مطالبی درباره کمیسیون‌های تخصصی مجلس که باید بدانیم

به گزارش خبرنگار حوزه مجلس گروه سیاسی خبرگزاری آنا، مجلس شورای اسلامی در نظام جمهوری اسلامی ایران از اهمیت ویژه‌ای برخوردار بوده و محور بسیاری از تصمیم‌گیری‌ها، قانون‌گذاری‌ها و برنامه‌ریزی‌هاست و چراغ هدایت دولت و ملت را به دست دارد.

مجلس شورای اسلامی پایگاه اساسی نظام و مردم و مایه حضور و مشارکت واقعی مردم در تصمیم‌گیری‌ها و مظهر اراده ملی است و از این‌رو آشنایی با بخش‌های مختلف آن ضروری به نظر می‌رسد. با همین هدف اصطلاح‌ها و کلیدواژه‌های حقوقی مجلس شورای اسلامی برای آشنایی مخاطبان در این صفحه منتشر می‌شود.

کمیسیون‌های تخصصی

ماده 45 قانون بیان می‌کند: هریک از کمیسیون‌های تخصصی مجلس که مطابق این آیین‌نامه تشکیل می‌گردند در محدوده تخصصی خود دارای وظایف و اختیاراتی به شرح زیر است:

1- بررسی طرح‌ها و لوایح ارجاعی و گزارش آن به مجلس شورای اسلامی.

2-بررسی و تصویب آزمایشی طرح‌ها و لوایح و همچنین تصویب دائمی اساسنامه سازمان‌ها، شرکت‌ها و مؤسسات دولتی یا وابسته به دولت طبق اصل 85 قانون اساسی

3- رسیدگی به درخواست‌های تحقیق و تفحص

4- رسیدگی به سؤال نمایندگان از رئیس جمهور و وزیران

5- بررسی موارد ارجاعی از لوایح برنامه توسعه و بودجه سالانه به گزارش آن به کمیسیون تلفیق

6- کسب اطلاع از کم و کیف اداره امور کشور، دریافت و بررسی گزارش‌های عملکردی و نظارتی از اجرای قوانین مربوط به دستگاه‌های ذی‌ربط

7- تهیه گزارش موردی و سالانه در خصوص امور اجرایی دستگاه‌ها و نحوه اجرای قوانین به خصوص قانون برنامه توسعه و بودجه سالانه و ارائه نکات مثبت، منفی و پیشنهاد نحوه اصلاح آن و تقدیم گزارش به مجلس برای قرائت

تبصره یک؛ کمیسیون‌ها رأساً یا با تقاضای حداقل 10 نفر از نمایندگان می‌توانند در موارد مهم و حساس در مواجهه با تخلفات یا سوءمدیریت، با دعوت ا زمسئولان ذی‌ربط موضوع را بررسی کرده و گزارش آن را به هیئت رئیسه ارائه کنند. در صورتی که درخواست بررسی از سوی نمایندگان باشد حدأکثر پنج نفر از آنها می‌توانند در تهیه گزارش با کمیسیون مشارکت کنند. هیئت رئیسه می‌تواند در تهیه گزارش با کمیسیون مشارکت کند. هیئت رئیسه می‌تواند گزارش مذکور را در دستور کار مجلس قرار دهد. در این صورت سخنگوی کمیسیون ونماینده دولت هرکدام به میزان 15 دقیقه و 6 نفر از نمایندگان به قید قرعه از بین متقاضیان هرکدام به میزان پنج دقیقه نظرات خود را بیان می‌کنند.

هرگاه کمیسیون همراه با گزارش پیشنهادهایی برای تصویب به مجلس ارائه کند، با رعایت  مفاد آیین‌نامه داخلی در دستور حداکثر دو هفته بعد مجلس قرار می‌گیرد و مطابق آیین‌نامه داخلی رسیدگی می‌شود. نمایندگان می‌توانند پیشنهادهای خود را تا 48 ساعت پس از پایان قرائت گزارش به کمیسیون تحویل دهند. کمیسیون تا یک هفته گزارش نهایی خود را به مجلس ارائه می‌دهد در صورتی که کمیسیون در گزارش خود، در مورد ناکارآمدی مسئول ذی‌ربط دلایلی ارائه کند، مراتب توسط هیئت رئیسه به بالاترین مقام مسئول مذکور برای اقدام مقتضی اعلام می‌شود.

