تمام زیردریایی‌هایی که ارتش ایران در اختیار دارد؛ از غدیر تا طارق
به گزارش خبرنگار حوزه امنیتی و دفاعی گروه سیاسی خبرگزاری آنا، زیردریایی‌ها جزء پیچیده‌ترین، راهبردی‌ترین و تأثیرگذارترین محصولات دفاعی محسوب می‌شوند که در سه کلاس سبک، نیمه‌ستگین و سنگین به تولید می‌رسند.
یکی از ویژگی‌های مهمی که زیردریایی‌ها از آن بهره می‌برند و استفاده از آن را به یک اولویت اصلی در عرصه دفاع دریایی تبدیل می‌کند، عدم رهگیری و کشف است و همچنین می‌توان زیردریایی‌ها را به سلاح‌های روز مسلح کرد.
امیر دریادار دوم عباس فاضل‌نیا، فرمانده کارخانجات نیروی دریایی ارتش جمهوری اسلامی ایران در گفتگویی عنوان کرده است که ساخت زیردریایی از پیشرفته‌ترین دانش‌های دنیاست. به این معنی که اگر کشوری بتواند زیردریایی بسازد، یعنی به تمامی فناوری‌های پیچیده دست پیدا کرده است.
پس از تلاش‌های فراوان متخصصین نداجا برای تعمیر و نگهداری از این زیردریایی، ما آهسته آهسته توانستیم به تکنولوژی ساخت زیردریایی برسیم و امروز متخصصان صنایع دریایی جمهوری اسلامی ایران در حال ساخت انواع زیردریایی کلاس سبک با عنوان «غدیر»، نیمه‌سنگین با عنوان «فاتح» و البته سنگین با عنوان «طارق» هستند.
زیردریایی کلاس سبک غدیر
زیردریاییهای کلاس غدیر به لحاظ حجم و اندازه به‌گونه‌ای طراحی شده است که قابلیت حضور در آب‌های کم عمق ساحلی را دارد و می‌تواند در راستای حفظ و حراست از آب‌های سرزمینی تا مناطق حوزه انحصاری و اقتصادی وظیفه خود را به نحو مطلوبی انجام دهد.
به همین دلیل در تمام ساحل ممتد خلیج فارس، همچنین دریای عمان و سواحل مکران این زیردریایی‌ها به صورت شبانه‌روزی حضور دارند و فضای زیر آب و سطح آب را به طور ۲۴ ساعته رصد می‌کنند. همچنبن زیردریاییهای کلاس غدیر به واسطه حمل انواع تسلیحات جنگی در حوزه آفندی می‌توانند دشمن را در یک نبرد ناهمتراز غافلگیر کنند؛ همچنین این زیردریایی‌ها می‌توانند تعداد زیادی مین را با خود حمل کنند و در آبراه‌ها و تنگه‌هایی که شناورهای دشمن تردد می‌کند، حضور یافته و اقدام به مین‌ریزی کنند.
امروز ناوتیپ زیرسطحی نیروی دریایی راهبردی ارتش، ده‌ها فروند از زیردریاییهای کلاس غدیر را در اختیار دارد و در مناطق عملیاتی خلیج فارس، دریای عمان و شمال اقیانوس هند از آن استفاده می‌کند. هشتم آذرماه 1397 در بندرعباس، دو زیردریایی کلاس غدیر با شماره‌های ۹۵۵ و ۹۴۲ به ناوگان جنوب نیروی دریایی ارتش جمهوری اسلامی ایران الحاق شدند.
زیردریایی غدیر شماره ۹۵۵ با قدرت حمل موشک‌های کروز زیرسطحی، دارای اثرات استراتژیک بسیار بالایی است. به گفته امیر دریادار «امیر رستگاری» رئیس سازمان صنایع دریایی وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح، «این زیردریایی مجهز به موشک زیرسطح به سطح شده و قدرت تخریب و انهدام اژدر والفجری که در زیردریایی غدیر به کار گرفته شده، با ۶ موشک کروز سطح به سطح برابری می‌کند و می‌تواند یک شناور هزار تُنی را در کمتر از ۱۰ ثانیه به اعماق دریا ببرد». کار طراحی و تولید زیردریایی غدیر ۹۵۵ ظرف ۱۸ ماه انجام شد و به گفته امیر دریادار رستگاری، بیش از ۹۰ درصد اجزا زیردریایی غدیر، تولید داخل است.
