کرونا فرایندهای آموزشی را متحول کرد/ لزوم استفاده از این تجربه برای تببین نظام آموزشی آینده

گروه دانشگاه خبرگزاری آنا- علیرضا باجلان، با شیوع بیماری کرونا در کشور و لزوم حفظ فاصله اجتماعی مردم از یکدیگر نظام آموزشی کشور دچار تحولات زیادی شد و دولت به منظور حفظ سلامت دانش‌آموزان و دانشجویان تمامی مراکز آموزشی را تعطیل کرد. این تحول بزرگ در فرایندهای آموزشی پدیده‌ای کاملا جدید در ایران بود و با وجود سختی‌های بسیار تا این لحظه میلیون‌ها دانش‌آموز و دانشجو را با خود همراه کرده است.

مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور برای بررسی شرایط آموزش مجازی و چالش‌ها و فرصت‌های موجود در آن برنامه‌های متعددی را برگزار کرده است. از همین رو با امیر هوشنگ حیدری، نایب‌رئیس انجمن آینده‌نگری ایران و کارشناس مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور گفتگو کردیم. در ادامه مشروح این گفتگو را مشاهده می‌کنید:

آنا: به طور کلی کرونا چه تأثیری روی سیستم آموزشی کشور گذاشته و آیا کشور ما به شکل مناسبی توانسته از آموزش مجازی و ابزارهای دیجیتال در این حوزه استفاده کند؟

حیدری: در حوزه آینده‌پژوهی مبحثی به عنوان سناریونویسی یا سناریوپردازی وجود دارد. در این حوزه به موضوعات مختلفی  می‌پردازند به عنوان مثال «سناریوی پرداختن به آینده هوش مصنوعی» که در این سناریو انسان به طور مطلق از هوش مصنوعی استفاده می‌کند یا سناریویی دیگری که مبتنی بر دورکاری است. یعنی سازمان‌های بزرگ و عریض و طویل وجود ندارند و افراد به صورت تخصصی در زمینه کاری خودشان از راه دور فعالیت می‌کنند. محقق شدن این سناریو خیلی دور از انتظار بود ولی با توجه به شیوع ویروس کرونا چنین سناریویی که همان آموزش مجازی در کشور است، اتفاق افتاد.

با آموزش مجازی معلمی به عنوان معلم زیست‌شناسی پایه دوازدهم کل کشور انتخاب می‌شود و کسی که در دبیرستانی معتبر در تهران تحصیل می‌کند، با کسی که کپرنشین  یا دانش‌آموزی که در ایلات و عشایر است، به طور مساوی از امکانات آموزشی استفاده می‌کنند.

این سناریو، آموزش عمومی را از مقطع ابتدایی تا مقطع تحصیلات تکمیلی به صورت مجموعه‌ای واحد در آورد و فرایندهای آموزشی به صورت کاملاً مجازی اجرا شد. شاید در شرایطی به غیر از کرونا، هیچ وقت کشور چنین فرایندهایی را در سطح کلان درک نمی‌کرد. همیشه وقتی امکان حضور فیزیکی نبود بعضی از معلم‌ها، اساتید پروازی و اساتیدی که در دسترس نبودند به صورت مقطعی و موردی از روش‌های مجازی برای آموزش استفاده می‌کردند.گاهی هم اتفاق می‌افتاد وبینارهایی که با خارج از کشور در بخش مشاوره پزشکی بود و متخصصی حاذق از خارج از کشور جلسه‌های برخط برگزار می‌کرد.  ولی پیش از کرونا هیچ وقت شرایطی نداشتیم که به دانش‌آموزان مقاطع ابتدایی آموزش مجازی داده شود یعنی شاید در قالب شرایط عادی آموزش از راه دور هیچ وقت تحقق نمی‌یافت.

کرونا با همه مشکلات نکات ارزشمندی را نیز یادآوری کرد

بنابراین کرونا با همه مسائل مختلفی که به وجود آورد، اتفاقات خوبی هم داشت. در  آینده‌پژوهی نگاه همین طور است که از وقایع به بهترین شکل استفاده شود و آنها را به فرصت تبدیل کرد. از این رو ویروس کرونا باعث شد کشور تجربه خیلی بزرگی را در حوزه آموزش مجازی کسب کند.