تبصره دو تأکید می‌کند: پاسخ دولت راجع به گزارش‌های کمیسیون‌های تخصصی در دستور کار مجلس قرار گرفته و قرائت می‌شود. پس از آن حسب درخواست کمیسیون‌های تخصصی، موضوع گزارش‌های یادشده جهت بررسی به کمیسیون اصل 90 قانون اساسی ارسال و کمیسیون مذکور نتایج بررسی خود را به مجلس ارائه می‌کند.

در تبصره 3 آمده: کمیسیون‌های تخصصی مجلس می‌توانند به تعداد کافی مشاور ذی‌صلاح به ویژه از میان نمایندگان ادوار گذشته که در مسائل کمیسیون صاحب تخصص و تجربه باشند از طریق هیئت رئیسه به خدمت بگیرند.

کمیسیون آموزش، تحقیقات و فناوری

ماده 46 قانون داخلی مجلس درباره این کمیسیون می‌گوید: کمیسیون آموزش، تحقیقات و فناوری برای انجام وظایف محوله در محدوده آموزش و پرورش عمومی، آموزش فنی و حرفه‌ای، آموزش عالی،‌ تحقیقات و فناوری، مطابق ضوابط این آیین‌نامه تشکیل می‌شود.

کمیسیون اجتماعی

طبق ماده 47؛ کمیسیون اجتماعی برای انجام وظایف محوله در محدوده امور اداری و استخدامی، کار،  اشتغال، روابط کار و تعاون مطابق ضوابط این آیین‌نامه تشکیل می‌شود.

کمیسیون اقتصادی

ماده 48 در  معرفی کمیسیون اقتصادی می‌گوید: کمیسیون اقتصادی برای انجام وظایف محوله در محدوده اقتصاد و دارایی، بازرگانی داخلی، بازرگانی خارجی، مطابق ضوابط این آیین‌نامه تشکیل می‌شود.

کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی

ماده 49 در این زمینه آورده است: کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی برای انجام وظایف محوله در محدوده سیاست و روابط خارجی، دفاع، اطلاعات و امنیت مطابق ضوابط این آیین‌نامه تشکیل می‌شود.

کمیسیون انرژی

براساس ماده 50؛ کمیسیون انرژی برای انجام وظایف محوله در محدوده نفت، گاز، برق سدها و نیروگاه‌های آبی و برقی، انرژی اتمی و انرژی‌های نو مطابق ضوابط این آیین‌نامه تشکیل می‌شود.

کمیسیون برنامه و بودجه و محاسبات

ماده 51 به معرفی وظایف این کمیسیون پرداخته و بیان می‌کند: کمیسیون برنامه و بودجه و محاسبات برای انجام وظایف محوله در محدوده برنامه، بودجه، نظارت برنامه و بودجه و دیوان محاسبات و امور مالی مجلس و آمار و خدمات عمومی فنی مطابق ضوابط این آیین‌نامه تشکیل می‌شود.

تبصره یک ماده 51 تصریح می‌کند: کمیسیون برنامه و بودجه و محاسبات علاوه بر انجام وظایف تخصصی در ماده 45 و این ماده موظف است نسبت به امور زیر اقدام کند:

1- نظارت و مراقبت بر اجرای مقررات بودجه و امور مالی مجلس و نحوه هزینه کرد آن

2- رسیدگی به عملکرد بودجه سالیانه مجلس و ارائه گزارش آن حداکثر تا پایان شهریور ماه سال بعد. این گزارش جهت اطلاع نمایندگان چاپ می‌شود.

3- بازرسی و رسیدگی دقیق و نظارت در مورد تمامی اموال و اشیاء منقول و غیرمنقول مجلس شورای اسلامی و ارائه گزارش سالیانه برای چاپ و توزیع میان نمایندگان.

4- معرفی دو نامزد به عنوان رئیس دیوان محاسبات و دو نامزد به عنوان دادستان دیوان محاسبات برای انتخاب یکی از آنها توسط مجلس شورای اسلامی.

