مدیریت غیرمسئولانه توقف صید ترال در کشور را غیرممکن کرده است/ میرشکار: سازمان شیلات توان نظارت در عرصه دریایی را ندارد

به گزارش خبرنگار حوزه محیط زیست گروه اجتماعی خبرگزاری آنا، با پیشرفت علم و تکنولوژی اشکال تخریب محیط زیست شکل تازه‌ای به خود گرفته به‌طوری که اگر در گذشته مثلاً مشکلات در مراتع و زمین‌های حاصلخیز، تغییر کاربری از سوی کشاورزان و یا در دریا، صید بیش از اندازه توسط صیادان بود که صدای نهادهای مسئول را نسبت به تخریب محیط زیست درمی‌آورد اما امروز روش‌های نوین بهره‌کشی از طبیعت حتی بعضاً نهادها و سازمان‌های متولی را نیز نسبت به تخریب زیستگاه‌های طبیعی ترغیب کرده است.

یکی از روش‌هایی که در بازه‌های زمانی مختلف فریاد اعتراض طرفداران محیط زیست را درآورده روش صید ترال است، روشی که در گذشته با حضور کشتی‌های صیادی خارجی در آب‌های جنوبی کشورمان کلید خورد و اعتراض‌ها نسبت به مخرب بودن این فعالیت و از بین رفتن محیط زیست دریایی کشورمان به توقیف تعدادی از این کشتی‌ها انجامید اما این روزها انجام این اقدام مخرب توسط تیم‌های صیادی داخلی انجام می‌شود موضوعی که نگرانی‌ها را نسبت به ایجاد برهوت‌های دریایی و از بین رفتن تنوع زیستی در دریاها و آب‌های سرزمینی سبب شده است.

در روش صید ترال تورهای عظیمی بعضاً به اندازه یک زمین فوتبال و ارتفاعی که در مواردی که به حدود 30 متر هم می‌رسد پس از شناسایی دسته‌جات ماهی‌ها آنها را محاصره کرده و یک‌جا از سطح و عمق هر جانداری را که در محوطه تورش باشد را بالا کشیده و به سطح کشتی می‌آورد.

تورهای ماهیگیری در این روش صید به اندازه‌ای ریز است که حتی ماهیان ریز و کوچکی که نقش مهمی در چرخه غذایی دریا داشته و هیچ ارزشی برای صیادان ندارند نیز از بین رفته و در خوش‌بینانه‌ترین حالت پس از خشک شدن در معرض نور آفتاب در کارخانه‌های پودر ماهی به غذای دام و یا کود کشاورزی تبدیل می‌شود.

برداشت روزانه بیش از 20 تن از ذخایر دریایی کشور و فروش آن با قیمت‌های نازل (بین 500 هزار تومان تا یک میلیون) و همچنین بهره‌وری بسیار نازل از آن نشان از بی‌توجهی نسبت به نابودی و زدن تیشه به ریشه منابعی است که تجدید آن اگر هم امکان‌پذیر باشد مشخص نیست در چه بازه زمانی انجام خواهد شد.

نکته تأسف‌برانگیزتر در این میان این است که انجام این فعالیت‌های مخرب تحت مجوزها و حمایت‌های سازمان‌های متولی حفظ این منابع گرانبهای طبیعی همچون سازمان شیلات انجام می‌پذیرد.

داود میرشکار مدیرکل دفتر زیست بوم‌های دریایی سازمان حفاظت محیط زیست در گفتگو با خبرنگار گروه اجتماعی خبرگزاری آنا در ارتباط با جزئیات این شیوه صید و صدور مجوزهای لازم برای انجام این اقدام مخرب زیست محیطی گفت: در حال حاضر متولی صید و صیادی در کشور با توجه به قانون بهره‌برداری از آبزیان بر عهده سازمان شیلات است. این سازمان می‌بایست مجوزهای صید را برابر اسنادی که در ارزیابی‌های ذخایر آبزیان به انجام رسیده صادر کند.

