سیاست «دولت» در مقابل دانشگاهیان؛ تعامل با خارج و تقابل با «نخبگان»!
گروه سیاسی خبرگزاری آنا، بیست و چهارم مهر رئیس جمهور با تأخیر برای مراسم نمادین آغاز سال تحصیلی به دانشگاه تهران رفت و مطالبی را در جمع اهالی علم بیان کرد که کما فی السابق تکرار مکرر ابهام‌زایی در ذهن جامعه بود.
حسن روحانی که از سال 92 و بعد از حضورش در رأس قوه مجریه تمام توان خود را بر سیاست خارجی و ارتباط با آمریکا و اروپا متمرکز کرد، اکنون بعد از خروج آمریکا از برجام و بعد از گذشت 6 سال به اعتقاد بسیاری از تحلیلگران داخلی و خارجی خود را در تنگنا می‌بیند. بر همین اساس با طرح سؤال عجیبی خطاب به اهالی دانشگاه تهران پرسید، آیا می‌توان بدون رابطه و تعامل با دیگران به رشد و توسعه رسید؟
برخی از کارشناسان و تحلیلگران سیاسی کشور اعم از جناح اصلاح‌طلب و اصولگرا عنوان کردند که این سؤال در حالی مطرح می‌شود که تعامل با جهان از اهداف مورد اهتمام انقلاب اسلامی از ابتدای پیدایش آن بوده است و رهبری هم بر تعامل سازنده با کشورهای جهان تأکید دارند.
بیشتر پرسشگران و کنشگران اجتماعی و سیاسی در چند روز گذشته از رئیس‌جمهور سؤال کردند که چرا مقصود اصلی سخنانش را واضح بیان نمی‌کند؟ روحانی با طرح موضوعاتی بدیهی مانند این که «ده‌ها مورد در کشور داریم که دانشگاه‌ها باید به‌عنوان مسائل مهم و استراتژیک به آن وارد شوند» مخاطب خود را بسیار نرم به این سمت می‌برد که در طول 40 سال درباره برخی مسائل در کشور راهکارهایی ارائه شده که به نتیجه نرسیده که باید این مسائل را به همه‌پرسی گذاشت. همه‌پرسی البته کلید واژه‌ای است که این روزها زیاد در سخنان رئیس دولت شنیده می‌شود.
روحانی در کلمات ابتدایی‌اش در دانشگاه، جامعه دانشگاهی را عامل گشایش گره‌های کشور معرفی کرده و هنوز چند جمله از کلامش نگذشته، همه‌پرسی را راه برون‌رفت کشور از مشکلات می‌داند و این در حالی است که حتی عام‌ترین افراد به این موضوع باور دارند که برجام قله تعامل جمهوری اسلامی ایران با دنیا بود که به‌راحتی از سوی آمریکا و غرب نادیده گرفته شد؛ بنابراین تکیه بر توان داخلی، تنها نقشه راه رسیدن به وضعیت مطلوب در کشور است که بارها در کلام مقام معظم رهبری شنیده شده است.
تعامل با دنیا به چه معناست؟
رهبر معظم انقلاب در دوره دوم ریاست جمهوری حسن روحانی در دوازدهم مرداد سال 96 و مراسم تنفیذ حکم خطاب به روحانی فرمودند: «تعامل گسترده با دنیا توصیه همیشگی ماست که این درست نقطه مقابل آن چیزی است که دشمنان و سلطه‌گران عالم دنبالش هستند. ما می‌توانیم با دنیا ارتباطات وسیع و گسترده‌ای داشته باشیم، هم به ملّت‌ها و دولت‌های دیگر کمک کنیم و هم از کمک آن‌ها بهره‌مند شویم.»
