مشکلات پژوهشگران؛ از شعار در حمایت تا نامهربانی مسئولان/ چرا محققان باید از جیب خود خرج کنند؟

گروه استان‌های خبرگزاری آنا،‌ داوود دهقانی محمودآباد، اوایل بهمن جاری خبر قرارگرفتن  رضا کلاهچی پژوهشگر گروه مهندسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد جاسب در جمع یک درصد نویسندگان (پژوهشگران) برتر جهان در حوزه پژوهشی منتشر شد.

در این ارزیابی که با بررسی سوابق پژوهشی این محقق در بازه زمانی ۱۰ ساله و با روش‌شناسی پیشرفته شناسایی از پایگاه استنادی ESI و WOS مورد مطالعه قرار گرفته، سه شاخص استنادات کل به مقالات نویسنده، تعداد متوسط خوداستنادی به ازای هر مقاله و متوسط درصد خوداستنادی یک نویسنده به‌عنوان معیارهای مهم ارزیابی بوده که کلاهچی با تعداد کل ۹۱ مقاله در جمع پژوهشگران یک درصد برتر جهان قرار گرفت.

خبرنگار خبرگزاری آنا به همین مناسبت با با رضا کلاهچی پژوهشگر گروه مهندسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد جاسب گفتگو کرده است که در ادامه می‌آید.

آنا: درباره دلایل انتخاب تحقیقات و پژوهش‌هایی که داشته‌‌اید، توضیح دهید؟

کلاهچی: حدود 10 تا 12 سال است که تحقیق و پژوهش را آغاز کرده و عمده فعالیتم هم در زمینه مهندسی مکانیک و عمران بوده است. در زمینه‌های مختلف از جمله نانو، نانوتکنولوژی در بتن، نانوکامپوزیت‌ها، مواد هوشمند و تحلیل‌های مکانیکی عمرانی فعالیت کرده‌ام و حاصل تلاش‌ها چیزی حدود 20 مقاله علمی پژوهشی، حضور در 30 کنفرانس و چهار کتاب تألیفی و تقریر 150 مقاله ISI بوده است.

آنا: در مورد چگونگی انتخاب‌تان  به‌عنوان یک‌درصد پژوهشگران برتر جهان توضیح دهید.

کلاهچی: این عنوان در واقع بر اساس تحقیقات 10 ساله یک محقق و تعداد مقالات منتشرشده و ارجاعاتی که به متن مقالات آن محقق در طول 10 سال گذشته داده‌اند به دست می‌آید و باعث انتخاب افراد به عنوان، دانشمندان یک درصد می‌شود، در زمینه مهندسی و بحث‌های پژوهشی به این ضریب، ضریب H ایندکس (H-Index) می‌گویند، در واقع ضریبی است که مرتبط با تعداد مقالات و تعداد سایتیشن‌هایی  است که در مقالات آن محقق انجام شده است.

آنا: تحصیلاتتان در چه رشته‌ای است؟

کلاهچی: مهندسی مکانیک.

آنا: برای نخستین بار است که این عنوان را کسب می‌کنید؟

کلاهچی:  بله.

آنا: انتخاب بر اساس رفرنس‌هایی است که به مقالات آن محقق داده می‌شود؟

کلاهچی: دقیقاً. تعداد مقالات و ارجاعاتی که به مقالات در سال‌های مختلف داده می‌شود.

آنا: با توجه به اینکه شما این عنوان را کسب کرده‌اید، چه دستاوردهایی برای شما و دانشگاه داشته است؟

کلاهچی:  دستاورد مهمی که برای خود من به ارمغان آورده در فاز بین‌الملل بوده، به عبارتی کسب این عنوان در داخل با استقبال زیادی مواجه نشده و بهایی داده نشده است. سال 93 در رشته مکانیک فارغ‌التحصیل شدم و با چنین رزومه‌ای هیچ‌یک از دانشگاه‌های کشور باب همکاری را با من باز نکرده‌اند، در مصاحبه‌های دانشگاه‌های مختلف از جمله دانشگاه آزاد اسلامی حضور یافتم؛ اما با توجه به شرایطی که هست، هیچ‌یک از دانشگاه‌ها اصلاً از ظرفیت بنده استفاده نمی‌کنند.