وی با بیان این‌که اگر در جریان رصد ذخایر آبزیان این موضوع مسجل شد که این منابع در حال محدود شدن است سازمان شیلات می‌تواند صید را متوقف کند، افزود: این سازمان می‌بایست حتی برای تجدید و احیای ذخایر هر اقدامی را که لازم است انجام دهد.

مدیرکل دفتر زیست بوم‌های دریایی سازمان حفاظت محیط زیست تصریح کرد: سازمان شیلات کشور این اقدامات را در گذشته انجام داده و در حال حاضر نیز انجام می‌دهد که به‌عنوان نمونه می‌توان به ماهی خاویاری در شمال کشور و ماهی استخوانی اشاره کرد که لارو آنها را گرفته و در دریا رهاسازی می‌کند اما این‌که چقدر این کار درست انجام می‌شود و چقدر این ذخایر حفظ می‌شود خود جای بحث جداگانه‌ای دارد که متخصصان این حوزه می‌بایست در ارتباط با آن اظهار نظر کنند.

میرشکار در ادامه در ارتباط با موضوع صید ترال در کشور عنوان کرد: این روش صید از دیدگاه محیط زیستی یکی از صیدهای مخرب است هر چند که همه فعالیت‌های انسانی به‌واسطه بهره‌برداری از طبیعت ضرری را به محیط زیست می‌رساند.

وی ادامه داد: صید ترال از آن فعالیت‌های انسانی است که متأسفانه غیر از این‌که ذخایر آبزیان را به شیوه‌ای غیرمسئولانه از بین می‌برد و در حال حاضر در حال رخ دادن است. ممکن است زمانی شما روش صید مسئولانه‌ای را در دستور کار قرار دهید که پیامدهای آن محدودتر است و این امکان برای طبیعت وجود دارد که آن را جبران کند ولی در روش صید ترال و براساس گزارش‌هایی که به دست ما می‌رسد سایز تورهای آنها بسیار کوچک و چندلایه است که هیچ‌گونه آبزی امکان فرار از میان این تورها را نخواهد داشت.

مدیرکل دفتر زیست بوم‌های دریایی سازمان حفاظت محیط زیست اذعان کرد: بسیاری از آبزیانی که در این فرآیند صید می‌شوند دور ریز می‌شود. غیر از این‌که این روش صید، ذخایر آبزیان را مورد تهدید قرار می‌دهد و گونه‌های در معرض انقراض گرفتار تور صیادان می‌شوند، زیستگاه‌های بستر دریا نیز آسیب دیده و مناطقی که می‌تواند به‌عنوان زیستگاه‌های تغذیه‌ای و تولیدمثلی توسط این ذخایر استفاده شود هم نابود می‌شود.

میرشکار با بیان این‌که روش صید ترال با تخریب‌هایی که در پی دارد آسیب‌های به اکوسیستم‌های دریایی را چند برابر می‌کند، عنوان کرد: متولی این امر و مجوزهای صادره سازمان شیلات ایران است و این سازمان با یگان خود وظیفه دارد تا محدودیت‌های زمانی و مکانی صید را کنترل کند که متأسفانه برخی از متخلفان که خودشان پیش از این دست‌اندرکاران شیلاتی بودند و یا پیش از این دستی بر آتش صید و صیادی داشتند تخلفاتی را انجام داده و کشتی‌هایی را وارد چرخه بهره‌برداری از منابع کرده و به صید غیرمسئولانه شتاب داده‌ و در این حوزه اخلال ایجاد کرده‌اند.

وی تصریح کرد: در این میان برخی از صیادان سنتی هم در دریا به‌صورت غیرمجاز تردد کرده و از ابزارهای نامناسب صید استفاده می‌کنند که صید غیرمسئولانه را تشدید کرده و باعث ایجاد نارضایتی در میان افرادی شده ‌که به‌صورت مجاز و مسئولانه فعالیت می‌کنند.

