کسب و کار چیست؟ / با مزایای کسب‌وکار خانگی آشنا شوید

به گزارش خبرنگار حوزه علم، فناوری و دانش بنیان گروه دانشگاه خبرگزاری آنا، سعید صائمی در مقاله ای نوشت: نویسندگان مختلف، تعاریف متفاوتی از کسب‌وکار دارند. در واژه‌نامه‌ی آکسفورد کسب‌وکار به معنی خریدوفروش و تجارت آمده است. در واژه‌نامه‌ی لانگ من کسب‌وکار به فعالیت پول درآوردن و تجارتی که از آن پول حاصل شود، گفته می‌شود.

به زبان ساده، کسب‌وکار عبارت است از حالتی از مشغولیت و به‌طور عام، شامل فعالیت‌هایی است که تولید و خرید کالاها و خدمات باهدف فروش آن‌ها را به‌منظور کسب سود، در برمی‌گیرد.

• بر طبق نظر (ارویک و هانت) و کاری که در آن خدمات یا کارهایی که دیگر افراد جامعه به آن نیاز دارند و مایل به خرید آن هستند و توان پرداخت بهای آن را دارند، تولید، توزیع و عرضه می‌شود، کسب‌وکار عبارت دیگر از هر نوع کسب


• (پترسن و پلومن )بر این باورند که هر تبادلی که در آن خریدوفروش صورت گیرد، کسب‌وکار نیست، بلکه کسب‌وکار، هر نوع تبادل تکراری و تجدیدشونده‌ی خریدوفروش است.


• پروفسور (اون) ، کسب‌وکار را یک نوع کاسبی می‌داند که طی آن کالاها یا خدمات برای فروش در بازار تولید و توزیع می‌شوند.

بنابراین با توجه به تعاریف یاد شده می‌توان دریافت که کسب‌وکار با خریدوفروش کالاها، تولید کالاها یا عرضه‌ی خدمات، به‌منظور به دست آوردن سود، سروکار دارد.

2- ویژگی‌های کسب‌وکار

با توجه به تعاریف کسب‌وکار، ویژگی‌های کسب‌وکار، عبارت‌اند از:

1. فروش یا انتقال کالاها و خدمات برای کسب ارزش


2. معامله‌ی کالاها و خدمات


3. تکرار معاملات


4. انگیزه‌ی سود (مهم‌ترین و قدرتمندترین محرک اداره‌ی امور کسب‌وکار)


5. فعالیت توأم با ریسک. کسب‌وکار، همیشه بر آینده متمرکز است و عدم اطمینان، ویژگی آینده است. ازاین‌رو، همواره کسب‌وکار، توأم با ریسک است.

3-اهداف کسب‌وکار

باور عمومی این است که تنها هدف کسب‌وکار، به دست آوردن سود اقتصادی است، درحالی‌که این امر، واقعیت ندارد. آرویک معتقد است همان‌طور که انسان تنها باهدف خوردن زندگی نمی‌کند، تنها هدف کسب‌وکار هم، کسب سود نیست. بنابراین، کسب‌وکارها هم دارای اهداف اقتصادی‌اند و هم اهداف اجتماعی‌اند.

- انواع کسب کار

کسب‌وکار خانگی

-تعریف

به هر نوع فعالیت اقتصادی در محل سکونت شخصی که با استفاده از امکانات و وسایل منزل راه‌اندازی شود کسب‌وکار خانگی میگویند.

-اهمیت کسب‌وکار خانگی

امروزه کسب‌وکارهای خانگی از بخشهای حیاتی و ضروری فعالیت‌های اقتصادی کشورهای پیشرفته محسوب می‌شوند. کسب‌وکار خانگی ازنظر ایجاد شغل ، نوآوری در عرضه محصول یا خدمات ، موجب تنوع و دگرگونی زیادی در اجتماع و اقتصاد هر کشور می‌شوند. همچنین برای جوانان ، کسب‌وکارهای خانگی نقطه شروع مناسبی برای راه‌اندازی کسب‌وکار شخصی است، زیرا راه‌اندازی آن در مقایسه با دیگر انواع کسب‌وکار ساده و آسان است. به‌عنوان نمونه شما می‌توانید با یک دستگاه رایانه و یک خط تلفن ، یک کسب‌وکار اینترنتی راه بیندازید و کارها و خدمات مختلفی را به مردم عرضه و ازاین راه برای خود درآمد کسب کنید.

