دستکاری در تالاب هامون اجرای برنامه‌های احیای آن را با مشکل مواجه می‌کند
وحید پورمردان در گفتگو با خبرنگار حوزه محیط زیست گروه اجتماعی خبرگزاری آنا در ارتباط با وضعیت فعلی تالاب هامون اظهار کرد: خوشبختانه امسال در مقایسه با سال گذشته حجم آب بیشتری وارد تالاب شده است ولی واقعیت امر این است که با توجه به ساخت و ساز بندها، سدهای خاکی و در پیش گرفتن رویکرد توسعه کشاورزی در بالادست و افغانستان نمی‌توان خوشحالی چندانی نسبت به وضعیت امروز تالاب داشت.
وی با بیان این‌که هر قطره آبی که امروز وارد تالاب می‌شود معادل یک لیتر آبی است که در دو دهه گذشته و عدم بروز اتفاقات بالادست دریافت می‌کردیم، گفت: بر همین اساس و با توجه به این‌که نمی‌توان برای سال آینده پیش بینی چنین ورودی را به تالاب داشته باشیم باید به مدیریت منابع آبی برمبنای اولویت گردوغبار توجه کنیم زیرا بی‌توجهی به آن می‌تواند در بحث مهاجرت و بروز مشکلات تنفسی برای ساکنان تأثیرگذار باشد.
گردوغبار اولویت اصلی در مدیریت منابع آبی تالاب هامون است
مدیرکل محیط زیست سیستان و بلوچستان با اشاره به این مطلب که در این میان می‌بایست به معیشت مردم هم توجه کرد، افزود: در مقایسه با موضوع گردوغبار، معیشت مردم جزو اولویت‌های اصلی قرار نمی‌گیرد زیرا از راه‌های مختلف می‌توان معیشت مردم را تأمین کرد و فشار را از روی تالاب برداشت.
پورمردان در ادامه به اقدامات اداره کل محیط زیست استان در راستای حفظ ثبات تالاب پرداخت و عنوان کرد: براساس جلسه هم‌اندیشی با تیم فنی مقرر شد موضوع قرق، محدودیت چرای دام‌های سبک و سنگین، صید و صیادی، حرکت قایق‌های موتوری و ممنوعیت برش نی در دستور کار قرار گرفته و ساماندهی شود تا در زمان بروز وضعیت وخیم خشکسالی در تالاب دچار مشکل نشویم.
وی ادامه داد: تحقق این اقدامات نیازمند نگاه فرابخشی به موضوع است تا بر این مبنا دستگاه‌های متولی ذینفع همچون جهادکشاورزی، منابع طبیعی، امور عشایری، شیلات و فرمانداران در فعالیت‌هایشان اولویت منطقه یعنی بحث گرد و غبار را مدنظر قرار دهند تا در کنار مردم بتوانیم با جلوگیری از هرگونه دخل و تصرف در تالاب و پوشش گیاهی را حفظ کنیم.
مدیرکل محیط زیست سیستان و بلوچستان اذعان کرد: در صورت محدود کردن بهره‌برداری‌ها از تالاب هامون ما با دو دسته از بهره‌برداران مواجه خواهیم بود، دسته‌ای که از قدیم الایام هیچ حقی در آن ندارند و دسته دیگر افرادی هستند که قانوناً در تالاب دارای حق و حقوقی بوده و قانوناً می‌توانند از آن بهره‌برداری کنند.
آغاز طرح معیشت جایگزین با همکاری سازمان ملل متحد برای وابستگان به تالاب
پورمردان ادامه داد: در ارتباط با دسته اول که کسانی هستند که هیچ حق و حقوقی در تالاب ندارند نیازمند یک قوه قهریه به‌منظور برخورد، ممانعت و پیشگیری از تجاوز به تالاب هستیم. در این خصوص پیشنهادهایی در ارتباط با بحث حریم و قرق مطرح شده که در سازمان حفاظت محیط زیست به تصویب رسیده و اعتبارات آن هم تأمین شده است.
