«یَومُ الهَدم» در آیینه تاریخ/ از تعویق به رسمیت شناختن رژیم سعودی تا اعتراض در شوروی

به گزارش خبرنگار حوزه معارف اسلامی گروه فرهنگ و هنر خبرگزاری آنا، یَومُ الهَدم یعنی روز تخریب سالروز تخریب بقیع است. در هشتم شوال ۱۳۴۴ هجری قمری، وهابیون به مدینه حمله کردند و برخی از اماکن اسلامی از جمله بقعه‌های بقیع را تخریب کردند.

بَقیع یا بقیعُ الغَرْقَد، کهن‌ترین قبرستان مسلمانان و محل دفن چهار تن از امامان شیعه و دیگر وابستگان پیامبر خدا است. بقیع پیش از اسلام، زمینی بزرگ و بوستانی در حوالی شهر یثرب حجاز بود. دفن اموات مسلمانان در این زمین از آغاز سده نخست هجری، رواج یافته و بزرگان و شخصیت‌های مهم اسلامی در آن خاکسپاری شده‌اند. بقیع در ادوار مختلف اسلامی، مورد توجه حاکمان بوده و بقعه‌ها و بارگاه‌هایی در آن ساخته شد.

این قبرستان مهم‌ترین آرامستان مسلمانان است که هزاران نفر از مسلمانان از سال‌های نخست اسلام تا کنون در آن دفن شده‌اند. اهل بیت پیامبر، امام حسن (ع)، امام سجاد (ع)، امام باقر(ع) و امام صادق (ع)، منسوبان پیامبر؛ شامل عمو، عمه‌ها، همسران و فرزندان، صحابی پیامبر؛ انصار، مهاجرین و تابعین، علما، شهدا، صاحب‌منصبان و زنان از جمله شخصیت‌های مدفون در بقیع هستند. برخی منابع تاریخی از دفن حضرت زهرا (س) دختر پیامبر در این قبرستان خبر می‌دهند.

بقعه ائمه بقیع در ۱۳۰۸ قمری

در ادوار مختلف تاریخی، بر روی قبر برخی از این شخصیت‌های اسلامی، بقعه‌هایی ساخته شد. برخی نیز در خانه‌های بقیع دفن شده بودند.

فضیلت و زیارت بقیع

روایات متعددی از شیعه و اهل سنت در فضیلت این قبرستان رسیده است. بنابر روایتی پیامبر (ص) مأمور شد برای مردگان بقیع طلب آمرزش کند. آن حضرت هر شب جمعه به بقیع می‌رفت و برای آمرزش مدفونان در آن دعا می‌کرد. در روایتی از آن حضرت آمده که در روز قیامت، هفتاد هزار تن با صفات نیکو از بقیع محشور می‌شوند. او به کسانی که در بقیع دفن شوند، بشارت داده که شفاعت خواهند شد.

گزارش‌های بسیار از حضور پیامبر (ص)، سخنان نمازهای ایشان از جمله نماز استسقاء و نماز عید در بقیع حکایت دارند. بقیع مورد توجه خاندان پیامبر(ص) نیز بوده و آنان به زیارت این قبرستان می‌رفته‌اند. از امام صادق (ع) نقل شده که پیامبر در جایگاه خانه عقیل می‌ایستاده و به رفتگان بقیع، دعا می‌کرده است. علمای بسیاری از شیعه و سنی به استحباب زیارت بقیع فتوا داده‌اند.

تخریب بقیع توسط وهابیان

وهابیان پس از محاصره مدینه در سال ۱۳۴۴ هجری قمری، قبرستان بقیع و بقعه‌های آن را تخریب کردند؛ از جمله بارگاه امام حسن (ع)، امام سجاد (ع)، امام باقر (ع)، امام صادق (ع). وهابیان دو بار، ابتدا در ۱۲۲۰ قمری و سرانجام در ۱۳۴۴ قمری با اتکا به فتوای ۱۵ تن از مفتیان مدینه، مبنی بر ممنوعیت اجماعیِ ساختن بنا بر روی قبور و لزوم تخریب قبور، به ویران کردن اماکن و بقعه‌های بقیع پرداختند.

تخریب بقیع، واکنش مردم و عالمان بسیاری را در ایران، عراق، پاکستان، شوروی سابق و... برانگیخت. دولت وقت ایران، در واکنش به تخریب اماکن مقدس مسلمانان، یک روز عزای عمومی اعلام کرد و در پی آن، به رسمیت شناختن کشور تازه‌تاسیس سعودی، سه سال به تعویق افتاد.

قبرستان بقیع پس از تخریب، به زمینی مسطح تبدیل شد، اما محل دقیق قبور چهار امام شیعه، همچنان قابل تشخیص است. تلاش‌های علمای شیعه و همچنین دولت ایران برای ایجاد سایبانی بر روی قبور ائمه بقیع و همچنین ساختن دیواری در اطراف قبور، به رغم موافقت اولیه دولت عربستان سعودی، هیچ‌گاه به نتیجه نرسید.

تلاش برای ساخت مجدد بارگاه‌های بقیع

تخریب بقیع و دیگر اماکن مقدس مسلمانان در مکه و مدینه، واکنش بزرگان حوزه‌های علمیه کشورهای مختلف و مسلمانان ساکن در نقاط مختلف دنیا را برانگیخت. این اعتراضات هنوز هم ادامه دارد. شماری از فقیهان شیعه، درباره لزوم ساختن مجدد بارگاه‌های بقیع، فتوا صادر کرده‌اند؛ از آن جمله، محمد فاضل لنکرانی، ناصر مکارم شیرازی، و لطف‌الله صافی گلپایگانی، تلاش برای بازسازی قبور ائمه در بقیع را واجب یا واجب کفایی دانسته و آیت‌الله سید علی سیستانی، آن را جایز خوانده است.

انتهای پیام/4028/