نوسازی بافت‌های فرسوده شهری؛ یک مشکل، چند راه حل
به گزارش خبرنگار گروه اقتصادی آنا، بسیاری از مناطق تهران به ویژه مناطق پرتردد بافت نسبتا به‌روز و مدرنی به خود گرفته‌اند و در این میان مشاهده محله‌هایی با خانه‌های قدیمی و آب انبار کمی دور از ذهن به نظر می‌رسد.
یکی از قدیمی‌ترین مناطق تهران منطقه 12 شهرداری و محله سیروس است که در آن هنوز هم دالان‌ها و کوچه‌های تنگ و باریک بن‌بست و حمام‌های عمومی به چشم می‌خورد. اگرچه حفظ بافت‌های تاریخی مورد تاکید بسیار است، بارگذاری‌های بی‌حد و مرز در این بافت‌های فرسوده نه تنها موجب بهبود چهره محله‌های قدیمی نمی‌شود بلکه مشکلات آنها را چند برابر نیز می‌کند.
18 میلیون نفر در بافت‌های ناکارآمد تهران زندگی می‌کنند
معاون وزیر راه و شهرسازی با بیان اینکه 14 هزار هکتار محدوده ناپدار در شهر تهران و 130 هزار هکتار در کل کشور وجود دارد، به آنا گفت: بافت‌های نارکارآمد چه در بخش‌های موجود در مراکز شهرها با مساحتی بالغ بر 21 هزار هکتار، چه بافت‌های میانی بالغ بر 53 هزار هکتار و چه سکونتگاههای غیررسمی با مساحتی بالغ بر 54 هزار هکتار سهم جدی از شهرها را به خود اختصاص داده‌اند.
سعید ایزدی افزود: جمعیتی بالغ بر 18 میلیون نفر در این محدوده‌های ناکارآمد زندگی می‌کنند که شاید یکی از مهم‌ترین و اصلی‌ترین تهدید این بخش‌ها ایمن نبودنشان باشد.
وی تصریح کرد: در زلزله طبس بیش از 15 هزار نفر از شهروندان را از دست دادیم. امیدوارم این ناگواری‌ها درسی برای ما مدیران شهری، مسئولان و همه دست‌اندارکاران باشد تا توجه به ایمنی زندگی شهروندان و کیفیت زندگی آنها را در اولویت برنامه‌هایمان قرار دهیم.
مدیرعامل شرکت مادر تخصصی عمران و بهسازی شهری ایران با بیان اینکه مسائل و مشکلات بافت‌های تاریخی و قدیمی بسیار گسترده و چندوجهی است، ادامه داد: بخش خصوصی می‌تواند نوسازی این محلات را با به‌کارگیری شیوه‌های اصولی و نه بارگذاری‌های وحشتناک در حال انجام در بافت‌های قدیمی انجام دهد.
ایزدی با بین اینکه یکی از ابزارهای فراهم‌آوری زیرساخت‌های نوسازی محلات، تسهیلات است، اظهار کرد: مبالغی را به عنوان وام نوسازی و ودیعه مسکن در اختیار علاقه‌مندان قرار می‌دهیم. در تهران مبلغ 50 میلیون تومان وام نوسازی به هر واحد اعطا می‌شود.
وی تاکید کرد: از زمان ابلاغ این تسهیلات در سال 93، 22 بانک عامل و در سال جاری 25 بانک عامل برای ارائه این تسهیلات مکلف شدند اما متاسفانه صرفا بانک‌های دولتی به این امر پرداختند و بانک های خصوصی از ورود به عرصه اعطای وام نوسازی خودداری می‌کنند.
ایزدی با تاکید بر اینکه وام 20 میلیون تومانی قرض‌الحسنه نیز برای مرمت ساختمان‌های تاریخی اعطا می‌کنیم، بیان کرد: باید در بخش اعطای تسهیلات بافت تاریخی توجه بیش‌تری داشته باشیم چراکه در گذشته با اعطای تسهیلات و تراکم تشویقی مردم را به تخریب ساختمان‌های ارزشمند تشویق می‌کردیم.
