ابن وافِد لَخمی؛ داروشناسی از اندلس

گروه فرهنگ و هنر خبرگزاری آنا، بارها شنیده‌ایم که گذشته چراغ راه آینده است. این چراغ روشنگر مسیری است که به ساختن بنای تمدن ایرانی اسلامی می‌انجامد. چراغی که انوار روشنگرش حاصل تلاش صدها حکیم، هنرمند و فیلسوف مسلمان است که از قرن‌ها پیش خشت به خشت این بنای سترگ را روی هم گذاشته‌اند.

با شما مخاطب گرامی قراری گذاشته‌ایم تا هر روز به بهانه عددی که تقویم برای تاریخ آن روز به ما نشان می‌دهد، به زندگی یکی از مشاهیر و بزرگان تاریخ کهن ایران و اسلام مختصر اشاره‌ای کنیم تا بتوانیم پس از یک سال، با این انوار روشنگر چراغ تمدن و فرهنگ آشنا شویم. به این منظور هر روز صبح، بخشی از تاریخ کهن خود و افتخارات آن را مرور خواهیم کرد.

برای خوشه‌چینی از این خرمن دانش و فرهنگ، جلد اول کتاب «تقویم تاریخ فرهنگ و تمدن اسلام و ایران» تألیف دکتر علی‌اکبر ولایتی که به سال ۱۳۹۲ در انتشارات امیرکبیر به زیور طبع آراسته شده، بهره برده‌ایم.

ابوالمُطرف عبدالرحمان بن محمد بن وافد لَخمی (389-467ق)، پزشک و داروشناس اندلسی است.

وی از خاندانی اشرافی بود. از زندگی شخصی او آگاهی چندانی در دست نیست. در طُلَیطُله و قُرطبه به فراگیری آثار طبیبان و حکیمان یونانی، به‌ویژه جالینوس و ارسطو پرداخت و در طب و داروشناسی چیره‌دست شد. از استادانش در طب فقط ابوالقاسم خلف بن عباس زهراوی را می‌شناسیم.

ابن وافد در بارگاه مأمون بن ذی‌النون (حکومت: 429-467ق) مقام و منزلت والایی داشت  و به سبب آگاهی‌اش از گیاه‌شناسی، باغ‌های مشهور این سلطان در طلیطله زیر نظر او احداث شد.

وی در طبابت به روش‌های درمان با تغذیه بیش از تجویز دارو توجه داشت و در میان داروها نیز داروهای ساده‌تر را بر داروهای مرکب ترجیح می‌داد.

از شاگردان ابن وافد می‌توان ابوالحسن علی بن عبدالرحمان بن یوسف، مشهور به ابن لونقه طلیطلی، و نیز ابوبکر محمد بن زهیر، پزشک اندلسی، را نام برد.

ابن وافد در طول زندگی خود آثاری را به نگارش درآورد. برخی از این آثار عبارت‌اند از:

1. الادویة‌المفردة، مهم‌ترین و مشهورترین اثر طبی اوست که برای نگارش آن بیست سال وقت صرف کرد. به گفته صاعد اندلسی این کتاب شامل همه آموزش‌های طبی دیوسکوریدس و جالینوس بوده است.

2. تدقیق‌النظر فی علل حاسة‌البصر؛

3. التذکره؛

4. مجربات فی الطب؛

5. مجموع فی الفلاحة؛

6. المغیث؛

7. الوساد فی الطب، نسخه‌ای از این کتاب که غزیری عنوان آن را به اشتباه الرشاد ضبط کرده، در کتابخانه اسکوریال محفوظ است؛

8. کتابی درباره خواص درمانی گرمابه به وی نسبت داده‌اند که ترجمه لاتین آن در ونیز در 1553 چاپ شده است.

 انتهای پیام/4104/پ