حدود فراموش نشود
رهبر معظم انقلاب در بیست آبان سال 83 هم تعامل با دنیا را این‌گونه تعبیر می‌کنند که: «هیچ اعتقاد ندارم که با کفّار باید قطع رابطه کرد؛ بلکه مرز شما و کفّار باید معلوم باشد؛ مرز شما و فسّاق و آن‌هایی که جمهوری اسلامی را قبول ندارند باید معلوم باشد. یک‌وقت هم لازم است در جایی انسان با همان کسی هم که جمهوری اسلامی را قبول ندارد، تعامل کند؛ امّا معلوم است که او، اوست و شما، شمایید؛ مخلوط نشوید. من همیشه از بعضی‌ها در همین نظام و مجموعه خودمان گله‌مند بودم؛ چون این‌ها مرزها را پاک کرده‌اند و اشکالش این است که بسیاری به‌خاطر نبودن مرز، از این طرف می‌روند آن طرف، از آن طرف می‌آیند این طرف؛ یعنی حدود فراموش می‌شود.» ایشان اضافه می‌کنند: «کشورهای زیادی در دنیا هستند که در مرز و ایدئولوژی و افکار و منطقه جغرافیایی با ما اشتراک ندارند؛ ولی ما با آن‌ها رفت و آمد و معامله و روابط دوجانبه و بین‌المللی داریم.»
دنیای منهای آمریکا و رژیم صهیونیستی
جمهوری اسلامی ایران از همان ابتدای تأسیس هیچ‌گاه خط قرمزی برای ارتباط‌های بین‌المللی نداشته و تنها کشورهای سلطه‌گر و بدخواه را به رسمیت نشناخته است. این مسئله مهم در بیستم اسفند سال94 این‌گونه از زبان رهبر معظم انقلاب برای اعضای مجلس خبرگان رهبری تبیین شد: «بعضی از برادران گاهی اوقات می‌گویند باید با همه دنیا رابطه داشته باشیم؛ خب بله، با همه دنیا -البتّه منهای آمریکا و رژیم صهیونیستی- باید رابطه داشته باشیم؛ ما مشکلی نداریم. اما اوّلاً همه دنیا فقط اروپا و فقط غرب نیست؛ دنیا جای وسیعی است. قدرت‌ها هم امروز در دنیا پخش شده و تقسیم شده‌اند؛ شرق دنیا -یعنی منطقه آسیا- امروز مرکز یک قدرت عظیمی است. ما با این‌ها ارتباط داریم؛ حرفی نداریم. با اروپا هم مشکلی نداریم، اروپایی‌ها با ما مشکل ایجاد کرده‌اند. بنده به یکی از این رؤسای اروپایی گفتم که اروپا باید خودش را از تبعیّت آمریکا در سیاست‌هایش نجات دهد. آمریکا ما را تحریم کرد، این‌ها هم تبعیّت کردند؛ او علیه ایران تبلیغات کرد، این‌ها هم تبعیّت کردند. خب، ما چه کار کنیم، برویم التماس کنیم؟»
آن‌چه دنیای امروز به آن اذعان دارد این است که جمهوری اسلامی ایران همواره در راستای تعامل با دنیا گام برداشته و همواره تلاش دشمنان برای به انزوا کشاندن این ملت را ناکام گذاشته است و در مسیر مقابله با سلطه‌گران عالم، حرکتی رو به توسعه داشته است هرچند تلاش بدخواهان همواره بر این بوده که حرکت تکنولوژی این کشور را مختل کنند، ایران اسلامی امروز به اذعان بسیاری از دانشمندان و سیاستمداران دنیا در جایگاه قابل ملاحظه‌ای ایستاده که فناوری هسته‌ای، نانوتکنولوژی، دانش فضایی، فناوری سلول‌های بنیادی و ... از آن جمله است.
بیشتر کارشناسان علمی و مجله‌های پژوهشی و ترویج علم در جهان اعتقاد دارند که جوان ایرانی امروز علومی را در جهان مطرح می‌کند که با نسخه غربی خود تفاوت فاحشی دارد، نخبه ایرانی از علوم هسته‌ای بهره‌ای در راستای نجات انسان می‌گیرد و حال آن‌که پیش از این انرژی هسته‌ای مزرعه‌ای برای انفجار قارچ‌های اتمی آمریکا در کشورها و آسیب‌های نسلی در کشورهای گوناگون بوده است و این همان تفاوت علوم ایرانی اسلامی و غربی است.
