روغن سرکه و آویشن کنه را ریشه‌کن می‌کند

گروه دانشگاه خبرگزاری آنا، مطلب پیش رو ترجمه و بازنویسی ژورنالیستی از متن کامل یک مقاله علمی پژوهشی حوزه دارویی تحت عنوان «تأثیر مواد طبیعی مانند روغن سرکه و آویشن روی کنه مرغ به عنوان یک روش درمانی و در مقایسه با کاربامات» یا Effect of natural substances such as vinegar and thyme oil on chicken lice as a treatment alternative and compared with carbamate است که توسط محمد هادی محمد در دانشگاه بابل عراق نوشته شده و در سال 2013 در مجله «مجله دانشگاه بابل/ علوم ناب و کاربردی» یا Journal of Babylon University/Pure and Applied Sciences منتشر شده که برای نخستین بار در ایران منتشر می‌شود.

چند سالی است که در اوایل فصل تابستان بیماری تب کریمه کنگو و خطرات ناشی از آن بر سر زبان‌ها می‌افتد. این بیماری ویروسی از طریق گزش نوعی کنه سخت بسیار کوچک به نام هیالوما به انسان منتقل می‌شود.

امروزه در بین انگل‌های بندپا (شپش‌ها و حشرات و کنه‌ها و عنکبوتیان) در حیوانات، بیشترین میزان درگیری و شیوع مربوط به کنه‌ها است. کنه‌ها از مهم‌ترین آفات گیاهان و حیوانات هستند که می‌توانند ناقل بیماری‌های عفونی از جمله ویروس‌ها، باکتری‌ها و انگل‌های تک‌یاخته برای میزبان خود باشند. کنه‌های سخت غالبا چند میزبانه و جزو انگل‌های خارجی در سگ‌ها و نشخوارکنندگان محسوب می‌شوند.

این انگل‌ها انتشار جهانی داشته و از طریق اتصال بیولوژیک و هجوم به حیوانات و خون‌خواری با ایجاد کاهش وزن و تولید باعث آسیب اقتصادی می‌شود. ریزش مو و خارش شدید، بی‌حالی، عطش، کم‌خونی، تب و خشکی پوست و گاها سیانوزه شدن (سیاه شدن) اندام‌های تحتانی و در برخی موارد فلجی از مهم‌ترین علائم ابتلا به کنه‌ها است. با اینکه کنه‌ها اغلب دارای میزبان غیر اختصاصی هستند از این نظر ابتلا به کنه می‌تواند یک بیماری زئونوز (قابل‌انتقال به انسان) محسوب شود. از این رو کنترل و پیشگیری از شیوع آنها بسیار مهم و جدی تلقی می‌شود.

دو روش شایع برای درمان انگل‌های خارجی استفاده از: 1-داروهای تزریقی از قبیل آیورمکتین: از جمله ویژگی‌های این دارو تأثیر روی مراحل بالغ و نابالغ کرم‌های گرد دستگاه گوارش و کرم‌های ریوی، لارو کرم‌های مهاجر و لارو مگس‌های مولد میاز و همچنین انگل‌های خارجی و بندپایان است. از عوارض این دارو نیمه‌عمر این دارو بسیار طولانی بوده در کبد متابولیزه نمی‌شود و تنها پنج درصد از طریق ادرار دفع می‌شود.

 2- محلول‌های شستشو از قبیل سموم پاراتیروئید،کلره، فسفره یا کاربامات‌ها است که در نشخوارکنندگان به صورت حمام‌های دست جمعی و در گوشت‌خواران از شامپوهای تجاری استفاده می‌شود. از محلول‌ها و پودرهای سموم شستشو نیز برای درمان کنه‌ها استفاده می‌شود. بیشترین داروهای مورد استفاده در محلول‌های شستشو سموم پاراتیروئید است. از گروه پاروتیروئیدها جهت مبارزه با انگل‌های خارجی دام و طیور مانند کنه‌های یک میزبانه و چند میزبانه، جرب، مگس‌ها و شپش‌ها استفاده می‌شود.

از جمله معایب سموم پاراتیروئیدی، منع مصرف برای حیوانات شیروار و باردار است. پاراتیروئیدها دارای اتم‌های هالوژنه (گروه هفت جدول تناوبی) مانند کلر، برم و فلوئور هستند که باعث سمیت بیشتر در پستانداران می‌شوند. این سموم نسبت به سموم فسفره و کاربامایت دیرتر در محیط تجزیه می‌شود همچنین در صورت ورود به بدن ماهیان در چربی‌های بدن آنها ذخیره شده و احتمال مسمومیت جامعه انسانی وجود خواهد داشت.