زیردریایی غدیر ۹۵۵ به دلیل کوچک بودن، پایین بودن سطح نویز انتشاری و احتمال بسیار کم شناسایی شدن توسط دشمن قابلیت حضور در سواحل و بنادر دشمن و حضور در آبراه‌های کم عمق و کوچک را با قابلیت حمل تکاور و انواع تسلیحات مانند اژدر و مین دریایی دارد. زیردریایی غدیر به خوبی می‌تواند در کف دریا بنشیند و با «سونار» فضای اطراف خود را شناسایی کند. سامانه مدیریت نبرد توسط سازمان صنایع دریایی بر روی این زیردریایی تعبیه شده که شناور با توجه به سرعت، سمت و مسیر آن در این سامانه شبیه‌سازی می‌شود و بهترین موقعیت زیردریایی را برای شلیک اژدر یا موشک نشان میدهد. زیردریایی غدیر که بدنه آن در صنایع فولاد آلیاژی کشور تولید شده، از سامانه جنگال بسیار پیشرفته‌ای نیز بهره می‌گیرد و تلسکوپی که در زیردریایی غدیر به‌کارگیری شده، جزء جدیدترین و پیشرفته‌ترین تلسکوپ‌هایی است که در جهان استفاده شده است.
این زیردریایی مجهز به اژدر 533 میلیمتری از نوع والفجر با کلاهک 220 کیلومتری و بُرد 18 تا 20 کیلومتر است. همچنین سرعت غدیر به‌دلیل برخورداری از باتری‌های پیشرفته به حدود 30 کیلومتر در زیر آب رسیده است و چون سروصدای بسیار کمی دارد، به‌راحتی در زیرسطح با خطرپذیری بسیار پایین به گشت و شناسایی مبادرت می‌ورزد.
زیردریایی کلاس نیمه‌سنگین فاتح
زیردریایی ۵۲۷ تُنی فاتح به‌عنوان یک زیردریایی نیمه سنگین تلقی شده و از نظر مشخصات عملیاتی بسیار برتر از زیردریایی غدیر است و توانایی حرکت در عمق ۲۰۰ متر را به‌صورت عادی داشته و بیشینه عمق قابل دستیابی برای آن نیز ۲۵۰ متر است. فاتح توان دریانوردی به مدت ۳۵ روز را دارد که از این نظر نیز بهبود چشمگیری نسبت به زیردریایی غدیر مشاهده می‌شود. سرعت سطحی فاتح حدود 20 کیلومتر بر ساعت و در حالت غوطه‌ور حدود 25 کیلومتر بر ساعت است. این زیردریایی توانایی حمل موشک‌های زیرسطحی، موشک‌های دوش‌پرتاب سطح به هوا و همچنین امکان حمل نیروهای تکاور و رساندن آنها به نقاط موردنظر را نیز دارد.
فاتح دارای چهار مقر پرتاب اژدرهای کالیبر ۵۳۳ میلیمتری بوده و توانایی حمل هشت مین دریایی را نیز دارد و همچنین دارای دو اژدر رزرو است و همچنین موتور این زیردریایی از نوع توربو ژنراتور است که وظیفه تبدیل انرژی مکانیکی به الکتریکی را دارد.