تبصره دو تأکید می‌کند: برخورداری از مدرک تحصیلی کارشناسی ارشد و بالاتر، سابقه خدمت در مقام‌های مدیریتی موضوع ماده 71 قانون مدیریت خدمات کشوری مصوب 1386/7/8 و همترازان آنان و حداقل 20 سال سابقه کار، از شرایط احراز سمت رئیس و دادستان دیوان محاسبات است.

تبصره 3 بیان می‌کند: نحوه انتخاب نامزدهای ریاست و دادستان دیوان محاسبات در کمیسیون برنامه و بودجه و محاسبات طبق آیین‌نامه‌ای است که توسط کمیسیون برنامه و بودجه و محاسبات تهیه می‌شود و به تصویب کمیسیون آیین‌نامه داخلی می‌رسد.

کمیسیون بهداشت و درمان

در ماده 52 آیین‌نامه داخلی مجلس شورای اسلامی آمده است: کمیسیون بهداشت و درمان برای انجام وظایف محوله در محدوده بهداشت، درمان،‌ امداد، بهزیستی، تأمین اجتماعی و بیمه‌های اجتماعی و هلال احمر مطابق ضوابط این آیین‌نامه تشکیل می‌شود.

کمیسیون امور داخلی کشور و شوراها

ماده 53 می‌گوید: کمیسیون امور داخلی کشور و شوراها برای انجام وظایف محوله در محدوده سیاست داخلی، شوراها، امور غیرعمرانی شهرداری‌ها و ثبت احوال مطابق ضوابط این آیین‌نامه تشکیل می‌شود.

کمیسیون صنایع و معادن

ماده 54 قانون در این باره می‌افزاید: کمیسیون صنایع و معادن برای انجام وظایف محوله در محدوده صنایع، پست، مخابرات، معادن، پتروشیمی، صنایع هوافضا و ارتباطات مطابق ضوابط این آیین‌نامه تشکیل می‌شود.

کمیسیون عمران

ماده 55 قانون در باره کمیسیون عمران می‌گوید: کمیسیون عمران برای انجام وظایف محوله در محدوده راه و ترابری، مسکن، عمران شهری و عمران روستایی و امور عمرانی شهرداری‌ها و دهیاری‌ها مطابق ضوابط این آیین‌نامه تشکیل می‌شود.

کمیسیون فرهنگی

طبق ماده 56 قانون، کمیسیون فرهنگی برای انجام وظایف محوله در محدوده فرهنگ و هنر، ارشاد و تبلیغات صدا و سیما و ارتباطات جمعی، تربیت بدنی و جوانان و زنان و خانواده مطابق ضوابط این آیین‌نامه تشکیل می‌شود.

کمیسیون قضائی و حقوقی

ماده 57 می‌گوید: کمیسیون قضائی و حقوقی برای انجام وظایف محوله در محدوده قضائی و حقوقی مطابق ضوابط این آیین‌نامه تشکیل می‌شود.

کمیسیون کشاورزی، آب، منابع طبیعی و محیط زیست

براساس ماده 58؛ کمییسون کشاورزی، آب، منابع طبیعی و محیط زیست برای انجام وظایف محوله در محدوده کشاورزی، منابع آب،‌ دام و طیور، شیلات، محیط زیست و هواشناسی مطابق ضوابط این آیین نامه تشکیل می‌شود.

مقررات مشترک کمیسیون‌ها

هریک از کمیسیون‌های تخصصی مجلس موظف است از میان اعضای خود کمیته و یا کمیته‌های فرعی متناسب با موضوعات مربوط تشکیل دهد. کمیته‌های فرعی دارای یک رئیس، یک نایب رئیس و یک دبیر خواهند بود  که توسط اعضای همان کمیته انتخاب می‌گردند. مصوبات کمیته‌های فرعی بعد از تصویب در کمیسیون رسمیت خواهد داشت.

ماده 60 قانون تصریح می‌کند: پس از انتخابات اعضای کمیسیون‌ها، هر کمیسیون به ریاست مسن‌ترین عضو و با حضور حداقل دو سوم اعضای خود منعقد و فوراً یک رئیس، دو نایب رئیسف یک سخنگو و دو دبیر با رأی مخفی با ورقه با اکثریت نسبی به مدت یکسال انتخاب می‌نماید.

