شرکت‌های دانش‌بنیان اقتصاد آینده ایران را تشکیل می‌دهند/ اهمیت آموزش علوم سلولهای بنیادی از سنین پایین
گروه دانشگاه خبرگزاری آنا-هانا حیدری، ستاد توسعه علوم و فناوری‌های سلولهای بنیادی و پزشکی بازساختی در سال 1387 در معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری تشکیل شد. این ستاد که در حال حاضر با مدیریت امیرعلی حمیدیه فعالیت می‌کند، بر سه عرصه اصلی شامل توسعه مراکز ارائه‌دهنده خدمات سلول‌درمانی و پزشکی بازساختی، توسعه تجاری‌سازی بازار محصولات سلولی و توسعه آموزش، پژوهش و منابع انسانی متمرکز می‌شود.
حمیدیه استاد دانشگاه علوم پزشکی تهران، فوق‌تخصص خون، سرطان و پیوند سلولهای بنیادی کودکان و عضو هیئت رئیسه پیوند سلولهای بنیادی خون‌ساز آسیا و اقیانوسیه است. در ادامه مصاحبه خبرنگار آنا با دبیر ستاد توسعه علوم و فناوری‌های سلولهای بنیادی و پزشکی بازساختی را می‌خوانید.
آنا: ستاد توسعه علوم و فناوری‌های سلولهای بنیادی چه اقداماتی در راستای ترویج و تشویق دانشمندان به این حوزه کرده است؟
حمیدیه: اگر کشوری بخواهد در حوزه علمی قوی شود، باید سن محققان این حوزه را پایین بیاورد. ایران در حوزه سلولهای بنیادی و پزشکی بازساختی محققان و دانشمندان خوبی دارد اما علم این افراد در 40 تا 50 سالگی به بار می‌نشیند. این بازه سنی باید به 39 تا 35 سال برسد. برای رسیدن به این هدف باید علم سلولهای بنیادی و پزشکی بازساختی را به مدارس ببریم. در حال حاضر پنج پژوهش‌سرا در پنج نقطه از کشور داریم که سه پژوهش‌سرای واقع در کرج، شیراز وکرمان فعال بوده و دو مورد دیگر نیز در بجنورد و سلماس قرار دارند. سعی شده این پژوهش‌سراها در نقاط مختلفی از کشور باشد تا دسترسی به آن آسان‌تر باشد.
آنچه موفقیت و پیشرفت ایران در صنعت سلولهای بنیادی و پزشکی بازساختی را تضمین می‌کند، نسل فعلی دانشمندان نیست. درواقع محققانی که 10 سال دیگر در این حوزه‌ها فعالیت می‌کنند باعث موفقیت و پیشرفت ایران خواهند بود. بهترین کاری که در این دوره از ستاد توسعه علوم و فناوری‌های سلولهای بنیادی و پزشکی بازساختی انجام شد، معرفی علوم سلولهای بنیادی و پزشکی بازساختی به افراد زیر 20 سال بود. البته به ثمر نشستن این کارها یک دهه زمان می‌برد. اقداماتی که امروز برای نوجوانان و کودکان انجام شد، 10 سال دیگر به ثمر خواهد نشست.
وقتی آموزش در خصوص علم، هنر، دانش و ورزش از سنین پایین شروع شود، میزان موفقیت کشور در آن حوزه‌ها بالاتر می‌رود. ستاد توسعه علوم و فناوری‌های سلولهای بنیادی در حال کار چهار ستون استوار در این حوزه‌هاست تا ایران در سال‌های آتی به ابرقدرتی در سلولهای بنیادی تبدیل شود. زمانی ایران جایگاه جهانی ایران در حوزه سلولهای بنیادی 30 بود و حالا به 13 رسیده است، بنابراین می‌توانیم در آینده به یکی از سه قدرت برتر جهان در این حوزه تبدیل شویم.
آنا: فعالیت‌های ستاد چقدر به فرهنگ‌سازی و ترویج علوم سلولهای بنیادی و پزشکی بازساختی در کشور کمک کرده است؟
حمیدیه: 6 سال پیش مردم اطلاعات ناچیزی در خصوص سلولهای بنیادی داشتند اما حالا کمتر کسی وجود دارد که با مفهوم سلولهای بیگانه باشد. بنابراین به جرئت می‌تواند گفت که فرهنگ‌سازی و ترویج این علوم در جامعه بسیار زیاد بوده است. علمی که تا چند سال قبل تنها محدود به جوامع علمی بود، حالا به گوش تمام مردم رسیده است. نسل نوجوان و جوان کشور در آینده کارهای بسیار بزرگی در این حوزه انجام خواهند دارد. بنابراین می‌توان گفت که ترویج این علوم در سطح جامعه به خوبی انجام شده است.
آنا: ستاد چه کمکی به تجاری‌سازی محصولات شرکت‌های دانش‌بنیان فعال در حوزه سلولهای بنیادی و پزشکی بازساختی کرده است؟
حمیدیه: یکی از بزرگ‌ترین اتفاقاتی که در معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری صورت گرفته، ایجاد و توسعه شرکت‌های دانش‌بنیان در کشور بوده است. این شرکت‌ها پایه اقتصاد آینده ایران خواهند بود. با این شرکت‌ها به جای نفت‌فروشی، دانش‌فروشی و محصول‌فروشی خواهیم کرد. تا چه زمانی می‌خواهیم منابع نفتی و معدنی ایران را به کشورهای دیگر بدهیم تا آنها را به فناوری تبدیل کرده و با قیمت چند برابر به خودمان بفروشند.در حال حاضر شرکت‌های دانش‌بنیان بسیاری اجناس و کالاهای موردنیاز مردم را فراهم می‌کنند. به عقیده من شرکت‌های دانش‌بنیان اقتصاد آینده ایران را تشکیل می‌دهند و در سال‌های آینده شاهد نتایج اقتصادی این شرکت‌ها برای کشور خواهیم بود.
