تاریخچه «رواق امام خمینی (ره) »/ از معماری خاص و حساب شده تا تغییر کاربری به نفع مردم

به گزارش خبرنگار حوزه معارف اسلامی گروه فرهنگ و هنر خبرگزاری آنا، فرا رسیدن ایام نوروز برای بسیاری از ایرانیان فرصتی برای مسافرت و گردش را فراهم می‌کند. سفرهایی که شمار بالایی از آن به مشهد الرضا علیه السلام منتهی شده و شوق زیارت امام هشتم رنج پیمایش راه طولانی را بر مسافران کم می‌کند.

امسال اما آخرین عید نوروز قرن چهاردهم هجری شمسی همزمان با شیوع ویروس منحوس کرونا در سراسر دنیا و به ویژه ایران شده و همین موضوع سبب ساز قرنطینه خانگی و کاهش چشمگیر مسافرت‌ها تا نزدیک صفر شده است. بر همین اساس گروه فرهنگ و هنر خبرگزاری آنا تصمیم دارد هر روز صبح به معرفی گوشه‌ای از بهشت آستان مقدس رئوف اهل بیت حضرت علی بن موسی الرضا علیه آلاف تحیه و ثنا بپردازد و روح مخاطب را بدین وسیله به سمت قبله هفتم روانه کند. با ما در پرونده «باز هم زائرتان نیستم از دور سلام» همراه باشید، تا در هفتمین شماره این پرونده سری بزنیم به رواق امام خمینی (ره) و بیشتر با آن آشنا شویم.

رواق امام خمینی (ره)، درواقع صحن سـابق امام خمینـی یا صحـن مـوزه اسـت، که برنامه‌های رسمی حرم مطهر در آن برگزار می‌شود و بسیاری از زائران تجربه حضور در این برنامه‌ها را داشته‌اند. از نماز جمعه شهر مشهد گرفته تا سخنرانی سالانه رهبر معظم انقلاب در نخستین روز سال نو همه در این رواق بزرگ اجرا می‌شود.

رواق امام خمینی (ره) از جنوب به صحن جامع رضوی می‌رسد. قسمت غربی این رواق به صحن‌های گوهرشاد و قدس راه دارد و در قسمت شرق آن نیز مجموعه موزه‌های آستان قدس رضوی واقع شده است. قسمت شمالی این رواق هم به روضه منوره حضرت علی بن موسی الرضا علیه السلام و همچنین صحن آزادی منتهی می‌شود.

این رواق که پیش‌تر به حالت صحن و حیاط بود، به دنبال افزایش روزافزون زائران و نیاز مبرم بـه توسعه و بیشتر شدن فضاهای سرپوشـیده، تغییـر کاربری یافت یافت و به صورت رواق درآمد.

زیربنا و مساحت عظیم رواق امام برای راحتی زائران

زیربنای رواق امام خمینی (ره) چیزی در حدود 22.000 متر مربع در دو طبقه است. از این زیربنای عظیم، مساحتی 9840 متر مربعی به رواق اختصاص یافته و 7600 متر مربع به شبستان رواق تعلق دارد؛ ضمن آنکه مساحت 4600 متر مربع هم به فضاهای جنبی اختصاص یافته است.

در خصوص معماری این رواق باید گفت که از جهت از بین نرفتن دید زوار در صحن جامع رضوی، ارتفاع این رواق با حداقل ممکن در نظر گرفته و ساخته شده است. لذا در طبقه زیرزمین ارتفاعی حدود 5 تا 6 متر و در طبقه همکف هم 14 متر ارتفاع در نظر گرفته شده است.

معماری خاص با در نظر گرفتن موارد مختلف در رواق امام خمینی (ره)

همانطور که در سطرهای بالا اشاره شد، ارتفاع این رواق به خاطر راحت بودن زوار در سایر نقاط حرم حداقل ممکن در نظر گرفته  و به شکلی منطقی بنا شده است. اما این مقدار از مساحت و زیربنا ستون گذاری حساسی هم دارد.

در طرح معماری این رواق دهانه‌های وسیع با حداقل ستون گذاری مد نظر قرار گرفته است، موضوعی که به ارتفاع مناسب سقف هم کمک شایانی کرده است. محور به محور هر ستون در طبقه زیرزمین حدود 9متر و در شبستان همکف نیز نزدیک به 18 متر است. 

بدنه رواق امام خمینی (ره) هم با کاشی معرق و سقف آن نیز با گچ و آیینه تزئین شده است. شبستان رواق هم چندسال‌ست که در حال تزئین است که البته بخش‌هایی از آن به اتمام رسیده است. تزئین شبستان با آیینه، گچ و سنگ تزئین همراه است. 

از جمله ویژگی‌های معماری رواق امام خمینی (ره) ، باید به انطباق طرح معماری بنا با سازه قدیمی آن و عدم هرگونه دخل و تصرف در معماری گذشته در جاهایی اطراف صحن (مسجد گوهرشاد) اشاره کرد، به طوری که هیچ تغییری در نماهای برجای مانده اعمال نخواهد شد.

تغییر کاربری به نفع مردم

هرچند که این موضوع در جایی به صورت رسمی قید نشده اما بسیاری از زائرانی که در دوران پیش از پیروزی انقلاب اسلامی به حرم مطهر رضوی مشرف شده‌اند، از این صحن به عنوان صحنی یاد می‌کنند که همیشه درب آن بسته بوده و صرفا برای حضور شاه پهلوی مورد استفاده قرار می‌گرفته است.

حالا و با دریات انجام شده در دوران جمهوری اسلامی، این فضا با تغییر کاربری مناسب در اختیار عموم زائران قرار گرفته و هر کسی که به این مراجعه کند خیل زیادی از خانواده‌ها و کودکانی را می‌بیند که دور هم نشسته و در فضای قدسی حرم مطهر رضوی ساعات خود را می‌گذرانند.

انتهای پیام/4139/