زیردریایی فاتح در صنایع دریایی شهید درویشی بندرعباس وابسته به وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح ساخته شده است. امیر دریادار «حسین خانزادی» پیرامون نخستین زیردریایی نسل «فاتح» می‌گوید: «زیردریایی «فاتح» برخوردار از ظرفیت‌های دفاعی بسیار بالایی است، اما ما تلاش می‌کنیم که خیلی از این ظرفیت‌ها نام نبریم؛ چراکه زیردریایی باید ویژگی غافلگیرکنندگی خود را حفظ کند. ما با جرئت می‌گوییم زیردریایی «فاتح» یک غافلگیری برای دشمنان است. این غافلگیری هم از لحاظ سامانه‌های اژدر است و هم از لحاظ سایر تسلیحاتی که در فاتح به‌کارگیری شده، اما از آنها نام نمی‌بریم. دشمنان بدانند که «فاتح» تا دندان مسلح است و می‌تواند از اعماق بسیار زیاد کار‌هایی را انجام دهد که دشمن نه برای آن آماده است و نه انتظارش را دارد.»
او همچنین درباره مقایسه توانمندی‌های زیردریایی فاتح با زیردریاییهای مدرن سایر کشور‌ها گفت: «در مأموریت‌هایی که تاکنون به نقاط مختلف جهان داشته‌ام از زیردریاییهای زیادی بازدید کرده‌ام، اما زمانی که برای اولین بار وارد زیردریایی «فاتح» شدم، حقیقتاً غافلگیر شدم؛ باورم نمی‌شد که ما در کشور توانسته‌ایم به این سطح از توانمندی در ساخت زیردریایی برسیم که به لحاظ کیفیت نسبت به آنچه در دنیا مرسوم است در مرتبه بالاتری قرار داشته باشد.»
، فرمانده نیروی دریایی ارتش جمهوری اسلامی ایران در خصوص آزمایش‌ها و تست‌های دریایی زیردریایی فاتح خاطرنشان می‌کند: «امروزه در کارخانجات ساخت زیردریایی اصلاً نیاز نیست که شما زیردریایی را در عمق ۲۰۰ یا ۳۰۰ متری آزمایش کنید. تجهیزاتی را در اختیار داریم که زیردریایی داخل آن گذاشته می‌شود و به صورت دینامیک به عمق مورد نظر برده می‌شود. برای فاتح این اتفاق افتاده و آزمایش‌هایش انجام شده است.»
براساس این گزارش؛ زیردریایی تمام‌ایرانی فاتح برای نخستین بار در رزمایش ولایت 97، حضور یافت و عملکرد خیره‌کننده‌ای را از خود نشان داد.
زیردریایی کلاس سنگین طارق
زیردریایی طارق سومین زیردریایی «کیلوکلاس» و کلاس سنگین جمهوری اسلامی است که در سال ۱۳۷۱ به نیروی دریایی ارتش جمهوری اسلامی ملحق شد و عملیات شناسایی، وظیفه اصلی آن به شمار می‌رود.
این زیردریایی دارای سیستم جدید آزادسازی گاز است و بدنه خارجی آن با نوعی کاشی لاستیکی ضدامواج سونار پوشانده شده تا خطر ردیابی آن کاهش پیدا کند. طارق ۹۰۱ که با گروه «کیلوکلاس» شناخته می‌شود، دارای قدرت جابه‌جایی دو هزار و 300 تُن آب به هنگام حرکت در سطح و قدرت جابه‌جایی سه هزار و 950 تُن آب به هنگام غوطه‌وری است.
برآوردها نشان میدهد در زمان عملکرد صحیح سرعت این زیردریایی به هنگام حرکت در سطح آب حدود ۱۹ کیلومتر و در هنگام غوطه‌وری به حدود ۳۲ کیلومتر در ساعت می‌رسد. بر این اساس، این زیردریایی‌ها با توجه به طراحی بدنه و کلاس سنگین آنها قادر خواهند بود تا در حداکثر عمق غوطه‌وری ۳۰۰ متری حرکت کنند، ضمن اینکه برآورد برد حرکتی این زیردریایی‌ها در حالت حرکت در سطح یا داخل آب متغیر است که در هر دو صورت به چندین هزار کیلومتر می‌رسد و با سرعت هفت گره دریایی قادر خواهد بود تا 12 هزار کیلومتر را با پایداری ۴۵ روز طی کند.
