جزئیات تسهیلات کرونایی صندوق بین المللی پول/ وامی برای وابستگی سیاسی و اقتصادی ایران

به گزارش گروه اقتصادی خبرگزاری آنا، پس از شیوع کرونا در کشور چین و ضربه سنگینی که به اقتصاد آن وارد کرد پیش بینی می‌شد که با شیوع این ویروس در سایر کشورها، اقتصاد جهانی با تغییرات گسترده‌ای روبرو شود. در یک ماه اخیر کشورهای بسیاری تحت تأثیر ویروس کرونا تصمیم گرفته‌اند تا بخشی از فعالیت‌های اقتصادی و سیاسی خود را کاهش دهند که نتیجه این تصمیم   ایجاد مشکلات بسیاری در حوزه تأمین منابع درآمدی و هزینه‌ای بوده است.

 با توجه به کاهش سطح تبادلات اقتصادی در برخی کشورها، اقتصاد کشورهای درحال پیشرفت با معضل کمبود منابع مواجه شدند. صندوق بین المللی پول با شیوع وقوع بیماری آمادگی خود را برای پرداخت 50 میلیارد دلار کمک‌های مالی در قالب تسهیلات اضطراری به کشورهای درگیر این ویروس اعلام کرده است. جرجیوا رئیس صندوق بین المللی پول درباره جزئیات این کمک گفت: برای کشورهای کم درآمد، ما بودجه فوری اضطراری تا 10 میلیارد دلار (50 درصد سهمیه اعضای واجد شرایط) را که سریعاً بدون برنامه صندوق بین المللی پول قابل دسترسی هستند، تأمین می‌کنیم.

وی در این‌باره ادامه می‌دهد: سایر اعضا می‌توانند از طریق ابزار سریع تأمین مالی به بودجه اضطراری دسترسی پیدا کنند. این تسهیلات می‌تواند حدود 40 میلیارد دلار برای بازارهای نوظهور فراهم کند که به طور بالقوه می‌تواند برای پشتیبانی مالی به ما نزدیک شود.

پس از این خبر، عبدالناصر همتی رئیس بانک مرکزی ایران در اینستاگرام خود، درخواست ایران برای دریافت 5 میلیارد دلار را تأیید کرد.   همچنین جواد ظریف وزیر خارجه نیز در توئیتی  از رئیس صندوق بین المللی پول درخواست کرد تا كشورهاي متاثر از COVID19 از طريق ابزار مالي سريع حمايت مي شوندو  بانک مرکزی ایران نیز خواستار دسترسی سریع به این تسهیلات شده است.

تجربه‌های دریافت وام از صندوق بین المللی پول

در همه دوره‌ها استفاده از تسهیلات صندوق بین المللی پول برای کشور تبعات اساسی‌ای را به همراه داشته است. در اواسط دهه 70 دولت سازندگی اقدام به دریافت تسهیلات از صندوق بین المللی پول کرد که این تصمیم منجر به انجام سیاست‌های اقتصادی این نهاد اقتصادی در کشور شد، سیاست‌هایی که با عنوان تعدیل اقتصادی انجام پذیرفت. در یک سال اخیر نیز تیم اقتصادی دولت که نزدیک به همان تیم اقتصادی دولت سازندگی است، در برهه‌ای دریافت تسهیلات از صندوق بین‌المللی پول را پیگیری کردند که با مخالفت رهبر انقلاب پیگیری آن متوقف شد. رهبرمعظم انقلاب در سخنرانی اول فروردین سال 97 درباره تجربیات دریافت وام از صندوق بین المللی پول بیان کردند: در طول سال‌های گذشته، در دولت‌های مختلف، چندبار می‌خواستند از بانک جهانی یا صندوق بین‌المللی پول، وام بگیرند، بنده نگذاشتم؛ جلویش را گرفتم؛ مقدّمات را فراهم کرده بودند که این کار را انجام بدهند. اینکه ما از بیگانه طلب بکنیم و متعهّدِ در مقابل بیگانه بشویم، این خطای بزرگی است؛ باید اقتصاد درون‌زا باشد.

 تسهیلات کرونایی صندوق بین المللی پول از چه نوعی است؟

صندوق بین المللی پول گزارش خود انواع کمک‌های پرداختی به کشورهای متأثر از کرونا را بیان کرده است «بودجه اضطراری تسهیلات اعتباری سریع (RCF) و ابزار سریع تأمین مالی (RFI) کمک‌های مالی اضطراری را به کشورهای عضو ارائه می‌دهد بدون اینکه نیازی به داشتن یک برنامه تمام عیار داشته باشد. این وام می‌تواند خیلی سریع برای کمک به کشورهای عضو در اجرای سیاست هایی برای رسیدگی به شرایط اضطراری مانند کمک مالی اعطا شود.