وی با بیان اینکه در 495 شهر محدوده‌های مناطق بافت فرسوده را شناسایی کردیم و به تصویب مراجع رساندیم، گفت: از این میان، برای 230 شهر طرح تهیه شده است و برای 91 شهر طرح سکونتگاههای غیر رسمی داریم.
معاون وزیر راه و شهرسازی بیان کرد: در این 230 شهر محلات پایلوت انتخاب و طرح‌های بازسازی مانند نوسازی مسکن با مشارکت بخش خصوصی، بهسازی محورهای شهری و... در آنها اجرایی می‌شود.
وی با بیان اینکه محله سیروس در تهران به عنوان محله پایلوت انتخاب شده است، گفت: ما به دنبال بهره‌برداری مجدد از ساختمان‌های تاریخی هستیم و به هیچ وجه قصد تخریب بافت تاریخی در هیچ یک از محلات را نداریم.
ایزدی افزود: بر اساس سیاست دولت گذشته به همه بافت‌های کشور از جمله بافت فرسوده میانی، بافت تاریخی و سکونتگاههای غیر رسمی با یک دید توجه می‌شد و راهکاری نیز جز تخریب و نوسازی برای آنها پیشنهاد نمی‌شد.
وی تصریح کرد: اکنون معتقدیم که مقاوم‌سازی، تجمیع و نوسازی، بهسازی و... می‌توانند از راه‌حل‌ها باشند. مجموعه راه حل‌ها را پیش روی خود گذاشتیم و بر اساس شرایط هر منطقه یکی از آنها را استفاده می‌کنیم.
مدیرعامل شرکت مادر تخصصی عمران و بهسازی شهری ایران اضافه کرد: در مناطق قدیمی مانند سیروس که دارای ساختمان‌های ارزشمندی مانند منزل آیت‌‌الله کاشانی و میراث معنوی هستند، از طریق بهسازی و بازسازی عمل می‌کنیم. از طرفی واحدهای نیازمند نوسازی مسکن نوسازی و ساختمان‌های نیازمند مقاوم‌سازی با حداقل هزینه مقاوم‌سازی می‌شوند.
ایزدی در پاسخ به این پرسش که آیا دولت در طرح نوسازی و بهسازی به دنبال تخریب واحدهای مسکونی نیز است؟ اظهار کرد: حتی اگر واحد مسکونی در این طرح‌ها نیاز به تخریب داشته باشند یقینا این امر از سوی دولت و شهرداری صورت نمی‌گیرد.
وی ادامه داد: اگر ساکنان با مشارکت سرمایه‌گذاران به این نتیجه رسیدند که پلاک‌های خود را تجمع و نوسازی انجام دهد به تبع آن تخریب صورت خواهد گرفت.
ایزدی تاکید کرد: دولت خانه‌های مردم را به اجبار خریداری نمی‌کند تا در ادامه با رها شدن این پروژه‌ها به دلیل نبود بودجه یا مشکلات دیگر، ساکنان سال‌ها عملا بلاتکلیف بمانند. دولت یازدهم به دنبال چنین رویه‌ای نیست.
ساخت مسکن‌مهر در بافت فرسوده شهرها
معاون وزیر راه و شهرسازی با بیان اینکه از مجموع 2 میلیون و 400 هزار واحد مسکن‌مهر پیش‌بینی شده 230 هزار واحد قرار بود به صورت خودمالکی واگذار شود، گفت: تنها بخش موفق مسکن مهر همین واحدهای مسکن مهر خودمالکی بودند، چرا که عملکرد صددرصدی داشتند.
به گفته او، 230 هزار واحد از آمار مسکن مهر توسط مالکان در بافت‌های فرسوده ساخته شد.