آنا: ستاد توسعه علوم و فناوری‌های سلولهای بنیادی و پزشکی بازساختی با دانشگاه‌ها چه همکاری‌هایی دارد؟
حمیدیه: همواره در حال همکاری با دانشگاه‌ها هستیم. باتوجه به اسم ستاد، بسیاری فکر می‌کنند بخش اعظمی از همکاری ما با وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی است اما این طور نیست. نزدیک به یک هزار تا یک هزار و 500 هیئت علمی که با ستاد همکاری می‌کنند، 60 درصد از وزارت بهداشت و 40 درصد از وزارت علوم هستند. علم پزشکی بازساختی به کارگروه رشته‌های مهندسی و فنی نیاز دارد تا وسایل و تجهیزات پزشکی آن تهیه شود، به همین دلیل ارتباط ستاد با دانشگاه علوم پزشکی تهران به اندازه ارتباط ستاد با دانشگاه صنعتی شریف است. درواقع تفاوتی ندارد که دانشگاه علوم پزشکی یا صنعتی باشد، با هر دو دانشگاه در ارتباط هستیم و همکاری داریم. ستاد با تمام دانشگاه‌ها، از دانشگاه‌های وزارت و وزارت علوم گرفته تا دانشگاه آزاد اسلامی و مجموعه جهاد دانشگاهی در ارتباط است.
آنا: ستاد چه اقداماتی برای گسترش حوزه‌های بین‌رشته‌ای مرتبط با حوزه سلولهای بنیادی در دانشگاه‌ها داشته است؟
حمیدیه: آینده ازآن بین‌رشته‌ای‌هاست. بین‌رشته‌ای‌ها به حوزه خاضی محدود نمی‌شوند. در حوزه سلولهای بنیادی رشته مقاطعی باید تعریف می‌شد که در حال انجام است. این امر طی 6 سال گذشته گسترش قابل‌توجهی در وزارت بهداشت داشته و در وزارت علوم نیز در حال شکل‌گیری است. وزارت علوم در حال توسعه رشته مقاطع در حوزه بالینی، علوم پایه و علوم مهندسی سلولهای بنیادی است تا ساختار مناسب برای تربیت دانشجو در این حوزه ایجاد شود. در این زمینه نیز همکاری‌های خوبی میان ستاد توسعه علوم و فناوری‌های سلولهای بنیادی و پزشکی بنیادی و وزارتخانه‌ها انجام شده است.
آنا: در ایران نیز از روش کریسپر برای اصلاح ژنتیکی استفاده می‌شود؟
حمدیه: بله، بسیاری از مراکز تحقیقاتی کشور از سیستم کریسپر استفاده می‌کنند. چند سال قبل یک سری کارگاه برای آشنایی و معرفی اینروش برگزار کردیم اما در حال حاضر دانشجوها و اساتید در این کار خبره شده‌اند. بسیاری از مراکز و موسسات تحقیقاتی برای اصلاح ژنوم از روش کریسپر استفاده می‌کنند و حتی برخی از آنها نیز به محصول رسیده‌ند.
دو سال پیش دانشمندان پژوهشگاه ملی مهندسی ژنتیک زیست فناوری موفق شدند با استفاده از این روش موش را هموفیل کنند و در حال حاضر سعی می‌کنند با همین روش این بیماری را اصلاح کنند. براساس گزارش‌ها، نزدیک به 30 تا 40 گروه تحقیقاتی در مناطق مختلف کشور از روش کریسپر در تحقیقات خود استفاده می‌کنند. این دانشمندان سعی دارند با استفاده از اصلاح ژنتیکی درمانی برای بیماری‌های مختلف، از نقص ایمنی و متابولیک گرفته تا عصبی و خونی، پیدا کنند.
آنا: چرا این مطالعات و تحقیقات تاکنون رسانه‌ای نشده‌اند؟
حمیدیه: معتقدم که ابتدا باید کاری را تمام کرد بعد آن را گزارش کرد. اگر گزارشی از تحقیقی که هنوز به پایان نرسیده، منتشر شود و آن تحقیق به نتیجه نرسد، نه‌تنها تولید علم یا فناوری نشده بلکه باور عمومی به آن حوزه علمی خدشه‌دار می‌شود. 6 سال قبل که این ستاد را تحویل گرفتم، علم سلولهای بنیادی آسیب بسیاری خورده بود. گزارشی در خصوص ترمیم ضایعات نخاعی با استفاده از سلولهای بنیادی منتشر شده بود اما درنهایت به نتیجه و مرحله اجرایی نرسیده بود. به همین دلیل مجموعه وزارت بهداشت به حوزه سلولهای بنیادی بدبین شده بود و حتی حاضر به پیگیری آیین‌نامه‌های آن نیز نبودند.
بنابراین اگر می‌خواهید کار علمی انجام دهید، ابتدا بگذارید مطالعات پیش‌بالینی، سلولی، آزمایش حیوانی، فاز یک ، دو و سه بالینی انسانی انجام شود و نتیجه قطعی به دست آید، سپس آن را رسانه‌ای کنید. در برخی موارد تحقیقات در حالی رسانه‌ای می‌شود که هنوز به مرحله فاز یک بالینی نیز نرسیده است. این امر نه‌تنها به توسعه علم کمک نمی‌کند بلکه به آن لطمه می‌زند.
انتهای پیام/4021/
انتهای پیام/