-سابقه کسب‌وکارهای خانگی

کسب‌وکارهای خانگی در ایران سابقه دیرینه دارند. بسیاری از صنایع‌دستی که امروزه هم وجود دارند، در منازل و محل سکونت افراد تولید می‌شده‌اند. به‌طورکلی کسب‌وکار خانگی پدیده جدیدی نیست ،بلکه درنتیجه تغییرات و تحولاتی که در فعالیت‌های اقتصادی - اجتماعی امروز به وجود آمده به آن توجه بیشتری شده است و این نوع کسب‌وکارها روز به روز گسترش و توسعه می‌یابند.

- دلایل انتخاب کسب‌وکار خانگی

• بالا بردن کیفیت زندگی: امروزه اکثر صاحبان کسب‌وکارهای خانگی بر این باورند که کار کردن در خانه، کیفیت زندگی آنان را بهبود می‌بخشد. کارکردن در خانه باعث می‌شود که وقت بیشتری به خانواده و خانه اختصاص یابد و به دیگر مسائل و موضوعات خانواده، از قبیل تربیت و پرورش فرزندان توجه بیشتری شود.به‌طورکلی امروزه کار و زندگی بیش‌ازپیش در همدیگر ادغام‌شده‌اند.


• توسعه فن‌آوری: امروزه با پیشرفته‌ای زیادی که در زمینه علوم رایانه و دیگر وسایل ارتباطی به وجود آمده، محیط خانه محل مناسب و کاراتری برای کسب‌وکار شده است.

- مزایای کسب‌وکار خانگی

1. آزادی و استقلال عمل بیشتر


2. ساعات کاری انعطاف‌پذیر


3. ایجاد تعادل و موازنه بیشتر بین کار و زندگی


4. پایین بودن هزینه راه‌اندازی


5. پایین بودن میزان ریسک


6. امکان کارکردن پاره‌وقت


7. راحت‌تر بودن تربیت بچه‌ها


8. داشتن فرصت و زمان بیشتر


9. تناسب با ویژگی‌های جسمی افراد معلول و کم‌توان


10. احتمال موفقیت بیشتر


11. تناسب با اقشار مختلف


12. احساس راحتی بیشتر


13. عدم نیاز به مجوز

• نکات مهم برای راه‌اندازی کسب‌وکار خانگی

1. درباره ایده کسب‌وکارتان تحقیق کنید.


2. درباره محصول یا خدماتتان نیز اطلاعات کسب کنید.


3. محل کار خود را تعیین کنید.


4. مشارکت دیگر اعضای خانواده را جلب کنید.


5. اسم مناسبی برای کسب‌وکارتان انتخاب کنید.


6. آسیاب و تجهیزات مناسبی برای کسب‌وکارتان تهیه کنید.


7. پوشش مناسب و درخور برای کسب‌وکارتان فراهم کنید.


8. یک صندوق پستی به کسب‌وکارتان اختصاص دهید.


9. با دوستان و همسایگانتان رک و صادق باشید.


10. حساب بانکی برای کسب‌وکارتان باز کنید.


11. ارتباطات بیشتری با دیگران برقرار کنید.


12. از داشتن کسب کار خانگی واهمه و خجالتی نداشته باشید، بلکه به آن افتخار کنید.

- کسب‌وکار اینترنتی

این نوع کسب‌وکار جدید بوده و با پیدایش کامپیوتر ، اینترنت، و توسعه جامعه خدماتی به‌عنوان یکی از سریع‌ترین کسب‌وکارها ازنظر تعداد، سود و حجم در عرصه تجارت جهانی مطرح هستند.

کسب‌وکار اینترنتی به فروش محصولات یا خدمات در اینترنت گفته می‌شود. این نوع کسب‌وکار به‌سرعت در اقتصاد امروز رشد و پیشرفت کرده است. خریدوفروش اینترنتی به کوچک‌ترین کسب‌وکارها نیز این امکان و فرصت را می‌دهد که به مخاطبان خود در سطح جهانی با حداقل هزینه دسترسی پیدا کنند. امروزه بیش از 900 میلیون نفر در سطح دنیا از اینترنت استفاده می‌کنند. 69 درصد از این جمعیت، در طول 90 روز، دست‌کم یک خرید از اینترنت داشته‌اند.