امروزه با توجه به پیشرفت سریع علم و تکنولوژی شاهد تسریع در درمان بسیاری از بیماری‌ها هستیم، همچنین در زمینه کنترل و درمان  بیماری‌های انگل داخلی نیز اثرات مثمر ثمر دیده شده است اما متأسفانه در مورد انگل‌های خارجی این چنین نیست. حشرات و بندپایان نسبت به سموم سنتتیک در طول زمان دچار مقاومت ژنتیکی شده‌اند. امروزه کاربرد متوالی و استفاده از دوز های نامناسب سموم شیمیایی باعث شده که گزارش‌هایی مبنی بر بروز مقاومت کنه‌ها نسبت به آفت‌کش های سنتتیک منتشر شود.

لذا ناچار خواهیم بود با گذشت زمان به تقویت یا تغییر فرمولاسیون آنها بپردازیم. از آنجا که کنه‌ها به لحاظ مقاومت دارویی به سموم و انتقال بیماری‌های خطرناک مشترک میان انسان و دام مورد توجه هستند، لازم است همراه با جامعه علمی جهانی برای مبارزه بیولوژیک با آنها هم قدم شویم. بسیاری از کشورهای جهان استفاده از مواد بیولوژیک را در دستور کار خود قرار دادند، لذا امروزه شاهد پیشرفت بسیاری در این زمینه هستیم.

در چندین مقاله در زمینه دامپزشکی از عصاره‌های گیاهان دارویی برای درمان انگل‌ها استفاده شده است. همچنین از اسید استیک و یا سرکه و همچنین عصاره آویشن و روغن زیتون برای دفع و مبارزه با کنه‌ها و شپش‌ها و نماتودها استفاده شده و نتایج قابل قبولی به دست آمده است. در منطقه خاورمیانه برای مقابله با تخم کنه‌ها به وفور از ترکیبات سرکه استفاده می‌شود که این خود دلیلی برای مقاومت کنه‌های منطقه خاورمیانه به سموم شیمیایی و همچنین اثر سرکه برای دفع آنان است. از دیر باز تاکنون استفاده از مواد طبیعی همانند سرکه برای درمان انگل‌های جلدی رایج بوده است.

محمد هادی محمد در دانشگاه بابل عراق با آزمایش روی کنه‌ها و شپش‌های مرغ اثرات مثبت عصاره آویشن و همچنین سرکه را ثابت کرده است:

در این مطالعه از عصاره گیاهان سرکه و روغن آویشن به عنوان جایگزین مواد شیمیایی برای درمان انگل‌های خارجی به ویژه شپش مرغ، برای محدود کردن عوارض جانبی و همچنین اثرات منفی آن بر سلامتی انسان و حیوان را تائید می‌کند. 60  مرغ در سن (پنج تا هفت ماه) که 50 عدد از آنها آلوده به انگل‌های خارجی به 6 گروه تقسیم شدند. پنج گروه از آنها به طور تصادفی انتخاب شدند (10 مرغ در هر گروه ).

گروه (1) 10 مرغ غیرآلوده بوده و تحت درمان قرار نگرفتند، گروه (2) آلوده بوده و درمان نشدند، در حالی که گروه (3) با سرکه 1.6 درصد درمان شدند، گروه 4 و 5 با سرکه 6.1 درصد تحت درمان قرار گرفتند که به ترتیب یک درصد و دو درصد روغن آویشن به محلول درمانی آنها اضافه شد. گروه (6) با كربامات در غلظت پنج درصد درمان شدند. درمان با آغشته کردن مرغ‌های آلوده با ترکیبات به مدت 15 روز انجام شد.

پارامترهای آزمايش با علائم Hb و PVC قبل و بعد از درمان مشاهده شدند، سپس درصد عفونت و درمان تعیین شد. نتايج نشان داد كه مرغ‌ها از نظر علائم بالينی مثل رنگ سفيد پاها و تاج که نشانه کم‌خونی ناشی از خون‌خواری کنه و شپش است و همچنین كاهش تغذيه و افسردگی در گروه‌های مورد (3) ، (4) و (5) به ترتيب 50 درصد (68.75 درصد و 68.75 درصد) وجود نداشت. در مقایسه با گروه (6) که 98.75  درصد بود.

در گروه‌های درمان (3) ، (4) و (5) بعد از هفت روز و قبل از مداخله دوم، نتایج به ترتیب درصد (56.25، 98.75و98.75) در مقايسه با گروه (6) 100 درصد بود. این نتایج احتمال اثرگذاری مواد طبیعی را تائید کرد. بنابراین هیچ‌گونه اثر مضر بر سلامتی انسان و حیوان ندارد و می‌تواند به عنوان جایگزین استفاده از مواد شیمیایی که دارای اثرات منفی بوده و برای سلامتی مضر هستند برای درمان و مقابله با انگل‌های خارجی استفاده شوند.

انتهای پیام/4138/