زیردریایی طارق که از کلاس کیلو است، دارای قدرت پرتاب اژدر منحصر به فردی است به طوری که با ۶ لوله پرتاب اژدر ۵۳۳ میلیمتری و ۱۸ اژدر سنگین همواره آماده پرتاب اژدر در انواع سبک و سنگین است و در اکثر اوقات ۱۸ اژدر در جایگاه ویژه نگهداری می‌شوند. لوله‌های پرتاب اژدرها به‌گونه‌ای طراحی شده‌اند که اژدرهای هدف‌یابی را که دارای سیستم سونار اکتیو و راهنمای تلویزیونی هستند را علیه دو هدف به صورت همزمان شلیک کند.
این سیستم به خدمه زیر دریایی امکان میدهد که به طور مستقیم و آنلاین، مسیر حرکتی اژدر را به سوی یک هدف تعیین کنند. سیستم سونار به کار رفته در زیردریاییهای سنگین پرتابگرها و لوله‌های پرتاب اژدر طارق و کلاس کیلو قادر است ۲۴ مین دریایی را نیز رها کند. همچنین این کلاس زیردریایی قادر است هشت فروند موشک سطح به هوای کوچک شلیک کند. این زیردریایی که آشیانه اصلی آن در بندر عباس است، با حدود ۷۳ متر طول و حدود ۱۰ متر عرض از زیردریاییهای کلاس سنگین جمهوری اسلامی ایران محسوب می‌شود که این زیردریایی‌ها به سیستم سوناری از نوع MGK-۴۰۰ وسیستم کانالی دوگانه کم‌اشتباه مجهز هستند که امواج منعکس شده از شناورهای دشمن را دریافت می‌کند و به این ترتیب امواج ارتباطی زیردریایی که سیگنال‌های سونارهای فعال دشمن را ردیابی کرده را شناسایی می‌کند.
پنهان ماندن از رادار و سیستم‌های ردیابی از ویژگی‌های این زیردریایی است. یکی از دلایل کم‌صدا بودن و کم‌شناسایی شدن این زیردریایی ترتیب خطی چیدمان اجزای سازنده زیردریایی و پوششی ضدسونار است و از انعکاس و انتشار امواج جلوگیری می‌کند. تعمیرات زیردریایی طارق در داخل کشور ۵۰ میلیون دلار برای کشور صرفه‌جویی اقتصادی داشته است، ضمن اینکه برآورد تعمیرات نیمه‌اساسی این‌گونه زیردریایی یک میلیون و ۶۲۰ هزار نفر ساعت است.
بخش‌های مکانیکی، الکتریکی، الکترونیکی، بدنه سخت و بدنه نرم از بخش‌هایی تعمیرشده در زیردریایی طارق است و بیش از ۲۰۰ سیستم حساس این زیردریایی در کارخانجات منطقه یکم نیروی دریایی ارتش جمهوری اسلامی ایران تعمیر، تعویض و نصب شد، البته این زیردریایی دارای مشکلاتی بود که بزرگی و در نتیجه سنگینی این زیردریایی به عنوان یک زیردریایی دیزلی از آن جمله بود که در نهایت به افزایش قدرت موتور آن شد.
نکته جالب زیردریایی طارق این است که به لحاظ کلاس رزمی جزء ضدزیردریایی‌ها و ضد‌سطحی‌ها قرار می‌گیرد و جزء بی‌صداترین زیردریای‌های دیزلی در دنیا محسوب می‌شود به‌طوری‌که امکان شناسایی آن برای زیردریاییهای دشمن، تنها یک‌چهارم زیردریاییهای مشابه هم‌کلاس خود است. به طور مثال اگر زیردریایی دشمن و طارق در فاصله هزار متری باشند، طارق قادر به شناسایی زیردریایی دشمن است درحالیکه زیردریایی حریف باید به ۲۵۰ متری طارق برسد. از دیگر ویژگی‌های طارق آن است که تعادل بسیار خوبی در زمان غوطه‌وری در آب دارد؛ یعنی رابطه بین نیروهای بویانسی و شناوری و وزن با توجه به تانک‌های آب این زیر دریایی در حد بسیار مطلوبی است.
گزارش از سعید امینی
انتهای پیام/4079/
انتهای پیام/