در فاز بین‌المللی اما مورد توجه دانشگاه‌های خارجی قرار گرفتم و بعد از کسب این عنوان  برای من مفید بوده و اخیراً باب همکاری با دو دانشگاه خارجی در چین و ویتنام باز شده و اکنون همکاری‌های بین‌المللی دارم.

آنا: شما عضو هیئت علمی هیچ دانشگاهی نبودید و این عنوان را کسب کردید؟

کلاهچی: بله؛ البته بخشی از تحقیقاتم مربوط به همکاری با دانشگاه آزاد اسلامی واحد جاسب بوده که در آنجا بنده استاد راهنما یا مشاور پایان‌نامه‌های دانشجویان آن دانشگاه و مستخرج تز دانشجویان بوده‌ام، تعدادی از مقالات بنده نماینده دانشگاه آزاد اسلامی جاسب بوده و تعدادی از مقالاتم هم همان‌طور که گفتم از طریق دانشگاه‌های خارجی در مجامع علمی معرفی شده است.

تعداد مقالات و ارجاعاتی که به تحقیقات بنده شده و کسب عنوان گویای همه چیز است و این در واقع شاید تلنگری برای مسئولان ما و از جمله دانشگاه آزاد اسلامی باشد، چند بار هم درخواست ملاقات با رؤسای سابق دانشگاه آزاد اسلامی را داشتم که پاسخی نیامد.

آنا: دلایل بی‌اهمیتی به امثال افراد موفق مانند شما چیست؟

کلاهچی:  دلایل زیادی دارد، از شما به عنوان یک خبرگزاری علمی این انتظار می‌رود که سخنان امثال ما طوری منعکس شود که حداقل مسئولان دانشگاه آزاد اسلامی، وزارت علوم و نهادهای علمی متوجه شوند که چنین نیروها و ظرفیت‌هایی داریم که از ظرفیت آنان استفاده نمی‌شود؛ یعنی حمایت مسئولان فقط در حد شعار‌ نباشد؛ چراکه شعار می‌دهند که می‌خواهیم از نخبگان استفاده کنیم؛ اما هیچ بازخوردی نمی‌بینیم. شاید یک رئیس یا معاون را بخواهیم ببینیم حتی وقت ملاقات هم نمی‌دهند. به همین دلیل است که نخبگان به سمت دانشگاه‌های خارجی کشیده می‌شوند و مهاجرت می‌کنند. حیف است که ظرفیت تحقیقاتی امثال بنده برای دانشگاهی مانند چین استفاده شود.

آنا: چگونه می‌توان این مشکلات را برطرف کرد؟ چگونه می‌توان از ظرفیت بالای شما و افراد دیگری که این عنوان را به دست آورده‌اند، استفاده کرد؟

کلاهچی: راهکاری که می‌توان در این راستا مطرح کرد، همکاری نخبگان با دانشگاه آزاد اسلامی یا وزارت علوم، تحقیقات و فناوری است؛ البته همکاری با نخبگان در سخنان رؤسای دانشگاه آزاد اسلامی یا وزرای علوم در ادوار مختلف مطرح شده که می‌خواهیم یک شرایط و معیاری قرار دهیم تا هر فرد که دارای شرایط و معیار نخبگی باشد با آنان همکاری شود و از آنان طرح و ایده گرفته و در دانشگاه‌های مختلف استفاده شود، متأسفانه این شعارها هیچ‌کدام‌شان عملیاتی نمی‌‌شود.

سخن من با بنیاد نخبگان این است که بیایید از نخبه‌ها دعوت به همکاری و استفاده کنید، ببینید چه ایده‌ای دارند، کجا می‌توانند به درد شما بخورند؟ همه می‌آیند شعاری در رسانه می‌دهند یا هر رئیسی که می‌آید یک شعاری می‌دهد که آقا ما می‌خواهیم از نخبگان استفاده کنیم؛ اما هیچ خبری نمی‌شود. به نظر من اگر یک چارچوبی قرار داده شود و هرکس داخل این چارچوب به همکاری دعوت شود و از ظرفیت‌های نخبگان استفاده شود، دانشگاه‌های ما طبیعتاً رشد خوبی خواهند داشت؛ چراکه کشورهای خارجی ایده را می‌خرند و کاری است که اکنون با دانشگاه‌های خارجی انجام می‌دهم، آنها به من پول می‌دهند که ایده و علم من را خریداری کنند؛ ارتباطی که مانند آن برای دانشگاه‌های داخلی وجود ندارد.