یک سایت اینترنتی، تنها برای فروش محصول یا خدمات به کار نمی‌رود، بلکه می‌تواند نقش‌ها و کارکردهای مختلفی داشته باشد. اگر محصول خاص و منحصربه‌فردی دارید که در دیگر نقاط دنیا وجود ندارد، می‌توانید با معرفی آن محصول در سایت خود، دیگران را از وجود آن مطلع کنید و از این طریق به اهداف خود دست‌یابید.

زیبایی اینترنت در این است که مخاطبان آن در سرتاسر دنیا پراکنده‌اند و این امر می‌تواند به معنای وجود مشتریان بالقوه برای شما باشد. این نوع بازار، هیچ موقع بسته نمی‌شود. مشتریان شما می‌توانند به‌صورت 24 ساعته به اطلاعات کسب‌وکارتان دسترسی پیدا کنند. شما نیز می‌توانید هرچند بار و با هر فاصله‌ای که بخواهید ، اطلاعات موردنظرتان را درباره‌ی فعالیت‌ها و فروشگاهتان در صفحات اینترنت جای دهید. مهم‌تر از این، شما می‌توانید کاتالوگی از محصولات و خدماتتان را همراه تصویر و حتی فیلم در صفحات اینترنت قرار دهید. در این صورت، مشتریان بالقوه‌ی شما می‌توانند آن‌ها را مشاهده کنند و حتی در هر ساعت از شبانه‌روز، سفارش خرید دهند.

-تفاوت کسب‌وکار اینترنتی با تجارت الکترونیکی

بسیاری از افراد، کسب‌وکار اینترنتی (E-Business) را با تجارت الکترونیکی (E-Commerce) اشتباه می‌گیرند در حالیکه این دو مبحث با یکدیگر متفاوت‌اند. به عبارتی E-Business به مجموعه فعالیت‌های مربوط به کسب‌وکار ازجمله مباحث بازاریابی، مالی، خریدوفروش، ارتباط با مشتریان، خدمات پس از فروش، همکاری با سرمایه‌گذاران و... که از طریق شبکه اینترنت انجام می‌گیرد اطلاق می‌شود در حالیکه E-Commerce تنها شامل مسائل مربوط به خریدوفروش از اینترنت می‌باشد و خود، زیرمجموعه‌ای از E-Business است.

• انواع کسب‌وکارهای اینترنتی

امروزه، کسب‌وکارهای اینترنتی بسیار متنوع‌اند. اما به‌طورکلی آن‌ها را می‌توان آن‌ها به 10 گروه عمده تقسیم‌بندی کرد:

