تشریح برنامه علمی محیط‌زیست دریایی دانشگاه آزاد اسلامی/ اهمیت پایش آزاد در جلوگیری از نابودی اکوسیستم جزیره کیش
گروه دانشگاه خبرگزاری آنا- محدثه حسینی؛ امروزه پیدایش مسائل پیچیده و چندوجهی و نقش دانشگاه‌ها در فرآیند پیشرفت، کشور را با چالش‌های نوینی مواجهه کرده است.
انباشت و گسترش روزافزون مسائل چند حوزه پیچیده و مزمن شدن این مسائل در کشور انتظار از نهاد دانشگاه و مسئولیت‌پذیری اجتماعی آن را افزایش داده است و راه حل‌های نوینی را برای رفع این مسائل از آن طلب می‌کند.
دانشگاه امروزه نمی‌تواند در فضای معلق و مجرد آموزشی و پژوهشی حرکت کند؛ بلکه باید در فضایی واقعی با نگاه به مسائل و مشکلات کشور، مأموریت‌ها و راهبردهای آموزشی، پژوهشی و تولید و انتشار علم خود را بازمفهوم‌پردازی کند. برای محقق شدن این امر، وجود برنامه جامع و منسجم برای راهبری و هدایت ظرفیت‌های پژوهشی دانشگاه به سمت حل مسائل و رفع نیازهای جامعه ضروری است.
در این راستا، نظام پایش آزاد با هدف رفع نواقص مربوط به پژوهش‌های تحصیلات تکمیلی دانشگاه آزاد اسلامی و قرار دادن این ظرفیت عظیم در حل مسائل ملی کشور و ایجاد همگرایی و هم‌افزایی میان نتایج این پژوهش‌ها در سطح دانشگاه طراحی و اجرا شده است.
طرح «پایش» آزاد خلاصه «پژوهش اثرگذار یکپارچه شبکه‌ای دانشگاه آزاد اسلامی» است که هدف آن تبدیل چالش‌های کلان کشور به زمینه‌های پژوهشی است که استاد و دانشجو بتوانند بر اساس آن موضوع پایان‌نامه و یا رساله تعریف کنند.
بر اساس نظام پایش آزاد، واحدهای ویژه نیز مانند دانشگاه‌های آزاد اسلامی هر واحد استانی در یک موضوع خاص پیشران شده تا به حل چالش‌های کشور کمک کنند.
نظام پایش به‌صورت شبکه‌ای در حال اجرا است که موقعیت جغرافیایی استاد و دانشجو حائز اهمیت نیست. دانشجویان و اساتید در سامانه‌ای با یکدیگر ارتباط برقرار می‌کنند و در صورت رسیدن به توافق می‌توانند به ادامه فعالیت خود بپردازند.
بیشتر بخوانید:
۱۱ چالش اصلی حوزه صنعت و سلامت چیست؟
طرح پایش چگونه چالش غذا و امنیت غذایی در حوزه کشاورزی را برطرف می‌کند؟
حل مشکل شبکه ارتباطی حمل و نقل کشور در نظام پایش آزاد
تأثیر اکوسیستم جزیره کیش از فعالیت‌های انسانی/ تشریح برنامه علمی محیط‌زیست دریایی جزیره کیش
در همین زمینه سعید ملماسی در گفتگو به خبرنگار خبرگزاری آنا، می‌گوید محیط‌زیست جزیره کیش به‌عنوان یک جزیره مرجانی علی‌رغم برخورداری از ارزش‌های بالای تنوع زیستی و ارائه خدمات اکوسیستمی متنوع، متأسفانه در ده‌های گذشته از اثرات و پیامدهای زیان‌بار توسعه بی‌بهره نبوده و بخشی از اکوسیستم‌های این جزیره مرجانی به‌ویژه اکوسیستم ساحلی به‌طور مستقیم و غیرمستقیم تحت تأثیر فعالیت‌های انسانی قرارگرفته و در حال حاضر نیز بخشی از مؤلفه‌های مربوط به ساختار و عملکرد این اکوسیستم باارزش تحت تأثیر فعالیت‌های توسعه قرار دارد.
