رونق بیش از پیش گردشگری مذهبی در دوره پساتحریم

به گزارش خبرنگار فرهنگی آنا، با توجه صحبت‌های مسئولان میراث فرهنگی مبنی بر اهمیت توسعه گردشگری، قرار است زمینه‌سازی‌های لازم و اقداماتی در راستای رشد گردشگری در ایران انجام شود که با توجه به موقعیت جغرافیایی ایران و لغو تجریم‌ها حوزه گردشگری مذهبی بیش از پیش رونق خواهد داشت.

مسعود سلطانی فر رئیس سازمان میراث فرهنگی و معاون اول رئیس‌جمهوری در نشست خبری 22 مهر سال جاری، با اشاره به سند پیشنهادی توسعه همکاری‌ها در حوزه گردشگری با مقامات فرانسوی گفته بود: «ایران کشوری است که جاذبه‌های گردشگری، فرهنگی، تاریخی، طبیعی، مذهبی، زیارتی و همچنین امکانات و توانمندی‌های بسیاری در حوزه گردشگری سلامت دارد، اگرچه بنابر آمار موجود سال گذشته ما میزبان 5 میلیون گردشگر بودیم اما برنامه‌ریزی‌های گسترده‌ای در دستور کار داریم تا در سال 2025 میلادی، این تعداد گردشگر را به 20 میلیون نفر افزایش دهیم.»

نکته قابل توجه در گردشگری مذهبی ایران این است که گردشگری مذهبی و زیارتی تنها شکل از اشکال گردشگری است که بر موانع آب و هوایی غلبه دارد.

در گردشگری اماکن مذهبی دو دسته مختلف گردشگر وجود دارد، دسته اول کسانی هستند که از اماکن مقدس دین خود بازدید می‌کنند مانند مسلمانانی که به زیارت اماکن مقدس خود نظیر کعبه، عتبات عالیات، مشهد مقدس و یا سایر اماکن متبرکه می‌روند و دسته دوم افرادی هستند که از اماکن مقدس سایر ادیان دیدن می‌کنند. افرادی که مسیحی نبوده اما از کلیساهای نقاط مختلف بازدید می‌کنند و یا مسیحیانی که به دیدن معابد بودایی‌ها یا سایر ادیان می‌روند.

انگیزه‌های گردشگری مذهبی شامل سفر برای شرکت در کنفرانس‌ها، جلسات و جشن‌های مذهبی یا برای دیدن آثار تاریخی و معماری اماکن مذهبی و زیارتی و یا بازدید از مراکز مذهبی و زیارتی همچون مساجد، کلیساها، معابد، صومعه‌ها، آرامگاه‌ها، امامزاده‌ها و... است که در اسلام به دو دسته سفرهای عبادی و زیارتی و سفرهای تبلیغی تقسیم می‌شود.

از ویژگی‌های سفرهای مذهبی می‌توان به این خصیصه اشاره کرد که گردشگری مذهبی دارای آثار منفی زیست محیطی، فرهنگی- اجتماعی کمتری نسبت به سایر گونه‌های گردشگری است که البته شاید بخشی از این ویژگی به دلیل آموزه‌های مکاتب، ادیان و مذاهب زائران باشد و اینکه اغلب زائران افرادی آرام، اهل صلح و مطیع قانون هستند.

همچنین فصلی بودن سفرهای مذهبی، عمومیت داشتن برای هر طبقه اجتماعی و این‌که گردشگران در اینگونه سفرها در جست‌و‌جوی معنویات و اکثرا به دنبال سادگی هستند از دیگر شاخصه‌های این شکل از گردشگری به شمار می‌رود.

گردشگری مذهبی در جوامعی که طبقات متوسط آن از نظر مالی و از نظر اجتماعی توانایی سفرهای طولانی را ندارند بیشتر به چشم می‌خورد و وقت آزاد آنها اکثرا به وسیله بازدید از اماکن مذهبی و زیارتی پر می‌شود.

با در نظر گرفتن این‌که اکثر سفرهای مذهبی و زیارتی به صورت گروهی و جمعی و به صورت سازمان‌دهی شده انجام می‌شود، برخی از سفرهای مذهبی از لحاظ اجرای فرامان‌‌های مربوط به آن دین و یا مذهب، حالت اجباری یا تاکیدی به خود می گیرند که تمامی افراد مومن به آن دین یا مذهب مجبور به اجرای آن سفر دسته کم برای یک بار می شوند همچون آنچه در دین اسلام در زیارت خانه خدا بر تمامی مسلمانان واجب است.

مراکز مذهبی و زیارتی مکان‌هایی را برای دیدار و ارتباط مردم از فرهنگ‌ها و مناطق مختلف فراهم می‌کنند. همچنین گردشگری مذهبی دارای جنبه‌های سیاسی نیز است به طوری‌که بسیاری از اماکن مذهبی متعاقباً اماکن ملی نیز به شمار می‌آیند و بسیاری از اماکن مذهبی برای برپایی جشن‌های ملی مورد استفاده قرار می گیرند.

اعتقادات قلبی مردم مسلمان کشورمان سبب شده تا از سال‌ها قبل، گردشگری مذهبی جایگاه ویژه‌ای در فرهنگ ایرانیان به خود اختصاص دهد. استقبال و علاقه فراوان مردم به سفر حج و زیارت عتبات عالیات در عراق و سوریه از یک سو و سفرهای داخلی به قصد زیارت اماکن مذهبی از سوی دیگر گردشگری مذهبی را به یکی از پررنگ‌ترین انواع سفر در کشورمان تبدیل کرده است.

از طرف دیگر اماکن متبرکه زیارتی کشورمان در شهرهای مشهد، قم، شیراز، تهران و سایر نقاط ایران اسلامی از ظرفیت های بسیار بالایی در جذب گردشگران مذهبی دیگر کشورها برخوردار هستند که شکوفایی این ظرفیت‌ها در گرو برنامه ریزی دقیق و همفکری و همکاری دستگاه‌های مرتبط با این حوزه است.

اماکن مذهبی شاخص در ایران:

- آستان مقدس حضرت امام علی بن موسی‌الرضا (ع) (امام هشتم شیعیان) – مشهد

- آستان مقدس حضرت معصومه (س) – قم

- آستان

مرقد حضرت شاهچراغ (ع) – شیراز

- آستان مقدس حضرت عبدالعظیم حسنی (شاه عبدالعظیم) – شهر ری

- مجموعه امام زاده‌های سراسر کشور

- آتشکده یزد و مجموعه آتشکده های شهر ری، ورامین و تهران

- مجموعه کلیساهای آذربایجان و اصفهان

جمهوری اسلامی ایران به برکت وجود مرقد مطهر امام رضا(ع) در مشهد، حرم حضرت معصومه(ص) و مسجد جمکران در قم، بارگاه مقدس حضرت احمدبن موسی(ع) شاهچراغ در شیراز و سایر اماکن و بقاع متبرکه، به یکی از مقاصد اصلی گردشگری زیارتی برای شیعیان جهان، به ویژه اتباع کشورهای همجوار تبدیل شده است. با توجه به تعداد قابل توجه گردشگران ورودی از کشورهای مسلمان همسایه، علی الخصوص کشور عراق، بی‌شک می‌توان ظرفیت گردشگری مذهبی را در کشور افزایش داد.