1. ایجاد اجتماعات آنلاین


2. خرید، فروش و حراج کالاهای مختلف


3. تبلیغات اینترنتی


4. ارائه خدمات تخصصی به دیگران


5. ایجاد امپراطوری اطلاعات، اخبار و آموزش


6. تهیه و ارائه نرم‌افزارهای مختلف


7. چندرسانه‌ای یا مالتی مدیا


8. پیوستن به شبکه‌های واسطه‌گری


9. خدمات مربوط به ایمیل


10. سرمایه‌گذاری مشترک

-کسب‌وکار روستایی

اکنون توسعه‌ی روستایی بیش از گذشته با پدیده‌ی کارآفرینی سرو کار دارد. مؤسسات و شخصیت‌های رواج دهنده‌ی توسعه‌ی روستایی، کارآفرینی را به منزله‌ی یک مداخله‌ی راهبردی می‌دانند که می‌تواند فرایند توسعه‌ی روستایی را تسریع بخشد اما به نظر می‌رسد که همگی آن‌ها بر نیاز به گسترش بنگاه‌های اقتصادی روستایی نیز توافق دارند. آژانس‌های توسعه، کارآفرینی روستا را به‌عنوان یک نیروی اشتغال‌زای بزرگ، سیاست‌مداران آن را همچون یک راهبرد کلیدی برای جلوگیری از ناآرامی در مناطق روستایی، و کشاورزان، آن را وسیله‌ای برای بهبود درآمد خویش می‌دانند.به‌این‌ترتیب، کارآفرینی ازنقطه‌نظر تمام این گروه‌ها به‌عنوان وسیله‌ای برای بهبود کیفیت زندگی فردی، خانوادگی و اجتماعی و ابزاری برای تثبیت اقتصاد و محیطی سالم تلقی می‌گردد. در شرایط وجود یک سمت‌گیری کارآفرینانه در قبال توسعه‌ی روستایی، این موضوع پذیرفته می‌گردد که کارآفرینی، یک نیروی مرکزی برای نیل به رشد و توسعه اقتصادی است. بدون آن، دیگر عوامل توسعه به هدررفته و تلف می‌شود؛ بااین‌حال، پذیرش این نکته نمی‌تواند به‌تنهایی به توسعه‌ی روستایی و پیشبرد فعالیت‌های اقتصادی بیانجامد. کارآفرینی در نواحی روستایی در جستجوی ترکیب واحدی از منابع، هم در درون و هم در خارج از فعالیت‌های کشاورزی است. مثال‌های متنوعی از کاربردهای غیرکشاورزی منابع موجود همچون: گردشگری، آهنگری، درود گری، ریسندگی و مثال‌هایی از تنوع بخشی به فعالیت‌های نه چندان وابسته به کشاورزی در زمینه‌های منابع آب، اراضی جنگلی، ساختمان، مهارت‌های موجود و توانمندی‌های محلی وجود دارد که همگی با کارآفرینی روستایی متناسب است. ترکیب کارآفرینانه‌ی این منابع در رشته فعالیت‌هایی همچون: تسهیلات گردشگری، ورزش و اوقات فراغت، آموزش فنی و حرفه‌ای، خرده فروشی و عمده فروشی، فعالیت‌های صنعتی (در سطح مهندسی و استاد کاری)، خدمات مشاوره‌ای، تولیدات با ارزش افزوده بالا همچون گوشت، شیر، فرآورده‌های چوبی و سایر فعالیت‌های خارج از مزرعه تجلی می‌یابد.
کارآفرینی روستایی اساساً تفاوتی با کارآفرینی در شهر ندارد جز اینکه باید آن را در فضای روستا تصور نمود. پترین (1994) کارآفرینی روستایی را مجموع سه گزاره ذیل تعریف می‌نماید:

1. نیرویی که سایر منابع را برای پاسخگویی به یک تقاضا بی‌پاسخ بازار بسیج می‌کند


2. توانایی خلق و ایجاد چیزی از هیچ


3. فرآیند خلق ارزش به وسیله امتزاج مجموعه واحدی از منابع درراستای بهره‌گیری از یک فرصت

آنچه در مجموع می‌توان برای تعریف مقوله کارآفرینی روستایی بکار برد عبارتست از: «بکارگیری نوآورانه منابع و امکانات روستا در راستای شکار فرصت‌های کسب‌وکار».

این نوع کسب‌وکارها با توجه به اندازه‌ی کوچک روستاها، در مقیاسی کوچک هستند و اغلب بین 10-20 نفر بوده و با توجه به غالب بودن فعالیت‌های کشاورزی و کارگاهی از کارایی خاصی برخوردارند. با توجه به تغییرات عصر کنونی و ورود به جامعه‌ی اطلاعاتی، کسب‌وکارهای روستایی نیز در نوع دچار تغییر و تحول شده‌اند و انواع کسب وکارهای خدماتی، تولیدی، صنعتی و فناوری اطلاعات در آن دیده می‌شود.

-کسب‌وکارهای خانوادگی

کسب‌وکار خانوادگی یک نوع کسب‌وکار است که صاحبان آن با هم خویشاوند و فامیل باشند. به عبارت دیگر به کسب‌وکارهایی گفته می‌شود که افراد یک خانواده و خویشاوندان اقدام به تشکیل کسب‌وکاری می نمایند. این نوع کسب‌وکار ها را می‌توان در بسیاری از کشورها همچون ایتالیا مشاهده نمود.

اغلب میان دو واژه «خانواده» و «کسب‌وکار» نوعی تضاد و دوگانگی وجود دارد، درحالی‌که این مفاهیم به‌عنوان دو زیر سیستم از یک ابر سیستم به نام اجتماع و جامعه هستند که در اثر ارتباطات و تاُثیرات متقابلی که بر روی یکدیگر می گذارند تشکیل یک نظام کلی تر را به نام "کسب‌وکار خانوادگی" (فامیلی) می دهند. برخی دیگر نیز برای تعریف این مفهوم به مباحثی چون بینش و هدف یک شرکت و یا یک کسب وکار خاص اتکا نموده اند و به موضوع از این منظر نگریسته اند. نهایتاً اینکه تئوری مشهور مبتنی بر منابع (RBV) بدین منظور یک شرکت و یا کسب‌وکار خاص را بر اساس دسته بندی منابع موجود آن (دانش ، مواد ، سرمایه ، نیروی انسانی و ...) تعریف و تقسیم‌بندی می نماید.