به گفته وی بر اساس این واقعیت دانشگاه آزاد اسلامی از سال 98 با آگاهی از مشکلات و نیازهای ذی‌نفعان و ذی‌ربطان کلیدی جزیره و با درک اثرات و پیامدهای مخرب روند فعالیت‌های توسعه به‌ویژه در محیط‌زیست دریایی جزیره کیش، با همکاری دانشگاه آزاد اسلامی واحد بین‌المللی کیش برای بهبود وضعیت محیط‌زیست دریایی و حفاظت از تنوع زیستی آن، بخشی از پژوهش‌های تحصیلات تکمیلی دانشگاهی را در این زمینه معطوف کرد و از ظرفیت‌های پژوهشی دانشگاه در راستای حل مشکلات زیست‌محیطی جزیره کیش با محوریت اکوسیستم آبی سواحل منطقه در قالب "برنامه علمی محیط‌زیست دریایی جزیره کیش" استفاده کرده است.
مجری برنامه علمی محیط‌زیست جزیره کیش معتقد است برنامه علمی ارائه‌شده باهدف رفع 6 چالش با محورهای حفاظت و احیای زیست‌بوم‌های ساحلی، آلودگی محیط‌زیست در نواحی ساحلی جزیره کیش، گردشگری ناپایدار در جزیره کیش، توسعه نامتوازن در سواحل جزیره کیش، ضعف در مدیریت پسماند و تهدیدهای ناشی از تغییرات اقلیمی در سواحل کیش طراحی‌شده است. در احصای چالش‌ها از نقطه نظرات متخصصان، اساتید و پژوهشگران ذی‌ربط، سوابق علمی مرتبط با چالش‌ها و نیز نقطه نظرات کارشناسان و خبرگان جزیره کیش استفاده شده است.
وی می‌افزاید در تدوین این برنامه علمی، پس از تدوین هدف غایی، اهداف عینی و راهبردها از منظرهای مختلف علمی نظیر محیط‌زیست، جامعه‌شناسی، حقوق، روانشناسی، اقتصاد، مدیریت، شیمی، بیولوژی دریا، علوم سیاسی و روابط بین‌الملل، امور فرهنگی و علوم تربیتی استفاده شده است.
به‌طوری‌که در هریک از منظرهای فوق‌الذکر زمینه‌های مختلف پژوهشی متناسب با اهداف غایی چالش‌ها تعریف می‌شود. لذا ظرفیت‌های پژوهشی دانشگاه آزاد اسلامی در حوزه محیط‌زیست دریایی جزیره کیش با تعریف زمینه پژوهشی در قالب این برنامه علمی هدفمند خواهد شد. همچنین با اجرای این برنامه علمی انتظار می‌رود همگرایی و هم‌افزایی لازم در پژوهش‌های تحصیلات تکمیلی دانشگاه آزاد اسلامی در بهبود محیط‌زیست دریایی جزیره کیش فراهم شود.
چیستی مفاهیم در نظام پایش آزاد
در نظام پایش آزاد مفاهیمی ازجمله نظام موضوعات، چالش، هدف غایی، اهداف عینی، منظومه پژوهشی، راهبرد، رهیافت پژوهشی، زمینه پژوهشی و.. مطرح است. نظام موضوعات مجموعه‌ای جامع، منسجم و هماهنگ از زمینه‌های پژوهشی است که بر اساس یک الگوی نظام‌مند از چالش‌های مربوط به یک برنامه علمی، در جهت تعریف مسئله های دانشگاهی در قالب پایان‌نامه‌های کارشناسی ارشد، رساله‌های دکتری و طرح‌های پژوهشی مربوط به آن برنامه علمی، استخراج‌شده است.
همچنین چالش نیز یک مشکل جدی در ابعاد مختلف ساختار جامعه انسانی است، عنوان چالش باید دارای بار منفی باشد. هدف غایی نیز هدفی است درازمدت و غیرملموس در راستای حل چالش مطرح شده و اهداف عینی نیز شامل اهدافی هستند کوتاه‌مدت و در دسترس که در راستای دستیابی به هدف غایی مطرح می‌شود و راهبرد راهکار حل مسئله است.