وی افزود: کارهای مقدماتی بحث قرق انجام شده و قرار است با برگزاری مناقصه همین شرکت‌هایی که در مناقصه محیط زیست برنده می‌شوند به‌همراه قرق‌بان‌های منابع طبیعی منطقه را به‌صورت فریز دربیاورند.
مدیرکل محیط زیست سیستان و بلوچستان در خصوص بهره‌بردارانی که به‌طور قانونی حق بهره‌برداری از تالاب را دارند نیز گفت: در سال گذشته در بازدیدی که نماینده برنامه عمران سازمان ملل متحد از تالاب هامون داشتند یک پروپزال و نقشه راهی برای معیشت جایگزین جامعه محلی به آنها ارائه شد که مورد توجه و تأیید آنها قرار گرفت و مقرر شد تا براساس یک برنامه زمان‌بندی شده چند ساله معیشت جایگزین برای افراد و وابستگان به تالاب فراهم شود.
پورمردان با اشاره به این مطلب که بحث فراهم کردن معیشت جایگزین در منطقه کلید خورده تا از این پس تالاب را برای حفظ هوای مطلوب مورد بهره‌برداری قرار دهیم، اظهار کرد: اعتبار این طرح تأمین شده ولی به‌دلیل شیوع کرونا فرصت تبادل سند فراهم نشده تا بتوانیم این موضوع را به‌طور رسمی اعلام کنیم.
دایک جنوب کوه‌خواجه به‌دلیل از دست دادن کارکردش حذف شد
وی در ارتباط با توضیح اقدامات محدودیت‌ساز به‌منظور بهره‌برداری از تالاب بیان کرد: بعضاً گله‌های 200 تا 300 نفری شتر را برای چرا به منطقه می‌آوردند که با توجه به این‌که حضور این حیوانات هیچ پیشینه‌ای در منطقه نداشته و باعث آسیب به پوشش گیاهی و بستر تالاب می‌شد از حضور این گله‌ها جلوگیری کرده و در صورت حضور مجدد گله‌داران را به مراجع قضایی معرفی می‌کردیم.
مدیرکل محیط زیست سیستان و بلوچستان اذعان کرد: از دو سال گذشته اجازه هیچ‌گونه عملیات اجرایی یا اقداماتی همچون جالیزکاری را در تالاب نداده‌ایم و تا زمانی‌که وضعیت تالاب به ثبات برسد مجموع این اقدامات ادامه خواهد داشت.
پورمردان در ادامه به اقدام مهم دیگر در حذف دایکی که در سال 91 در جنوب کوه‌خواجه توسط محیط زیست ایجاد شده بود اشاره کرد و گفت: این سازه در آن زمان به‌دلیل اوج خشکسالی و عدم تأمین حقابه از افغانستان ایجاد شده بود تا بتوان از آن در مدیریت منابع آب در موضوع گرد و غبار و همچنین گردشگری استفاده کرد که با بارش‌های مناسب چند وقت اخیر و تغییر شرایط آبی این دایک کارکرد خود را از دست داد و با هماهنگی و همکاری استاندار در شورای تأمین نسبت به حذف آن اقدام شد.
وی با اشاره به این مطلب که به‌دلیل بهره‌برداری صیادی در اطراف کوه‌خواجه حذف این دایک کار سختی بود، اظهار کرد: با دلایل مستند ارائه شده مبنی بر این‌که حضور این سازه می‌تواند به تبعاتی همچون ته‌نشین شدن آب سیلاب‌ها در آنجا می‌شود.
حذف دایک کوه‌خواجه باعث آبگیری 50 هزار هکتار از فضای جنوب تالاب شد
مدیرکل محیط زیست سیستان و بلوچستان یکی دیگر از دلایل حذف این دایک را مطالبات زیاد مردمی جنوب سیستان و حاشیه هامون هیرمند که در قسمت جنوبی تالاب هامون و جنوب هامون سابوری قرار دارد دانست و بیان کرد: هامون هیرمند از سال 91 هیچ‌گاه آبگیری نشده و یکی از دلایل ما برای حذف این دایک این بود که اگر این سازه حذف نشود پوشش گیاهی در حال مرگ آنجا که مملو از گیاهان شورپسند است را از دست خواهیم داد. با بازگشایی این محور در حال حاضر وضعیت آبگیری آنجا بسیار خوب است و بیش از 50 هزار هکتار فضای تالاب در آنجا آبگیری شده و با ادامه این روند امیدوار هستیم وسعت بیشتری از تالاب را آب فرا بگیرد.