به هرحال تعاریف و تقسیم‌بندی های زیادی برای کسب‌وکار خانوادگی ارائه شده است. برای تعریفی دقیق و روشن از این مفهوم می‌توان با دو دید و تقسیم‌بندی کلی و جزئی به موضوع نگاه کرد. از دید کلی می‌توان یک کسب وکار یا شرکت خانوادگی را بدین گونه تعریف نمود: شرکت ها، مؤسسات و کسب‌وکارهایی که بوسیله ارتباطات و تعاملات خانوادگی و افراد خانواده تحت تاًثیر قرار می‌گیرند. از دید جزئی تر تعاریف زیر را می‌توان برای یک کسب‌وکار خانوادگی برشمرد: کسب‌وکاری که متعلق به افراد یک خانواده می‌باشد و توسط افراد فامیل و غیرفامیل اداره می‌شود.

همانطور که مشخص است یک کسب‌وکار خانوادگی گاهی می‌تواند فراتر از یک شرکت خانوادگی باشد. و گاهاً نیز فقط در قالب یک شرکت خانوادگی باشد. البته در تعریف این نوع کسب‌وکار سه عامل مهم مطرح می‌باشد: خانواده ، مالکیت و مدیریت. آنچه که از یافته های تمام تحقیقات بر می آید این است که همگرایی عامل خانواده و تنها یکی از دو عامل مالکیت و مدیریت (خانواده و مالکیت یک کسب‌وکار ، یا خانواده و مدیریت یک کسب وکار) می‌تواند به تعریف یک کسب‌وکار خانوادگی بسنده کند.

به دلیل اهمیت بسیار زیاد شرکت ها و کسب‌وکارهای خانوادگی در رشد و توسعه اقتصادی و همچنین اشتغال زایی و رفع بیکاری ، بسیاری از کشورهای جهان نسبت به این مسئله و کارآفرینی از طریق ایجاد اینگونه شرکت ها روی آورده و برنامه ریزی های بسیار دقیق و هدفداری را در این زمینه انجام می دهند.

مطابق انتشارات آکادمی بین المللی تحقیقات شرکت های خانوادگی (IFERA) در دسامبر 2003 ، سهم شرکت های خانوادگی از کل شرکت های موجود ، در اروپا حدود 60 – 93 درصد ، در ایالات متحده حدود 95 درصد و در آمریکای مرکزی و جنوبی حدود 65 درصد می‌باشد. همچنین نزدیک به 35 درصد از 500 شرکت بزرگ آمریکایی از نوع شرکت های خانوادگی می‌باشد. شرکت های بزرگی نیز در سطح دنیا مانند شرکت هایHermés , Danone , Michelin , Peugeot , Henkel , BMW , Dr. Oetker , Beretta Barilla , Johnson & Johnson , Kelloggs , Mars , IKEA , Tetra Pak از نوع شرکت های خانوادگی می باشند. همچنین شرکت بزرگ Hoshi که در قرن ششم در ژاپن تاُسیس گردید نیز شرکتی خانوادگی می‌باشد. درصد شرکت های خانوادگی از کل شرکت های موجود در برخی از کشورهای بدین شرح است: ایالات متحده 95 ؛ ایتالیا 93؛ فنلاند 80؛ یونان 80؛ قبرس 80؛ سوئد 79؛ اسپانیا 75؛ هلند 74؛ پرتغال 70؛ بلژیک 70؛ انگلستان 70؛ آلمان 60؛ فرانسه 60؛ استرالیا 75

با توجه به آمار و اطلاعات فوق مشاهده می‌شود که کسب‌وکارهای خانوادگی از مهمترین اولویت های کشورهای مختلف برای اشتغال زایی و کارآفرینی محسوب می‌شوند. سیاستمداران و دولتمردان در کشورهای مختلف قوانین و مقرراتی وضع نموده اند که ضمن فراهم آوردن تسهیلات و امکاناتی در جهت راه‌اندازی ، رشد و توسعه کسب‌وکارهای خانوادگی ، موانع و مشکلات پیش روی مؤسسان این گونه کسب وکارها را نیز حداقل نموده است. افزایش سرمایه‌گذاری و تشویق سرمایه‌گذاران برای انتقال سرمایه ها به سمت این گونه شرکت ها نیز از دیگر برنامه های اقتصادی دولت ها می‌باشد.