وام‌های اضطراری به کشورهای کم درآمد  با عنوان RCF، حدود 10 میلیارد دلار است و برای بازارهای در حال ظهور با عنوان RFI می‌تواند حدود 40 میلیارد دلار باشد.» صندوق بین المللی پول در بخش دیگری از چارچوب RFI ها زمان بازپرداخت این تسهیلات را به این شکل مشخص می‌کند «کمک‌های مالی ارائه شده تحت RFI تحت شرایط مالی همان خط اعتبار انعطاف پذیر (FCL) ، خط احتیاط و نقدینگی (PLL) و ترتیبات آماده به کار (SBA) است و باید طی 3 تا 5 سال بازپرداخت شود.»

ایران در صورت موافقت چگونه می‌تواند از تسهیلات استفاده کند؟

در صورتی که دولت جمهوری اسلامی ایران درخواست این تسهیلات را داشته باشد طبق اصل 80 قانون اساسی این تصمیم ابتدا باید به تصویب مجلس شورای اسلامی برسد. از سوی دیگر ایران خواهد توانست وام صندوق بین المللی پول را در چارچوب تحریم‌های آمریکا استفاده کند که در این صورت تمامی نهادها و افراد تحریمی ایرانی امکان استفاده از تسهیلات را نخواهند داشت. با این حال از آن جایی که این وام در زمره تسهیلات بشردوستانه تعریف می‌شود؛ اما باز هم مشروط به چارچوبی است که خزانه‌داری آمریکا آن را در آبان ماه به تصویب رسانده است بر اساس آن دریافت این وام در قالب سند اجرایی تجارت بشردوستانه با ایران، با رعایت تحریم‌ است. طبق این چارچوب ایران ملزم است تا ماهیانه اطلاعات تجارت بشردوستانه خود را به خزانه‌داری منتقل کند. اجرای این سازوکار نیز تنها از طریق کانال سوئیس و اینستکس انجام می‌پذیرد.

آسیب‌های مهم موافقت با تسهیلات صندوق بین المللی پول

اما باید پذیرفت که طبق تجارت و سازوکارهای موجود استفاده از وام‌های صندوق بین المللی پول آسیب‌های مهمی دارد. اولین آسیب آن بدهکاری 5 میلیارد دلاری جمهوری اسلامی ایران به مدت 3 تا 5 سال  به این نهاد بین المللی است که تحت تأثیر آمریکا و کشورهای اروپایی اداره می‌‌شوند در این صورت می‌تواند با توجه به شرایط موجود به فشار دیگری برای استفاده‌های سیاسی تبدیل شود.

آسیب دوم با توجه به شرایط تحریمی کشور و عدم امکان استفاده ایران از اصل مبلغ دلاری آن رخ می‌دهد. در صورت تمایل و موافقت طرفین ایرانی و صندوق بین المللی پول، کشورمان باید در قالب سازوکارهایی مانند اینستکس صرفا به واردات کالاهایی مبادرت کند که توسط طرف غربی تعیین می‌شود این درحالی است که بسیاری از آن کالاها ممکن است در اولویت وارداتی کشور نباشد یا ایران می‌تواند از روش‌های دیگر آن را تأمین نماید علاوه‌بر این صرفاً ایران را در واردات به اروپا وابسته خواهد کرد و بازار ایران را در اختیار فروش محصولات آن‌ها قرار خواهد گرفت.

صندوق بین المللی پول در دوره‌های مختلف سیاست‌های خود را از طریق وابسته‌سازی کشورها به خود اجرایی کرده است. از این‌رو وابسته کردن کشور به چنین تسهیلاتی راه را برای اجرای دستورات اداری و اقتصادی این نهاد در کشور باز خواهد کرد. صندوق بین المللی پول در سایت خود درباره شرایط وام RFI بیان می‌کند: طبق RCF، علاوه بر ارائه کمک‌های اضطراری تحت RFI، صندوق همچنین می‌تواند برای ساختن ظرفیت کشور در اجرای سیاست‌های جامع کلان ، کمک‌های فنی ارائه دهد. زمینه‌های تمرکز ممکن است شامل ایجاد ظرفیت آماری و ایجاد و سازماندهی مؤسسات مالی ، پولی و ارزی برای کمک به ایجاد ظرفیت مالیاتی و هزینه‌های دولت، پرداخت ، اعتبار و عملیات ارزی باشد.

انتهای پیام/ 4141