آنا: به عنوان یک پژوهشگر بین‌المللی چه راهکاری برای دانشگاه‌های داخلی دارید؟ با اینکه می‌گویند دانشگاه آزاد اسلامی دارد وارد نسل سوم و چهارم دانشگاه‌ها می‌شود، برای این موضوع چه کار باید کرد؟

کلاهچی: اگر چارچوبی را مبنای کار قرار دهند و هرکسی داخل چارچوب باشد و دعوت به همکاری کنند و از ایده‌ها و علمش استفاده شود، در واقع این پاسخ این پرسش است و در مسیر دانشگاه خارجی قدم برداشته‌ایم چه اشکالی دارد که دانشگاه‌های داخلی مانند دانشگاه‌های خارجی رفتار کنند و پروژه تحقیقاتی تعریف شده یک محقق را خریداری کنند و فقط به فکر شعار دادن نباشند. آیا واقعاً این اشکالی دارد؟ آیا واقعاً مسئولان ما نمی‌توانند این کار را عملیاتی کنند؟ کار سختی است؟ من بعید می‌دانم.

آنا: درباره معضلاتی که در راه پژوهش‌ها و روند کاری داشته‌اید توضیح دهید؟

کلاهچی: مشکل اصلی ما حمایت نکردن از پژوهش است. فرض کنید می‌خواهید نمونه‌ای بسازید یا یک کار آزمایشگاهی انجام دهید، هیچ‌جا از شما حمایت نمی‌کنند که این مشکل اصلی است. یعنی اگر یک محقق بخواهد کار آزمایشگاهی انجام دهد یا نمونه‌ای را بسازد، باید از جیب خود خرج کند.

آنا: به عبارتی برای پژوهش حمایت مالی وجود ندارد.

کلاهچی: خیر وجود ندارد. زمان پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد پروژه‌ای داشتم که می‌خواستم آن را عملیاتی کنم، چند جلسه با رئیس پژوهش شرکت گاز یکی از استان‌ها داشتم. مرتبه آخر به جمله‌ای رسیدیم، آن جمله چه بود؟ عین جمله را عرض می‌کنم که رئیس پژوهش آن شرکت گفت ببین! ما دنبال چیزی هستیم که برویم از سوپرمارکت خرید کنیم! یعنی عین لفظی را که به‌کار بُرد می‌گویم. از سوپرمارکت خرید کنیم، آماده باشد و از آن استفاده کنیم. یعنی حاضر نبود که بیاید یک بهایی پرداخت کند تا دانش جدیدی ساخته و کار جدیدی انجام شود. دنبال چیز آماده‌ای بود که قبلاً تست‌هایش انجام شده، از کشورهای خارجی بخریم و استفاده کنیم. وقتی این دیدگاه در مسئولان و سیستم ما باشد، بعید می‌دانم به جایی برسیم. در صورتی که اکنون موضوع شرکت‌های دانش‌بنیان و حمایت از پژوهش‌های نو وجود دارد؛ اما در واقع این رویکرد در سیستم نهادینه شده و حمایت از پژوهش واقعاً وجود ندارد.

آنا: اکنون مشغول چه فعالیتی هستید؟

کلاهچی: در دو زمینه فعالیت می‌کنم. یک شرکت خصوصی که در زمینه‌های فنی فعالیت دارم و کار دومم هم این است که تحت حمایت و قرارداد با دو دانشگاه خارجی چینی هستم و تحقیقات و پژوهش‌های خود را برای آنها انجام می‌دهم.

آنا:و سخن آخر....

کلاهچی: امیدوارم صحبت‌های امثال من وپژوهشگران دیگر تلنگری برای مسئولان امر باشد.

انتهای پیام/4117/4062/