کرونا، الهیات سکولار، الهیات اسلامی

به گزارش گروه رسانه‌های دیگر خبرگزاری آنا، فاطمه صابری طی یادداشتی در روزنامه وطن امروز نوشت: جهان سرمایه‌داری در جریان اپیدمی کرونا عملکرد مطلوبی از خود نشان نداد و به صورت عینی و عمومی ثابت شد فلسفه اجتماعی لیبرال- سرمایه‌داری چقدر در عرصه سلامت و امنیت انسانی و مسؤولیت اجتماعی در بحران به سر می‌برد. کرونا در قامت یک آلترناتیو جدید، تمام نقدهای منتقدان به نظام لیبرال-سرمایه‌داری را عینیت بخشید و نشان داد سکه سرمایه‌داری غیر از روی شیرش! روی دیگری هم دارد و آن نمایشنامه «تاجر ونیزی» شکسپیر و نمایش عمومی و عینی اخلاق پروتستانی و روح طماع، حریص و کینه‌ای انسان غربی است که قرن‌هاست به آن مبتلاست!

کرونا تأملات و درس‌های فراوانی را بویژه برای مسلمانان می‌تواند به همراه آورد. کرونا نشان داد اخلاق عاطفه‌گرایانه و الهیات سکولار حاکم بر جوامع سرمایه‌داری چگونه با برش نگاتیو فیلم زندگی انسان، در پلان حیات دنیایی، قابلیت آن را دارد که برای میلیون‌ها انسان، بحران امنیت و سلامت به ارمغان آورد. آمار بالای مبتلایان و جان‌باختگان در آمریکا و بعضی کشورهای اروپایی، جا پیدا نکردن در بیمارستان‌ها و پشت در بیمارستان‌ها خوابیدن، حرص برای خرید کالا، ممانعت از ارسال کالای پزشکی به ایران، ایجاد موجی از بیکاری‌ و... نشان داد لیبرال- سرمایه‌داری در فلسفه اجتماعی و اخلاق عمومی در بحران به سر می‌برد و در مدیریت امنیت و سلامت انسان‌ها ناتوان است. اما آنچه در ایران اسلامی رخ داد، نمایشی بود از اخلاق و مسؤولیت‌پذیری ایمانی و اجتماعی یک ملت، متانت و صبر و حوصله ایرانی، حرص نزدن برای خرید کالا، رزمایش بی‌نظیر همدلی و مساوات برای کمک به محرومان و نقش مرکزی نهاد خانواده و زن ایرانی در مدیریت بحران کرونا که همگی جلوه‌هایی از ایمان و منش و اخلاق ایرانی و اسلامی ملت ایران بود که در برابر اخلاق و روح سرمایه‌داری خوش درخشید. اما شاید در این مقایسه عملکرد ایران- با وجود تحریم‌های بی‌سابقه مالی و اقتصادی- با کشورهای سرمایه‌‌داری در جریان مدیریت بحران کرونا، این سوال پیش آید: براستی ملت ایران چگونه در این آزمون در نسبت با مشکلات مادی که گریبانگیر آن بود، توانست خوش بدرخشد و کارنامه قابل قبولی در بهبود و مهار مبتلایان در سطح جهانی از خود به نمایش بگذارد؟ شاید پاسخ این سوال را بتوانیم تا حدودی در بیانات امسال رهبر حکیم انقلاب در محفل انس با قرآن بیابیم. ایشان در این سخنرانی به اهمیت مشارکت اندیشه قرآنی در زندگی انسان اشاره و در این جلسه از میان هزاران دستور قرآن برای زندگی، به برخی دستورات کاربردی قرآن اشاره کردند؛ اینکه قرآن هم کتاب علم و معرفت و دستور زندگی است و هم راه‌های سلامت، امنیت و آسایش در زندگی را به انسان‌ها نشان می‌دهد. بنابراین لازم و ضروری است بیش از پیش فلسفه زندگی و فلسفه اجتماعی قرآنی در کشور مورد توجه قرار گیرد. 

* کرونا و الهیات اسلامی

رهبر بزرگوار انقلاب در جلسه انس با قرآن، در رابطه با مقایسه میان فلسفه زندگی قرآنی با فلسفه زندگی حاکم بر جهان امروز، نکات مهمی را بیان کردند که توجه و تأمل بیشتر در بیانات معظم‌له و شرایط پیچیده جهان امروز، گشایش‌های جدیدی را پیش روی افراد قرار می‌دهد.