تبصره این ماده قانونی توضیح می‌دهد: معاونت قوانین موظف است در شروع کار هر دوره مجلس سوابق کاری و میزان تحصیلات اعضای هر کمیسیون را قبل از انتخاب هیئت رئیسه آن کمیسیون در اختیار اعضا قرار دهد.

ماده 61 تأکید می‌کند: مناط اعتبار برای رسمیت جلسه کمیسیون‌ها حضور حداق دو سوم اعضاست. مصوبات کمیسیون با اکثریت مطلق آرا عده حاضر خواهد بود.

براساس ماده 62؛ هر نماینده 6 ماه یکبار می‌تواند تقاضای تغییر کمیسیون خود را به هیئت رئیسه مجلس ارائه کند. انتقال به کمیسیون دیگر با رعایت نصاب مقرر در این آیین‌نامه و با موافقت اکثریت اعضای کمیسیون‌های ذی‌ربط امکان‌پذیر است.

ماده 63 اضافه می‌کند: رئیس مجلس حداقل یک نفر از کارشناسان با تجربه و مناسب مجلس را به عنوان دبیر در اختیار هر کمیسیون قرار می‌دهد تا نسبت به امور کارشناسی و اداری مربوطه از قبیل ارتباط با هیئت رئیسه و ادارات مجلس و کمیسیون‌ها و تنظیم و توزیع مراسلات، ضبط مذاکرات، بایگانی اوراق و پرونده‌ها، تسریع جریان امور دفتری و تهیه صورت جلسات و سایر امور اداری اقدام کند.

ماده 64 هم توضیح می‌دهد: گزارش عملکرد کمیسیون‌ها بایستی هرماه یکبار به هیئت رئیسه مجلس داده شود تا به نحو مقتضی به اطلاع نمایندگان برسد.

در ماده 65 آمده است: در صورتی که نمایندگان از طرف کمیسیون برای ادای توضیح در زمینه سؤال و یا پیشنهاد خود دعوت شوند موظف به شرکت خواهند بود و عدم شرکت بدون عذر موجه به منزله انصراف از طرح سؤال و یا پیشنهاد خواهد بود.

ماده 66 اضافه می‌کند: تمام اسناد و اوراق مربوط به اموری که باید در کمیسیون‌ها بررسی شود، از طرف هیئت رئیسه به آن کمیسیون ارجاع می‌شود. نمایندگان می‌توانند ن اسناد را ملاحظه کنند؛ اسناد مزبور نباید از کمیسیون خارج شوند. این اسناد به انضمام اسناد مذاکرات و اقدامات جاری کمیسیون در محل کمیسیون بایگانی و در پایان هر دوره به بایگانی مجلس منتقل می‌شود.

طبق ماده 67؛ پس از آنکه مجلس یا کمیسیون‌ها (درخصوص قوانین آزمایشی) درباره طرح یا لایحه‌ای رأی نهایی داد، اسناد و اوراق و صورت جلسات مربوط به آن، در معاونت قوانین مجلس بایگانی می‌شود.

ماده 68 بیان می‌کند: هر نماینده به جز رئیس مجلس، ملزم است عضویت یکی از کمیسیون‌های تخصصی را بپذیرد و در صورت تمایل می‌تواند در کمیسیون‌های دیگر مجلس، با حق اظهار نظر و بدون حق رأی شرکت کند.

تبصره یک ماده 68 می‌افزاید: عضویت در کمیسیون‌های تحقیق و آیین‌نامه داخلی مجلس مانع از عضویت در کمیسیون دیگر نخواهد بود.

تبصره 2 توضیح می‌دهد: چنانچه نمایندگان عضو کمیسیون‌های خاص در سال 30 ساعت غیبت اعم از موجه و غیرموجه داشته باشند،‌ ادامه عضویت آنان در کمیسیون منوط به موافقت اکثریت اعضای آن کمیسیون خاص است. این موافقت با رأی‌گیری با ورقه انجام می‌شود.

انتهای پیام/4034/