منظومه پژوهشی در نظام پایش آزاد به مجموعه‌ای از برنامه‌های پژوهشی در نظام موضوعات یک برنامه علمی گفته می‌شود که در راستای ره‌یافت‌های پژوهشی متفاوت تعریف‌شده است.
زمینه پژوهشی در نظام پایش آزاد به عناوین موضوعاتی در نظام موضوعات یک برنامه علمی گفته می‌شود که در ذیل آن بتوان چندین عنوان پایان‌نامه کارشناسی ارشد، رساله دکتری یا طرح پژوهشی تعریف کرد.
| چالش | هدف غایی | اهداف عینی | |
کاهش تنوع زیستی سواحل جزیره کیش | حفاظت و احیای زیست‌بوم‌های ساحلی | 1- پایدارسازی خدمات اکوسیستمی(زیست بومی) 2- کاهش اثرات و پیامدهای ناشی از اجرای طرح‌های توسعه بر تنوع زیستی
3- بهبود وضعیت زیستگاه‌های نواحی ساحلی | راهبرد1-1:مدیریت اکوسیستمی سواحل با رویکرد اکوسیستمی(Ecosystem Approach) راهبرد 1-2: همسوسازی توسعه نواحی ساحلی با حفاظت از تنوع زیستی راهبرد 2-1: توانمندسازی ارزیابی اثرات تنوع زیستی طرح‌های توسعه راهبرد 2-2: ظرفیت‌سازی جهت جلب مشارکت‌های مردمی راهبرد2 -3: اصلاح ضوابط بهره‌برداری از نواحی ساحلی راهبرد 3-1: بهره‌گیری از فن‌آوری‌های نوین جهت احیاء و بازسازی زیستگاه‌های تخریب‌شده راهبرد 3-2: تقویت پایش زیستی در نواحی ساحلی |
آلودگی محیط‌زیست در نواحی ساحلی جزیره کیش | حفاظت از محیط‌زیست نواحی ساحلی در جزیره کیش | 1- مدیریت آلاینده‌های محیط‌زیستی در نواحی ساحلی 2- توسعه سیستم پایش در آب‌های ساحلی جزیره کیش 3- مدیریت نواحی ساحلی بر پایه تاب‌آوری و آسیب‌پذیری
4- ارتقای مشارکت کیشوندان در مدیریت محیط‌زیستی سواحل جزیره کیش 5- اقتصادی نمودن روش‌های کنترل آلودگی‌های محیط‌زیست در مناطق ساحل | راهبرد1-1: ظرفیت‌سازی جهت پیشگیری و کاهش آلودگی‌های محیط‌زیستی در نواحی ساحلی راهبرد1-2: اصلاح قوانین نظارتی و رفع خلاهای مربوط به مقررات و آیین‌نامه‌ها راهبرد 1-3 : ظرفیت‌سازی جهت بهره‌گیری از انرژی‌های نو و تجدید پذیر در جزیره کیش راهبرد2-1: تقویت مؤلفه‌های پایش آب‌های ساحلی جزیره کیش راهبرد2-2: ظرفیت‌سازی جهت استقرار بهره‌برداری از پایش آنلاین کیفیت آب‌های ساحلی جزیره کیش راهبرد3-1: توانمندسازی مدیریت نواحی ساحلی بر پایه تاب‌آوری راهبرد3-2: توانمندسازی مدیریت نواحی ساحلی بر پایه آسیب‌پذیری راهبرد 3-3: ارزیابی ریسک اکولوژیک آلودگی محیط‌زیستی نواحی ساحلی راهبرد4-1:توانمندسازی مشارکت عمومی در حفاظت از محیط‌زیست در سواحل کیش راهبرد4-2: فرهنگ‌سازی و توسعه آموزش‌های زیست‌محیطی در کیشوندان و گردشگران راهبرد 5-1: ظرفیت‌سازی جهت بهره‌گیری از روش‌های تصفیه زیستی در کنترل آلودگی‌های محیط‌زیست راهبرد5-2 : ظرفیت‌سازی در بهره‌گیری از روش‌های نانو تکنولوژی در کنترل آلودگی‌های محیط‌زیست |
گردشگری ناپایدار در جزیره کیش | توسعه گردشگری پایدار در جزیره کیش | 1- ارتقای مدیریت محیط‌زیست در گردشگری جزیره کیش 2- ارتقای مدیریت گردشگری در جزیره کیش