وی تصریح کرد: این امر نشان می‌دهد که ما می‌توانیم با مدیریت صحیح و استفاده از ظرفیت‌های درون شهرها، مسکن مورد نیاز را بسازیم.
مدیرعامل شرکت مادر تخصصی عمران و بهسازی شهری ایران با تاکید بر اینکه بالغ بر 5 هزار هکتار اراضی خالی تحت عنوان اراضی ذخیره و نوسازی در تهران وجود دارد، اظهار کرد: محلاتی با تراکم حداکثر یک یا دو طبقه داریم که این مناطق را می‌توان با برنامه‌ریزی اصولی بارگذاری کرد.
ایزدی ادامه داد: اگرچه اراضی ذخیره و نوسازی باید عمدتا به خدمات مورد نیاز شهر اختصاص یابد، بخشی از این اراضی را می‌توان به ساخت مسکن اختصاص داد.
وی با بیان اینکه این اراضی فرصت‌های شهر محسوب می‌شوند، تاکید کرد: علاوه بر ساخت مسکن در اراضی ذخیره و نوسازی می‌توان این بخش‌ها را از ناکارآمدی موجود خارج و به فرصت‌های بی‌نظیری برای توسعه شهر تبدیل کرد.
محله سیروس، هسته مرکزی تهران قدیم است
رئیس شورای شهر تهران نیز با بیان اینکه بافت‌های فرسوده باید متناسب با طراحی تهران قدیم بازسازی و نوسازی شوند، گفت: محله سیروس، چاله میدان، امامزاده یحیی و... تنها بافت فرهنگی نیستند بلکه از بافت‌های فرسوده شهر تهران و هسته مرکزی تهران قدیم محسوب می‌شوند. به عبارت دیگر قدیمی‌ترین نقاط تهران در این مناطق هستند که بافت فرهنگی هم در آن وجود دارد.
مصطفی چمران افزود: مشکل این مناطق این است که اگر بخواهیم ساختمان‌های یک طبقه را دوباره بسازیم قاعدتا به لحاظ اقتصادی به صرفه نخواهد بود.
وی تصریح کرد: بهسازی و نوسازی این مناطق به خلاقیت معماران ما بستگی دارد که هم وجهه اقتصادی و هم حفظ فرهنگ و معماری منطقه را در نظر داشته باشند.
چمران با بیان اینکه مردم این مناطق توان مالی سرمایه‌گذاری برای ساخت را ندارند، ادامه داد: بسازوبفروش‌ها نیز به دنبال ساخت چند طبقه‌ها با نماهای رومی مزخرف هستند که بتواند برایشان درآمد داشته باشد.
این مقام مسئول با بیان اینکه سازمان میراث فرهنگی و وزارت راه و شهرسازی نیز توان مالی بازسازی این مناطق را ندارند، تاکید کرد: شهرداری هم اساسا چنین وظیفه‌ای را بر عهده ندارد اما اگر دستگاه‌ها به صورت مشترک به این امر اقدام و بانک‌ها نیز وام‌های کم‌بهره به مردم ارائه دهند، مردم یا سرمایه‌گذاران می‌توانند این بافت‌ها را احیا کنند.
انباری‌های سه‌راه امین‌حضور برچیده می‌شوند
رئیس شورای شهر تهران با تاکید بر اینکه بافت‌های فرسوده نباید کاربری انباری در سطح شهر داشته باشند، گفت: اکنون بسیاری از واحدهای مسکونی در بافت‌های فرسوده عملا انبارهای بازار محسوب می‌شوند.
وی تاکید کرد: این واحدها باید از سه‌راه امین حضور که انباری‌های یخچال و گاز هستند، برچید شوند. شورای شهر و وزارت راه نیز تلاش می‌کنند بافت‌های فرسوده با معماری اصولی و صحیح طراحی و ساخته شوند.
گزارش از سهیلا گلی‌زاده
انتهای پیام/