از سویی دیگر بسیار معتقدند که ایران ظرفیت‌های فراوانی اعم از نیروی انسانی، امکانات طبیعی، جغرافیایی و ژئوپلیتیک دارد که می‌تواند برای رهایی از مشکلات به آن تکیه کند و این قطعاً به معنای ترک دنیا نیست، بلکه استفاده از نیروی درون‌زایی است که می‌تواند درهای دیپلماسی، تعامل عزتمندانه و همگامی با تکنولوژی خارج را روی کشور باز کند.
موضوع مهمی که رهبر معظم انقلاب هم در دیدار رئیس جمهور و اعضای هیئت دولت در چهارم شهریور سال86 بر آن تأکید کردند و فرمودند: «انسان باید در تعامل با دنیا جایگاه، خواست، نیرو و قدرت خودش را بداند. امروز دنیا یک میدان بی دردسر آرامِ بی‌رقیبی نیست که انسان بگوید خب، ما هم منافعی داریم، دنبال منافعمان آرام آرام راه می‌افتیم و می‌رویم! نه، دنیا این‌طور نیست. امروز با ارتباطات نزدیکی که بین افراد بشر هست، دنیا جای تعارض، کارشکنی و جای تعرّض زورمندهاست به کسانی که زور ندارند یا کم زور دارند؛ به معنای واقعی، یک قانون جنگل در فضای سیاسی دنیا حاکم است. در یک‌چنین دنیایی اگر انسان تسلیم شد و از خودش وادادگی نشان داد و بر سر مواضعش ایستادگی نکرد و از توان خودش در مقابله و مواجهه استفاده نکرد، قطعاً ضرر خواهد دید.»
اعتماد به نفس جوان ایرانی
حضرت آیت‌الله خامنه‌ای در اول فروردین سال 95 در جمع مجاوران حرم رضوی اعتماد به نفس جوانان را یکی از راه‌های توسعه را اعتماد به جوانان عنوان کرده و می‌فرمایند: «جوان‌ها گاهی اوقات یک فکرهای نویی را مطرح می‌کنند که دستگاه‌های مسئول توانایی ندارند این‌ها را جمع‌وجور کنند؛ جوان ایرانی اعتمادبه‌نفس دارد. وقتی باور به خود نبود، پیشرفت هم نیست؛ وقتی باور به خود بود، شعار «ما می‌توانیم» بود، توانایی هم می‌آید؛ کشور و ملّت توانا می‌شود.
ایشان بار دیگر در 17 مهر سال جاری در دیدار نخبگان جوان و استعدادهای برتر علمی، پیشرفت کشور را در کوران حرکت پرشتاب علمی جهان، کاملاً ضروری و حیاتی می‌دانند و با اشاره به انگیزه‌های تحسین‌برانگیز و اعتمادبه‌نفس جوانان نخبه تأکید می‌کنند: در بازدید از نمایشگاه شرکت‌های دانش‌بنیان، وجود انگیزه، اعتمادبه‌نفس و خودباوری در حرف و عمل جوانان متخصص نشانه‌ای شوق‌انگیز از استمرار جریان علمی در کشور است.
ایجاد انگیزه در نخبگان از راه‌های توسعه‌یافتگی است
حجت‌الاسلام‌و‌المسلمین احد آزادیخواه در گفتگو با خبرنگار خبرگزاری آنا، با اشاره به لزوم بومی‌سازی تکنولوژی اظهار کرد: در حوزه توسعه علم و فناوری و استفاده از امکانات دنیا و پیشرفت‌های تکنولوژی، روی اول سکه تعامل با دنیا و بهره‌گیری از آورده‌های علمی جدید است.
وی افزود: برای این‌که کشوری خلاق و پیشرو داشته و قطب علمی در منطقه باشیم نیاز داریم در برخی موضوعات از جدیدترین اکتشافات و خلاقیت‌های دنیا استفاده کنیم، بنابراین از تعامل با دنیا منعی نداریم و این از آموزه‌های دینی ماست که «اطلبوا العلم ولو بالصین» و ما برای علم در هر جای دنیا حرمت قائلیم و در یک فضای تعاملی از بستر علمی دنیا استفاده می‌کنیم.
