مکانیسم ماشه چیست و چه کارکردی دارد؟ / آمریکا پشت پرده تحریک اروپا برای فعال کردن سازوکار حل اختلاف

به گزارش گروه بین‌الملل خبرگزاری آنا، خبرگزاری رویترز روز گذشته خبر داد که وزیران سه کشور اروپایی عضو برجام با صدور بیانیه‌ای از فعال کردن مکانیسم حل اختلاف این توافق بین‌المللی خبر دادند. در این بیانیه که یک نسخه از آن در تارنمای وزارت امور خارجه انگلیس منتشر شده، آمده است این تصمیم به‌ناچار، پس از گام‌های ایران برای کاهش تعهداتش در برجام اتخاذ شده است.

سران آلمان، انگلیس و فرانسه

پیش‌تر رویترز به‌نقل از دیپلمات‌های اروپایی خبر داده بود فعال کردن مکانیسم حل اختلاف به معنای بازگرداندن تحریم‌ها نیست، بلکه برای حل اختلافات با مکانیسم مشخصی است که در متن توافق نیز بر آن تأکید شده است. بوریس جانسون، نخست‌وزیر انگلیس روز گذشته در مصاحبه با بی‌بی‌سی مدعی شد بهتر است «توافق ترامپ» جایگزین برجام شود.

وزیران سه کشور اروپایی انگلیس، فرانسه و آلمان در بیانیه مشترک خود عنوان کردند: ما با این عقیده درباره برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) مذاکره کردیم که به اعتمادسازی در ماهیت صلح‌آمیز بودن برنامه هسته‌ای ایران و همچنین صلح و امنیت بین‌الملل کمک کند. ما بدون قید و شرط تأسف خود را درباره تصمیم آمریکا برای خروج از توافق هسته‌ای و اعمال دوباره تحریم‌ها علیه ایران ابراز و از می(اردیبهشت) ۲۰۱۸ با کمک یکدیگر تلاش کردیم تا این توافق را حفظ کنیم.

وزیران کشورهای اروپایی عضو برجام بدون اقرار بر تعلل خود در اجرای تعهداتشان مدعی شدند که به‌طور کامل تعهداتشان را حفظ و علاوه بر لغو همه تحریم‌ها، «به‌صورت خستگی‌ناپذیر» تلاش کردند تا با راه‌اندازی سازوکار مالی اروپا و ایران (اینستکس) از تجارت مشروع با ایران حمایت کنند.

در این بیانیه ادعا شده است که پس از اعلام تهران برای کاهش تعهداتش در برجام، طرف‌های اروپایی تلاش کردند تا ایران را متقاعد کنند مسیر خود را تغییر دهد. این بیانیه می‌افزاید: ما از تلاش‌های دیپلماتیک ازجمله ابتکار فرانسه حمایت کردیم تا تنش‌ها را کاهش دهیم و ایران و آمریکا را برای گفتگوهای جامع پای میز مذاکره بکشانیم. سه کشور اروپایی به‌طور کامل به تلاش‌های دیپلماتیک پایبند و مایل هستند به محض اینکه اوضاع مساعد شود، هرچه سریع‌تر ادامه این مسیر را از سربگیرند.

در این بیانیه با ادعای نقض محدودیت‌های کلیدی برجام از سوی ایران، تصریح شده است این اقدامات با مفاد توافق هسته‌ای ناسازگار است و به‌طور فزاینده‌ و غیرقابل بازگشتی پیامدهای اشاعه تسلیحات هسته‌ای را تشدید کرده‌ است.

وزیران سه کشور اروپایی برجام عنوان کردند با این گفتمان که ایران از حق کاهش تعهداتش برخوردار است، موافق نیستند. مقام‌های این سه کشور اروپایی در این بیانیه مدعی‌ شده‌اند خلاف اظهارات مطرح‌شده، ایران هرگز مکانیسم حل اختلاف را فعال نکرد و به لحاظ حقوقی، حق توقف اجرای مفاد این توافق را ندارد.