تحقق عدالت آموزشی در نظام آموزش مجازی

 با آموزش مجازی معلمی به عنوان معلم زیست‌شناسی پایه دوازدهم کل کشور انتخاب می‌شود و کسی که در دبیرستانی معتبر در تهران تحصیل می‌کند، با کسی که کپرنشین  یا دانش‌آموزی که در ایلات و عشایر است به طور مساوی از امکانات آموزشی استفاده می‌کنند. کرونا همه را متوجه کرد که در حیطه آموزش، از آموزش سنتی حرکت کرده و به سمت آموزش مجازی برویم. در واقع یک سری پنجره‌های متعدد را بر روی کشور باز کرد و واقعیت‌های آینده را نشان داد. کرونا در حوزه آموزش مجازی درس‌های بسیاری دارد  و سبب شد به نیازهای آینده خود در حوزه مجازی پی ببریم.

باید در چرخه آزمون و خطا، تجربه‌اندوزی کنیم و تجربه‌های ارزشمند را با لایه‌های مختلف جامعه به اشتراک بگذاریم. ساختارهایی در جامعه تبیین کنیم که همه یاد بگیرند و برای وقایع بعدی از تجارب گذشته به نحوی مطلوب استفاده کنند.

آنا: پس به عقیده شما در زمینه آموزش مجازی گام‌هایی برداشته و تجربیات خوبی بدست آوردیم. برآیند شما از شرایط آموزش مجازی کنونی چیست؟

حیدری: چون کشور زیرساخت‌های لازم برای مقابله صددرصدی با کرونا را نداشت و تجربه اول بود، طبیعی است که  مشکلاتی  پیش آمد ولی باید مشکلاتی را که در این حوزه داشتیم، ثبت کنیم و در آینده به آن‌ها بپردازیم. در دوران کرونا مهم‌ترین خصیصه‌ای که مسئولان در حوزه‌های مختلف از جمله آموزش می‌توانند داشته باشند، مسئولیت‌پذیری است و بابت هر اقدامی مسئولیت‌ خود را به‌درستی بشناسند و اگر نتوانستند آن را محقق کنند در قبال پیدا کردن راهکارهای مناسب و مدیریت آن‌ مسئولیت داشته باشند.

اهمیت مسئولیت‌پذیری و استفاده از تجربه‌های گذشته

ممکن است بعد از کرونا کشور دوباره با بلایای طبیعی مانند زلزله، سیل و آتشفشان یا بیماری‌های همه‌گیر جدید مواجه شویم و بدون اینکه از آن‌ها درس بگیریم، دوباره تکرار مکررات کنیم. متأسفانه مدیریت کشور در حوزه‌های مختلف مبتنی بر آزمون و خطا و تجربه کسب نکردن از این حوادث دشوار است.

روش آزمون و خطا در ذات پدیده ممدوح و خوبی است ولی اینکه از آن تجربه کسب نکنیم، صفت نکوهیده‌ای است. برای مثال سال گذشته سلسله سیل‌هایی در مناطق مختلف کشور آمد، آن‌ حوادث مدیریت بحران شدند ولی به نظر می‌رسد هیچ تجربه‌ای کسب نکردیم. به طوریک‌ه استان‌های سیل‌خیز  همچنان بر اساس همان سیستم سنتی کشاورزی می‌کنند و قرار نیست تغییری ایجاد شود. مادامی که تغییری اتفاق نیفتد و از رخدادهایی مانند کرونا درس نگیریم و ساختارهای یادگیرنده در کشور نداشته باشیم، همچنان شاهد حوادث ناگوار خواهیم بود. باید در چرخه آزمون و خطا، تجربه‌اندوزی کنیم و تجربه‌های ارزشمند را با لایه‌های مختلف جامعه به اشتراک بگذاریم.  ساختارهایی در جامعه تبیین کنیم که همه یاد بگیرند و برای وقایع بعدی از تجارب گذشته به نحوی مطلوب استفاده کنند.

انتهای پیام/4144/پ