احیای دریاچه ارومیه با مشارکت جامعه محلی/ خطر خشک شدن دریاچه ارومیه کاهش یافت

به گزارش خبرنگار حوزه محیط زیست گروه اجتماعی خبرگزاری آنا، دریاچه ارومیه به‌عنوان بزرگ‌ترین دریاچه کشور و ششمین دریاچه آب شور دنیا از اواسط دهه ۸۰ مسیر خشک شدن را طی کرد.

احداث بزرگراه بر روی دریاچه، استفاده بی‌رویه از منابع آب حوزه آبریز در بخش کشاورزی، کاهش بارش‌ برف و باران، آلودگی سنگین فلزی ناشی از فعالیت‌های صنعتی و سموم کشاورزی به‌عنوان مهم‌ترین عوامل خشک شدن دریاچه شده است.

با وجودی که شوری آب دریاچه ارومیه به اندازه‌ای زیاد است که امکان زیست ماهی در آن وجود ندارد اما حضور ۳۱۱ گونه گیاه، ۵ گونه نرم‌تن، ۲۲۶ گونه پرنده، ۲۷ گونه خزنده و دوزیست و ۲۴ گونه از پستانداران و همچنین میزبانی از گونه‌های مختلف پرندگان مهاجر در بیش از 100 جزیره این دریاچه باعث شده تا این منطقه از نگاه یونسکو به‌عنوان به منطقه تحت حفاظت ثبت شود.

با توجه به اهمیت این زیست‌بوم، در سال 92 ستاد احیای دریاچه ارومیه با حضور وزارت نیرو، جهاد کشاورزی، معاونت برنامه‌ریزی و نظارت راهبردی ریاست‌جمهوری و ریاست سازمان حفاظت محیط‌زیست به ریاست معاون اول رئیس‌جمهور تشکیل شد تا راهکارهای عملیاتی نجات دریاچه را بررسی و گام‌های اجرایی نحوه مدیریت احیای دریاچه ارومیه را بررسی کند.

عملکرد این ستاد به‌ گونه‌ای بود که مسعود تجریشی مدیر دفتر برنامه‌ریزی و تلفیق ستاد احیای دریاچه ارومیه عنوان کرد که در حال حاضر میزان آبگیری دریاچه به بیش از یک‌هزار و ۲۷۰ متر رسیده و می‌توان گفت در ۱۰ سال اخیر در بالاترین تراز خود قرار دارد.

بعضاً عنوان می‌شود که عامل پیشرفت در آبگیری مناسب دریاچه ناشی از بارندگی‌های امسال بوده است در حالی‌که بنا بر اذعان تجریشی این بهبود وضعیت بیش از بارندگی‌ها ناشی از اقدامات انجام شده از سوی دستگاه‌های اجرایی بوده است به‌طوری‌که در سال‌های ۱۳۸۷ و ۱۳۸۹ بارش‌های مشابه میزان سال جاری داشتیم ولی در یکی از این سال‌ها ۵۷ و در سال دیگر ۱۳ سانتی‌متر از آب دریاچه کاهش پیدا کرد.

کاهش 65 و 30 درصدی مصرف آب کشاورزی در  سد حسنلو، پایاب سد بوکان و تمام سدهایی که شبکه آبیاری زهکشی، اصلاح و ساماندهی الگوی کشت جامعه محلی از جمله مواردی است که معاون سازمان محیط زیست در راستای بهبود وضعیت به آن اشاره کرده است.

بیشتر بخوانید:

افزایش تراز آب دریاچه ارومیه علی‌رغم کاهش بارش‌ها

طبیعتاً این میزان از پیشرفت دلایلی فراتر از اقدامات مکانیکی همچون انتقال آب و همچنین بارندگی‌ها دارد که مشارکت جامعه محلی و اقناع آنها نسبت به اهمیت این زیست‌بوم حائز اهمیت است.

علی ارواحی مدیر ملی طرح حفاظت از تالاب‌های ایران در ارتباط با اقدامات صورت گرفته در بحث طرح‌های مشارکت‌های اجتماعی در احیای دریاچه ارومیه به خبرنگار آنا، گفت: طرح حفاظت از تالاب‌های ایران از سال 1384 به استناد برنامه چهارم توسعه در سه پایلوت اصلی از جمله دریاچه ارومیه آغاز شده به بررسی برنامه‌ها در راستای اعمال برنامه‌های مدیریت زیست‌بومی این منطقه آسیب‌پذیر اعمال کند.

وی با بیان این‌که ساختار مدیریت تالاب‌ها موضوعی فرابخشی است، عنوان کرد: مدیریت تالاب‌ها بسته به نوع شرایطشان دارای سطوح مختلفی هستند که دریاچه ارومیه هم از این قاعده مستثنی نیست، موضوعی که از سوی ستاد احیای دریاچه ارومیه از زمان شروع به کار این ستاد رخ داده است.

مدیر ملی طرح حفاظت از تالاب‌های ایران ادامه داد: فعالیت ما در چارچوب احیای دریاچه این بود تا در کنار فعالیت‌های ستاد احیای دریاچه ارومیه، الگوسازی مشارکت مردم را نیز به پیش ببریم. در این راستا پروژ‌ه‌ای در 150 روستا موضوع کشاورزی پایدار، معیشت‌های سازگار با منابع آب را به‌منظور رسیدن به یک اقتصاد بهره‌بردار در دستور کار قرار داد.

ارواحی افزود: موضوع دیگری که در دستور کار قرار گرفت این بود که راهکارهای سازگاری و کاهش اثرات تغییر اقلیم را شناسایی کند تا بتواند در سطوح پایلوت بعضی از این راهکارها را به مرحله اجرا گذاشته و در ادامه اگر آن راهکارها نتایج خوبی داشت بتوانیم مجدداً آنها را به دولت معرفی کنیم تا در صورت امکان بتواند به‌صورت گسترده‌ عملیاتی شود.

وی با اشاره به این مطلب که یکی از نقاط قوت برنامه حفاظت از دریاچه همکاری با جامعه محلی و تداوم این تعامل است، گفت: رویکردهای جامعه‌محور تلاش می‌کند تا جوامع و بهره‌برداران محلی به طور مستقیم از تالاب‌ها منتفع شده و هم‌زمان سازوکاری برای حفاظت از آن فراهم شود.

گفتنی است ترویج اصلاح و ساماندهی الگوی کشت، برنامه‌های آموزشی بومی‌سازی شده از سوی جهاد کشاورزی برای تک‌تک مناطق و کاشت بیش از 10 هزار هکتار گیاه دارویی موضوعی است که نقش مهمی در تحقق برنامه‌های احیای دریاچه ارومیه تاکنون داشته است.

شایان ذکر است رکن اصلی برنامه‌های احیای زیست‌بوم‌‌های آسیب‌دیده استفاده از کانال‌های ارتباطی مناسب و بهره‌گیری از الگوهای متناسب با جامعه محلی است، موضوعی که به‌نظر می‌رسد در این زیست‌بودم مورد توجه قرار گرفته و امید آن می‌رود تا بنا بر پیش‌بینی عیسی کلانتری رئیس سازمان حفاظت محیط زیست تا سال ۱۴۰۶ دریاچه ارومیه به تراز استاندارد خود بازگردد و تداوم اقدامات اجرایی ستاد احیای دریاچه ارومیه در کنار اقناع جامعه محلی، معرفی و تداوم فعالیت‌هایی اقتصادی جایگزین صنایع و الگوی کشت آب‌بر به حفظ این منطقه باارزش زیست محیطی منجر شود.

انتهای پیام/4105