مدیرکل دفتر زیست بوم‌های دریایی سازمان حفاظت محیط زیست اذعان کرد: مسئولیت‌های گسترده سازمان شیلات و کمبود نیروی انسانی و تجهیزات باعث شده تا این سازمان توان نظارت در عرصه دریایی کشور را نداشته باشد.

میرشکار در ارتباط با شکایت‌های مردمی و ورود دستگاه‌های نظامی و انتظامی به موضوع صید ترال گفت: با شکایت‌هایی که مردم داشتند و مباحث اجتماعی در بحث این نوع صید ایجاد شد باعث شد تا نهادهای نظامی و انتظامی به موضوع ورود پیدا کنند و بخشی از تخلفات را شناسایی و به مراجع قضایی ذیربط معرفی کنند.

وی در خصوص حضور سازمان حفاظت محیط زیست در بحث صید غیرمسئولانه اظهار کرد:‌ ورود سازمان محیط زیست به موضوع از این باب است که هم زیستگاه‌های ما در معرض خطر است و هم گونه‌های در معرض انقراض و ذخایر دریایی کشور در معرض تهدید قرار دارند ولی مسئولیت اصلی در این حوزه با سازمان شیلات است.

مدیرکل دفتر زیست بوم‌های دریایی سازمان حفاظت محیط زیست در ارتباط با وضعیت فعلی صید ترال نیز عنوان کرد: متأسفانه همچنان کشتی‌های ترالر در حال فعالیت هستند اما با توجه به محدودیت‌هایی که برای آنها ایجاد شده سعی می‌کنند مسئولانه‌تر  عمل کنند ولی همچنان دیده می‌شود که اقدامات غیرمسئولانه صورت می‌گیرد.

میرشکار تصریح کرد: در چند وقت گذشته در منطقه جاسک و لنگه چند فروند شناور در فعالیت‌هایشان تخلف دیده شده که پس از محرز شدن تخلفاتشان به مراجع قضایی معرفی شده‌اند.

وی با بیان این‌که شناورهای متخلف ایرانی و بعضاً با خدمه‌های خارجی فعالیت می‌کنند، گفت: این شناورها هیچ محدودیتی در صید ندارند و پس از صید محموله را در دریا و یا ساحل تحویل داده و مجدد اقدام به صید می‌کنند.

مدیرکل دفتر زیست بوم‌های دریایی سازمان حفاظت محیط زیست در ارتباط با بازه‌های زمانی فعالیت کشتی‌های ترالر نیز عنوان کرد: صید این شناورها بر اساس نوع ماهی و عمق صیادی متفاوت است که نهاد تخصصی در پاسخگویی در این‌باره سازمان شیلات کشور است.

میرشکار درباره اقدامات سازمان حفاظت محیط زیست به‌منظور جلوگیری از فرآیند مداوم تخریب اکوسیستم دریایی در روش صید ترال اظهار کرد: سازمان شیلات عنوان می‌کند که کشور در این حوزه سرمایه‌گذاری کرده و سرمایه‌گذار آمده و با هزینه خود شناور تهیه کرده است و این اقدامات باید انجام شود بنابراین امکان توقف این فعالیت وجود ندارد ولی نظر ما در سازمان محیط زیست این است که نه تنها باید این فعالیت در بازه‌های زمانی مختلف مدیریت و در نهایت متوقف شود بلکه شناورها با تغییر کاربری به آبزی‌پروری در دریا روی بیاورند.

وی تصریح کرد: ما با همکاری که با سازمان شیلات داشتیم پهنه‌های دریایی را که تا سال 1404 این شناورها می‌توانند قفس‌های خود را مستقر کرده و اقدام به آبزی‌پروری در دریا کنند را معرفی و مصوب کرده و اعلام کردیم که این اقدام را گسترش دهند و امیدواریم که این تغییر کاربری انجام شده و سرمایه‌گذار را هم وارد حوزه آبزی‌پروری کنند.