-رشد و بقای کسب‌وکارهای خانوادگی

برای اینکه یک کسب‌وکار خانوادگی رشد نماید و برای نسل های بعدی نیز بقا داشته باشد بایستی یک برنامه ریزی دقیق و اصولی برای کسب وکار از سوی مالکان و مدیران کسب‌وکار انجام گیرد. علاوه بر این به دلیل اهمیت روزافزون این نوع کسب‌وکار هم برای جوامع و برای اقتصاد ملت ها حمایت هایی نیز بایست از سوی دولت ها در این راستا انجام شود. ترکیب چندین عامل برای توضیح و تشریح موفقیت، رشد و بقای کسب‌وکارهای خانوادگی لازم است از آن جمله می‌توان به مواردی مانند فرهنگ خانواده ، شخصیت و خصوصیات هرکدام از اعضای خانواده ، عوامل محیطی و اجتماعی ، نوع کسب‌وکار ، خصوصیات کارآفرین (بنیانگذار) کسب وکار و بسیاری موارد دیگر اشاره نمود. در شکل زیر ترکیبی از عوامل فوق مشاهده می‌شود.

-کسب‌وکارهای کوچک

به‌منظور تحلیل آماری و با قاعده در خصوص کسب‌وکار کوچک ، باید گفت که این مقوله دارای قوانین اجرایی تجاری است. هر صنعتی بر اساس درآمد و میزان استخدام سالانه ، اندازه استانداردی را برای خود تعریف می‌کند. در بیشتر موارد این تعریف به واسطه نمایندگی‌های دولتی تعریف می‌شود تا تحت قوانین تغییرپذیر دولتی تحلیل ‌هایی را صورت دهند. به علاوه ، این استانداردها برای برنامه‌هایی که در خصوص کمک بهبود به امور مالی است کارا می‌باشد. کسب‌وکار کوچک بصورت مستقل است و هر شرکتی با کمتر از 500 پرسنل در این حیطه قرار می‌گیرد. این اندازه مرسومترین استاندارد تعریف شده است. در آمریکا حدود 5/22 میلیون کسب‌وکار مستقل از کشاورزی و زراعت وجود دارد که 99 درصد آن کسب‌وکار کوچک(Small Business) به حساب می‌آیند.

-فعالیت‌های کسب وکار

- کسب‌وکار خدماتی

شامل فعالیت هایی است که برای انتقال کالاها و خدمات از مکان تولید به محل مصرف، ضروری اند. بنابراین، خریدوفروش کالاها و خدمات و تمام فعالیتهایی را که انجام معادله را تسهیل می‌کنند(انبارداری، درجه بندی، بسته بندی، تامین مالی و...)شامل می‌شوند. کسب‌وکار خدماتی، کسب‌وکار تجارتی را نیز شامل می‌شود و به انجام آن کمک می کند. وظیفه ی اساسی کسب‌وکار خدماتی، برداشتن موانع فردی، مکانی، زمانی، مبادلاتی، دانشی و غیره است و جریان آزاد کالاها و خدمات از تولید کننده به مصرف کننده را فراهم می سازد.

-کسب‌وکار خدماتی

1. خدمات حمایتی
   
   
   
   • بانکداری
   
   
   • حمل و نقل
   
   
   • بیمه
   
   
   • انبارداری
   
   
   • بسته بندی
   
   
   • تبلیغات
   
   
   
   


2. خدمات مستقیم
   
   
   
   • داخلی
   
   
   • هنری
   
   
   • بهداشتی
   
   
   • بیمه ای
   
   
   • ارتباطات
   
   
   
   

5-1-2- کسب‌وکار تجاری

در واقع، تجارت شاخه ای از کسب‌وکار خدماتی است. به تعبیری، وضعیت نهایی فعالیت کسب‌وکار، شامل خریدوفروش کالاها و خدمات است. کسب‌وکارهای تجاری را بر اساس اندازه و میزان پوشش، به دو دسته ی اصلی تقسیم می کننند:

1. بر اساس اندازه و ظرفیت
   
   
   
   • عمده فروش
   
   
   • خرده فروش
   
   
   
   


2. بر اساس میزان پوشش بازار
   
   
   
   • تجارت منطقه ای
   
   
   • تجارت ملی
   
   
   • تجارت بین المللی
   
   
   
   

*سعید صائمی

​​​​​​عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم تحقیقات 

انتهای پیام/4112/