان نیست!

مجید غلامی جلیسه، مدیرعامل خانه کتاب در مراسم اختتامیه چهاردهمین جشنواره کتاب و رسانه که شب قبل (سه‌شنبه 26 آبان‌ماه) برگزار شد، در تشریح انتظاراتی که از خبرنگاران حوزه کتاب می‌رود، گفت: «امروزه کتاب بیش از هر عرصه دیگری نیازمند ذهن پرسشگر است و خبرنگاران حوزه کتاب باید این تفاوت را نسبت به گذشته درک کنند. ما نباید با مقوله کتاب گذرا برخورد کنیم چرا که امروزه حجم زیادی از داده‌های مرتبط با کتاب تولید و منتشر می‌شود اما تحلیل و نقد جایگاه وافی ندارد.»

حالا آیا در برابر اذهان پرسشگر، پاسخ مسئولانه و متعهدانه‌ای نیز وجود خواهد داشت؟ آیا ایشان روشن کردن این شائبه و اعلام صریح این مطلب که آمار یک میلیونی مربوط به عناوین نیست، مربوط به کتاب‌‌ها به همراه تجدید چاپ‌شان است را در دستور کار قرار خواهد داد؟ و آیا به این نکته در کتاب «آمار و اطلاعات کتاب ایران بعد از انقلاب» که قرار است با حضور سید رضا صالحی امیری؛ مشاور رئیس جمهور و رئیس سازمان اسناد و کتابخانه ملی، احمد مسجد جامعی؛ عضو شورای اسلامی شهر تهران، سید عباس صالحی؛ معاون فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، علیرضا مختارپور؛ دبیرکل نهاد کتابخانه های عمومی کشور و مجید غلامی جلیسه؛ دبیر هفته کتاب و مدیرعامل خانه کتاب رونمایی شود، اشاره شده است؟

آمار نشر بعد از انقلاب تا امروز

* استخراج اطلاعات نشر در سال 1362 از بانک اطلاعاتی خانه کتاب مقدور نیست اما با در نظر گرفتن آمار نشر در سال‌های قبل و بعد از این سال، آمارهای تقریبی با تلورانس چند هزارتایی لحاظ شده‌اند.

لینک خبر در سایت خانه کتاب

لینک خبر در خبرگزاری ایبنا