سخنگوی کمیسیون فرهنگی مجلس شورای اسلامی استحاله فرهنگی و علمی را روی دیگر سکه تعامل با دنیا عنوان کرد و گفت: باید مراقب باشیم بهره‌گیری از فناوری‌های غربی هویت فرهنگی و علمی ما را آسیب نزند، نباید به بهانه تولید علم و استفاده از پژوهش‌ها و شکوفایی علمی دنیا فرهنگمان در فرهنگ غرب استحاله شود که این جفا به فرهنگ غنی ایرانی-اسلامی است.
آزادیخواه با تأکید بر این‌که ملیت ایران مشحون از افکار غنی و غیرقابل انکار است، خاطرنشان کرد: دین مبین اسلام هم مملو از دستاوردها، آموزه‌ها، بایدها و نبایدهای فرهنگی است که باید از این بستر استفاده و ترکیبی میان فرهنگ اسلامی، نوآوری‌های داخلی و استفاده از تکنولوژی بین‌المللی ایجاد کنیم که این ترکیب هم فرهنگ ما را حفظ کند و هم به جوانمان انگیزه رفتن به سمت شکوفایی بدهد و هم‌چنین از جدیدترین یافته‌های علمی دنیا در بستر و مقیاس خودش بهره گرفته باشیم.
نماینده مردم ملایر در مجلس شورای اسلامی با اشاره به صحبت‌های رئیس جمهور درباره این‌که بدون تعامل با دنیا نمی‌توان به توسعه رسید، اظهار کرد: کلیدواژه‌های رئیس جمهور باید معنا شود که تعامل مد نظر وی به چه معناست. اگر مراد آقای روحانی از تعامل داد و ستدهای علمی و توسعه سیاسی است حدود را مشخص کند که این توسعه سیاسی حدودش تا کجاست؟
به اعتقاد وی کلی‌گویی رئیس جمهور در تعامل با دنیا سبب ایجاد ابهام در جامعه شده و تعریف وی از این تعامل باید روشن باشد؛ چرا که برجام هم تعامل با دنیا بود، اما ما را به توسعه نرساند و خلاف آن‌چه شعار دادیم از درگاه همین ادعای توسعه‌یافتگی تحریم شدیم، بنابراین باید تعامل را که کلیدواژه‌ای زیباست از معانی خشن جدا کنیم. نباید در واژه‌های نرم معانی خشن ایجاد شود، تعامل با دنیا یک واژه نرم است که می‌تواند مولد معانی خطرناک باشد.
عضو فراکسیون نمایندگان ولایی مجلس شورای اسلامی با اشاره به قاعده نفی سبیل در قرآن بیان کرد: قرار نیست کفار بر مسلمانان تسلط داشته باشند، در قصه برجام شاهد بودیم تا جایی که تسلطی برای ایران نبود دشمن جلو آمد، اما زمانی که قرار بد داده‌هایی برای ایران باشد، آمریکا بسیار راحت قاعده بازی را برهم زد، آیا این معنایش تعامل است؟ اگر مراد رئیس جمهور چنین تعاملی باشد باید گفت که هرگز اتفاق نمی‌افتد.
آزادیخواه با بیان این‌که اگر تعاملی باشد که فرهنگ و تفکر کشور در سایه آن حفظ شود، کسی در کشور مخالف آن نیست، گفت: تعامل با دنیا فقط یکی از راه‌های توسعه‌یافتگی است و تنها راه آن نیست. توجه به جوانان، یافته‌های علمی آنان و ایجاد انگیزه در نخبگان کشور هم از راه‌های توسعه‌یافتگی است. استفاده از ظرفیت‌های درونی و توجه به ارکان اقتصاد مقاومتی هم راه دیگری برای توسعه‌یافتگی است که باید به این‌ها توجه کرد.
انتهای پیام/4034/پ
انتهای پیام/