ایشان با استناد به آیه200 سوره بقره؛ «فَمِنَ النّاسِ مَن یَقولُ رَبَّنا ءاتِنا فِی الدُّنیا وَ ما لَه فِی الأخِرَهِ مِن خَلاق؛ بعضی مردم گویند: پروردگارا! ما را از نعمت‌های دنیا بهره‌مند ساز؛ و آنان را از نعمت آخرت نصیبی نیست»، از فلسفه زندگی رایج در جهان می‌گویند. بر اساس فرمایشات ایشان، با توجه به آیه قرآن، در نگاه برخی افراد چون دنیا خلاصه شده است در پول، قدرت و شهوت! این افراد بر همین مبنای غلط، دوستی‌، دشمنی‌، روابط، تلاش و اهداف‌شان را قرار می‌دهند. این افراد، ممکن است در زندگی دنیوی- زندگی موقت کوتاه- به چیزهایی برسند اما در زندگی اصلی و واقعی و اخروی که زندگی انسان در آنجاست، بی‌نصیب و بی‌بهره‌ می‌مانند؛ و خدای متعال در قرآن، اینجور قاعده‌ ساختن برای ‌زندگی‌ را رد می‌کند و این همان قاعده‌سازی رایجی است که لیبرال-سرمایه‌داری بر مبنای 3 اصل پول، قدرت و شهوت، برای انسان امروز سبک زندگی و الگوهای انسانی در ورژن‌های مختلف پی‌ریزی و معرفی می‌کند!

رهبر حکیم انقلاب بیان می‌کنند این نوع زیستن در قرآن رد می‌شود و قرآن فلسفه زندگی را در هر دو حیات مطلوب دنیوی و اخروی برای انسان در نظر می‌گیرد و ترسیم می‌کند. ایشان با توجه به آیه 201 سوره بقره «وَ مِنهُم مَن یَقولُ رَبَّنا ءاتِنا فِی الدُّنیا حَسَنَهً وَ فِی الأخِرَهِ حَسَنَهً وَ قِنا عَذابَ النّار»؛ می‌فرمایند: قرآن به افرادی که هم دنبال حیات دنیایی و هم اخروی هستند اشاره می‌کند اما فصل ممیز آنها در طلب دنیا و آخرت با دیگران این است که آنها دنبال حسنه هستند، نه دنبال هر چیزی و به خدا می‌گویند چیزهای نیکو را در دنیا به ما بده؛ چیزهایی که با فطرت انسان منطبق است، با نیازهای واقعی انسان منطبق است و آن وقت است که خدای متعال اینها را به مقاصد حقیقی زندگی که همان حیات طیبه است می‌رساند. 

حضرت آیت‌الله العظمی خامنه‌ای در مقایسه قواعد زندگی قرآنی و غیر قرآنی، در فرازی دیگر با استناد به آیه‌ ۷۷ سوره‌ قصص«وَ ابتَغِ فیما ءاتاکَ اللهُ الدّارَ الأخِرَهَ وَلا تَنسَ نَصیبَکَ  مِنَ الدُّنیا وَ اَحسِن کَما اَحسَنَ اللهُ اِلَیک»، در نقد اندیشه انسان‌های خودپسند و پول‌پرست حاکم بر جهان امروز می‌فرمایند: «پول و ثروت دنیا وسیله است، وسیله‌ رسیدن به مقامات عالیه‌ بشری و انسانی است، وسیله‌ رسیدن به مقامات معنوی است؛ می‌تواند وسیله باشد. شما می‌توانید با پول دنیا را آباد کنید، زندگی‌های انسان‌ها را نجات دهید، تبعیض را برطرف کنید، فقرا و ضعفا را از حالت فقر و ضعف بیرون آورید. ... اما اینجور هم نیست که خود تو هم، حظی و سهمی نداشته باشی؛ چرا! تو هم سهمی داری و سهم خودت را هم استفاده کن». 

این قواعد قرآنی و الهیات اسلامی زندگی‌‌ساز، فضای جدید و نویی را پیش روی مخاطب و بن‌بست تاریخی جهان معاصر قرار می‌دهد که نه مکاتب سرمایه‌داری متکی بر الهیات مسیحی و پروتستانی و این دنیایی می‌توانند پیش روی انسان بگذارند و نه ادیان بودایی و عرفان‌های شرقی که انزوای انسانی و انقطاع از حیات صحیح دنیایی را پیشنهاد می‌دهند. قطعا همین قواعد قرآنی و الهیات اسلامی نهفته در جهان‌بینی و باورهای میلیون‌ها ایرانی  و مسلمان است که باعث شد ایران اسلامی در جریان کرونا خوش بدرخشد، پزشکان مسلمان در انگلیس در خط مقدم مبارزه با این ویروس قرار گیرند و «بی‌تفاوتی اجتماعی» را که در غرب ریشه دوانده است، با مسؤولیت‌پذیری ایمانی خود به چالش بکشند.

انتهای پیام/