پورمردان همچنین بحث گردوغبار محور زابل و زاهدان را از دیگر علت‌های بازگشایی دایک کوه‌خواجه دانست و گفت: گرد و غبار شدید در این محور مشکلات زیادی را برای مردم در بحث تصادفات ناشی از آن موجب شده بود که با ورود آب به این منطقه این مشکل رفع شده است.
وی با اشاره به این مطلب که آبگیری هامون چه از مسیر رودخانه هیرمند و چه از مسیر هامون سابوری بدون هیچ مشکلی در حال انجام است، اذعان کرد: با همکاری همه دستگاه‌های متولی با محوریت استانداری لایروبی‌های در منطقه به خوبی انجام شده و سازمان محیط زیست نیز با لایروبی ورودی‌ها باعث شده بسیاری از انهار احیا شود و این اقدامات باعث هیچ منعی بابت ورود آب نداشته باشیم.
همه سدهای افغانستان سرریزهستند
مدیرکل محیط زیست سیستان و بلوچستان اذعان کرد: ورودی آب دارای نوسان است ولی جریان آن در حد مناسبی قرار دارد و امیدوار هستیم در چند روز آینده با توجه به پیش‌بینی‌ها به‌دلیل سرریز شدن همه سدها و بندهای خاکی در افغانستان شاهد افزایش ورود آب به تالاب در چند روز آینده باشیم.
پورمردان تصریح کرد: وضعیت ورودی آب از فراه رود که از ارتفاعات افغانستان سرچشمه می‌گیرد و از شمال سیستان وارد می‌شود و همچنین از سمت رودخانه هیرمند و سد کجکی که سرریز است و ورود آب را از سمت رودخانه هیرمند به هامون می‌رساند دارای یک وضعیت ثابت است.
این مقام مسئول در سازمان حفاظت محیط زیست ادامه داد: برآورد صورت گرفته بر این اساس است که تاکنون 45 درصد از مساحت تالاب هامون و نه از حجم آبگیری شده است. در حال حاضر ورودی‌ها باعث عمق‌گیری گودهای تالاب شده و وسعت افزایش پیدا نمی‌کند و پس از این مرحله شاهد سرریز شدن آب و ورود آن به مکان‌های بلندتر و مرتفع‌تر آن خواهیم بود.
وی اذعان کرد: با توجه به این‌که همه سدهای افغانستان سرریز هستند و همه بندهای خاکی آنها پر است کوچک‌ترین آبی که از ارتفاعات افغانستان سرازیر بشود قطعاً وارد ایران خواهد شد و این امیدواری وجود دارد تا پس از 20 سال شاهد پیوستگی سه هامون باشیم.
هرگونه دستکاری در تالاب برنامه احیای آن را با مشکل مواجه خواهد کرد
مدیرکل محیط زیست سیستان و بلوچستان با بیان این‌که تالاب هامون به‌عنوان یکی از ذخیره‌گاه‌های زیست‌کره از سوی کشور افغانستان و همچنین مجامع بین‌المللی لحظه به لحظه در حال رصد است و نقشه‌های هوایی هیچ چیزی را برای پنهان‌کاری باقی نمی‌گذارد، گفت: هر گونه دستکاری از سوی هر ارگانی و با هر ایده‌ای (از جمله ایجاد دایک و یا حفر گود برای رونق صیادی) ما را در بحث پیگیری حقابه و کمک‌های مجامع بین‌المللی به‌منظور حفاظت و احیای تالاب با مشکل مواجه خواهد کرد.
پورمردان در پایان گفت: در بحث مدیریت منابع آبی در هامون حضور آب و توقف آن در جلوی چشمانمان کاربرد ندارد و با توجه به این‌که میزان تبخیر در منطقه 4 هزار میلی‌متر است باید به فکر پخش کردن آب باشیم تا بستر تالاب احیا شود.
انتهای پیام/ 4105
انتهای پیام/