مدیرکل دفتر زیست بوم‌های دریایی سازمان حفاظت محیط زیست بار دیگر خاطرنشان کرد: صید ترال به‌طور کلی صید مخربی است و هم خود صید و هم مجوز سوختی که با یارانه برای انجام این فعالیت داده می‌شود همه به نفع مصالح کشور نیست.

میرشکار در ارتباط با امیدواری نسبت به توقف فعالیت صید ترال و تغییر کاربری شناورها گفت: سازمان شیلات در بدنه خود کارشناسان خبره‌ای را دارند ولی متأسفانه با برخی مطالبه‌ها‌یی که این سازمان از دولت و دستگاه‌های استان دارند با جمع کردن و تغییر کاربری آنها و سوق دادن این سرمایه‌گذاری‌های غیرمسئولانه دشوار است.

وی با بیان این‌که در این راستا حتماً باید مطالبات مردمی وجود داشته باشد و خود سازمان شیلات باید به موضوع ورود پیدا کرده و سعی کنند چرخه شیلاتی ایجاد کند، بیان کرد: سازمان شیلات باید با ورود به حوزه صید، صیاد را مدیریت کرده و در حوزه‌های دیگر همچون عمل‌آوری آبزیان و سردخانه‌ها سرمایه‌گذاری کند.

مدیرکل دفتر زیست بوم‌های دریایی سازمان حفاظت محیط زیست ادامه داد: با در پیش گرفتن این اقدامات افرادی که در این حوزه نیاز به اشتغال دارند وارد این حوزه کنند و با ورود به حوزه بازرگانی در چرخه شیلات از خام‌فروشی پرهیز شده و امکان صدور محصول نهایی فراهم می‌شود.

میرشکار اذعان کرد: در حال حاضر نیز صادرات داریم ولی نمی‌توانیم محصول را مدیریت کنیم. در حال حاضر صید را گرفته و نمی‌دانیم با آن چه کنیم. صیاد اگر تا ظهر صیدها را نفروشد آفتاب آن را خراب می‌کند، لذا چون مدیریتی در این حوزه نیست سرمایه‌گذار در آن حاضر نشده و شغل هم ایجاد نمی‌شود و تنها در بخش صید سرمایه‌گذار وارد می‌شود و در نتیجه بهره‌کشی از منابع طبیعی افزایش پیدا می‌کند.

وی در پایان گفت: در این راستا هم سازمان شیلات ایران باید ورود پیدا کند و جنبه‌های سرمایه‌گذاری را مدیریت کند و سرمایه‌هایی را که می‌تواند جذب کند به حلقه شیلاتی وارد کند تا در یک‌جا متمرکز نشوند و هم مطالبه مردم هم ادامه پیدا کند.

به‌نظر می‌رسد عدم مدیریت سرمایه‌گذاری در حوزه شیلات و بی‌توجهی سازمان شیلات ایران به چرخه شیلات و پرهیز از خام‌فروشی در کنار کمبودهای ناشی از نیروی انسانی و تجهیزات باعث شده تا بهره‌کشی از پهنه‌های دریایی رونق پیدا کرده و صدور مجوزهای صیادی غیرمسئولانه با هدف کسب منفعت مالی و در نتیجه تبدیل دریاها به برهوت و نابودی زیستگاه‌های دریایی و غیرقابل بازگشت بودن احیای آن امری غیرقابل بازگشت شود.

موضوع صید ترال و توجه به جنبه‌های مختلف سرمایه‌گذاری حوزه صید و صیادی در سالی که از سوی مقام معظم رهبری سال جهش تولید نام گرفته می‌تواند از یک‌سو امکان کسب منفعت از طبیعت انجامیده و از سوی دیگر امکان احیا و آسیب کمتر به محیط زیست را محقق کند.

*قاسم شجاع

انتهای پیام/ 4105