بیشتر بخوانید:

سناریوهای ضدایرانی کاخ سفید برای یک سال آینده / واشنگتن آزموده را می‌آزماید!

وزیران امور خارجه انگلیس، فرانسه و آلمان با یادآوری نشست کمیسیون مشترک برجام در ۱۱ نوامبر سال گذشته گفتند که نگرانی خود را درباره گام‌های ایران برای کاهش تعهداتش در این توافق اعلام کردند. در نشست کمیسیون مشترک برجام در ۶ دسامبر برای ایران روشن کردیم که تنها در صورتی که مسیر خود را تغییر ندهد، چاره‌ای نخواهیم داشت که در چارچوب برجام وارد عمل شویم.

این بیانیه درباره گام پنجم ایران برای کاهش تعهداتش می‌افزاید: با توجه به اقدامات ایران برای ما چاره‌ای نماند جز اینکه اعلام کنیم ایران به تعهداتش در برجام پایبند نیست و این موضوع را به کمیسیون مشترک بر اساس مکانیسم حل اختلاف که در بند ۳۶ برجام آمده ارجاع بدهیم.

وزیران سه کشور اروپایی مدعی شده‌اند که این اقدام را با حسن نیت انجام داده‌اند و هدف آنها حفظ برجام و امید به پیدا کردن راه حلی رو به جلو برای خروج از بن‌بست به‌وجود آمده به‌وسیله گفتگوهای دیپلماتیک است. در این بیانیه تأکید شده است که انگلیس، فرانسه و آلمان به سیاست فشار حداکثری آمریکا علیه ایران ملحق نشده و امیدوارند که ایران به اجرای کامل تعهداتش در برجام بازگردد.

آمریکا به‌دنبال القای تفسیر خود از مکانیسم ماشه

آمریکا مدت‌هاست کوشیده است با به جریان انداختن مکانیسم «ماشه» ایران را از برخی حقوق خود ذیل قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل متحد ازجمله خارج شدن از فصل هفتم منشور سازمان ملل متحد به‌صورت کلی، ضمانت اجرایی توافق وین، جلوگیری از تخلفات احتمالی طرف‌های توافق، به رسمیت شناختن غنی‌سازی ایران به‌صورت اختصاصی و از بین بردن اساس رژیم تحریم‌ها منع کند.

دولت ترامپ در جمع «دولت‌های مشارکت‌کننده» برجام حضور ندارد

این اقدام مغایر با قوانین بین‌المللی در حالی است که کاخ سفید اردیبهشت سال گذشته به‌طور رسمی از برجام خارج شد و نمی‌تواند درخواستی در راستای به جریان انداختن مکانیسم ماشه داشته باشد، چه اینکه در متن برجام از عبارت «دولت‌های مشارکت‌کننده» استفاده شده است و آمریکا دیگر در برجام مشارکت ندارد.

با وجود این، آمریکا در تلاش است تا تعبیر و تفسیر مدنظر خود را از برجام ارائه کند. در این راستا «ریچارد نفیو»، معمار تحریم‌های ایران در دوره ریاست جمهوری باراک اوباما معتقد است که «دولت‌های مشارکت‌کننده» تعاریف متنوع و بسیار گسترده‌ای دارد و برای جلوگیری از تکرار چندباره نام دولت‌ها از چنین تعبیری استفاده شده است. 

طبق مکانیسم ماشه که پیش از خروج آمریکا از برجام امضاشده بود، چنانچه یکی از اعضای گروه ۱+۵ بر مبنای بند ۳۶ و ۳۷ این توافق‌نامه ادعا کند ایران در حال نقض توافق هسته‌ای است و موضوع در مدت ۷۵ روز در نشست معاونان وزیران گروه ۱+۵، نشست وزیران، جلسه شورای سه نفره شامل ایران، کشور مدعی و یک عضو مستقل خارج از برجام حل‌ نشود و قطعنامه‌ای در زمینه لغو یا تعلیق تحریم‌ها صادر نشود، همه تحریم‌های گذشته باز خواهند گشت.

انتهای پیام/4106/4033/پ