| راهبرد1-1: ارزیابی توان اکولوژیک توسعه گردشگری در جزیره کیش راهبرد1-2: ظرفیت سنجی اکوسیستم‌های جزیره کیش بر پایه تاب‌آوری راهبرد1-3: تعیین ضوابط محیط‌زیستی گردشگری پایدار در جزیره کیش راهبرد1-4: تقویت مؤلفه‌های اکولوژیک گردشگری پایدار راهبرد2-1: ارزیابی و ظرفیت سنجی توان اقتصادی- اجتماعی راهبرد2-2: تقویت مؤلفه‌های اقتصادی اجتماعی گردشگری پایدار راهبرد2-3: ظرفیت‌سازی جهت تنوع فعالیت‌های گردشگری در جزیره کیش راهبرد2-4 : همکنش طرح¬های شهری- معماری و گردشگری در جزیره کیش |
توسعه نامتوازن در سواحل جزیره کیش | توسعه متوازن و متعادل متناسب باقابلیت‌های سواحل جزیره کیش | 1- متعادل‌سازی بارگذاری در سواحل 2- توسعه متوازن فعالیت‌های اقتصادی سازگار با ظرفیت‌های محیط‌زیستی 3- توسعه کاربری‌های سازگار در دریا | راهبرد1-1: بروز رسانی و بازنگری طرح مدیریت یکپارچه سواحل جزیره کیش ( ICZM ) راهبرد1-2: توسعه مطالعات ارزیابی و پسا ارزیابی ( Post-EIA) راهبرد1-3: توسعه سیستم پشتیبان تصمیم‌گیری راهبرد2-1 : ارزیابی اثرات راهبردی محیط‌زیست (SEA) راهبرد2-2: یکپارچه نگری در استقرار طرح‌های توسعه در نوار ساحلی و ناحیه کران‌هایی راهبرد3-1: مطالعات ارزیابی توان اکولوژیک در سواحل جزیره کیش راهبرد3-2: امکان‌سنجی اقتصادی و اجتماعی طرح‌های توسعه در آب‌های ساحلی و ناحیه کرانه ایی راهبرد3-3: رعایت ملاحظات محیط‌زیستی در توسعه اقتصاد دریا محور |
| ضعف در مدیریت پسماند در سواحل جزیره کیش | ارتقای مدیریت پسماند در سواحل جزیره کیش | 1- استقرار سیستم مدیریت پسماند در سواحل کیش 2- کاهش اثرات محیط‌زیستی پسماند بر اکوسیستم‌های ساحلی 3- فرهنگ‌سازی مدیریت پسماند | راهبرد 1-1: تدوین ضوابط جهت نظارت بر مدیریت پسماند در کاربری‌های عمده مولد پسماند راهبرد1-2: توسعه فناوری‌های نوین در مدیریت پسماند راهبرد2-1: پایش و نظارت بر مدیریت پسماند راهبرد2-2: ارزیابی مخاطرات محیط‌زیستی پسماند در نواحی ساحلی راهبرد3-1: توسعه مشارکت مردمی و ترغیب سازمان‌های محلی و غیردولتی(NGO) در مدیریت پسماند نواحی ساحلی راهبرد3-2: اصلاح الگوی مصرف در نواحی ساحلی |
تهدیدهای ناشی از تغییرات اقلیمی در سواحل کیش | کاهش اثرات و کنترل پیامدهای ناشی از تغییرات اقلیمی | 1- کاهش آسیب‌پذیری پیامدهای ناشی از تغییرات اقلیمی 2- ساز گاری با تغییرات اقلیمی
| راهبرد1-1: مدیریت ریسک ناشی از تغییرات اقلیمی راهبرد1-2: مکان‌یابی مناسب استقرار کاربری‌ها جهت مقابله با پیامدهای تغییرات اقلیمی راهبرد1-3: مدیریت بحران جهت بازیابی سریع( (Early Recovery راهبرد2-1: اصلاح زیرساخت‌های جزیره کیش جهت سازگاری با تغییرات اقلیمی |
انتهای پیام/4084/
انتهای پیام/