حمایت اتحادیه عرب از بازگشت کرسی سوریه/ اردوغان اعراب را متحد می‌کند؟

گروه بین‌الملل خبرگزاری آنا: در حالی که ارتش ترکیه به طور یک‌جانبه وارد خاک سوریه شده و به بهانه مقابله با کُردها که به‌زعم خود آنها را تروریست می‌داند، به خاک این کشور مستقل تجاوز کرده است، روز شنبه اتحادیه عرب نشستی اضطراری را در قاهره برگزار کرد. برگزاری این نشست آن هم برای بررسی اوضاع سوریه باعث شد تا بار دیگر زمزمه‌های بازگشت این کشور به اتحادیه عرب شنیده شود؛ چه اینکه برخی‌ معتقد بودند صدور بیانیه و اتخاذ هرگونه گام فعالانه و عملی در قبال ترکیه می‌تواند در موضوع تأثیرگذار باشد و باعث شود تا ترکیه مداخلات خود را در سوریه و دیگر کشورهای عربی افزایش دهد.

نشست اتحادیه عرب رنگ و بوی حمایت از سوریه گرفت

جبران باسیل، وزیر امور خارجه لبنان در این نشست یکی از طرف‌های خواستار بازگشت سوریه به اتحادیه بود و با طرح این سؤال که آیا زمان بازگشت سوریه به آغوش اتحادیه عرب فرانرسیده است، گفت: برای نجات ملت سوریه در این اجلاس گرد هم آمده‌ایم و باید با این کشور هم‌صدا شویم. آیا وقت آن نشده است که حمام خون، تروریسم، موج مهاجرت و پناهندگی متوقف شود؟ آیا وقت آن نرسیده است که آشتی عربی-عربی تحقق یابد؟

وی روز بعد از به پا کردن موج حمایت از سوریه در اتحادیه عرب از قصد خود برای سفر به دمشق خبر داد و گفت که به‌زودی به سوریه سفر می‌کند. «علی عبدالکریم علی»، سفیر سوریه در لبنان از این موضوع استقبال کرد و گفت: منافع لبنان و سوریه در هماهنگی با یکدیگر است و اگر این هماهنگی نبود، ارتفاعات عرسال در مرز لبنان و سوریه آزاد نمی‌شد.

وی افزود: ما موضع لبنان را که زیر بار دیکته‌ها و فشارهای خارجی نمی‌رود، قدر می‌نهیم. به نظر می‌آید این دیکته‌ها و فشارها همچنان برخی کشورهای عربی را از بازگرداندن روابط عادی با سوریه باز می‌دارد.

عراق یکی دیگر از کشورهایی بود که درخواست خود را برای بازگشت سوریه به کرسی اتحادیه عرب مطرح کرد. محمدعلی حکیم، وزیر امور خارجه عراق گفت: شمار زیادی از کشورهای عربی تمایل دارند سوریه بار دیگر به اتحادیه بازگردد. من از اتحادیه عرب می‌خواهم که نقش خود را در این زمینه ایفا کند و در کنار جمهوری عربی سوریه بایستد.

تجاوز نظامی ترکیه اعراب را به یاد سوریه انداخت

تحلیلگران منطقه معتقدند موضع‌گیری اتحادیه عرب در قبال تجاوز ارتش ترکیه می‌تواند دال بر جایگاه سوریه در نهاد این مجمع و احتمال بازگشت کرسی سوریه به جمع کشورهای عربی عضو باشد؛ چه اینکه این اتحادیه از سال 2011 میلادی، یعنی زمان واگذاری کرسی دولت قانونی سوریه به مخالفان سوری تاکنون هیچ نشستی در محکومیت تجاوز به خاک سوریه از سوی طرف‌های منطقه‌ای یا غربی برگزار نکرده است. این موضوع باعث شده تا این احتمال مطرح شود که اتحادیه عرب نیز در راستای موضع‌گیری‌های مصر، امارات و عربستان در زمینه تغییر رویکرد نسبت به سوریه، نگرشی نو به سوریه دارد. از سوی دیگر عراق درخواست خود را برای بازگشت سوریه به اتحادیه عرب بار دیگر مطرح کرده و معتقد است کشورهای عربی به این درک دست یافته‌اند که حضور نداشتن سوریه در اتحادیه عرب تأثیری منفی بر موضع‌گیری آنها در قبال دمشق دارد.

مقام‌های عربی به این نتیجه دست یافته‌اند که نمی‌توان درباره تجاوز ترکیه به خاک سوریه بدون حضور وزیر امور خارجه سوریه تصمیم‌گیری کرد و این موضوع خلاء بزرگ اتحادیه عرب را نشان می‌دهد. از این روست که گرایش‌ها به سمت دعوت از دمشق سوق یافته تا بتوانند به یک جمع‌بندی کلی در زمینه احتمال تحریم ترکیه یا اخراج سفیران آنکارا از کشورهای عربی دست یابند. البته موضوع سوریه تنها دلیل آنها برای اتخاذ چنین تصمیمی نیست، بلکه ترکیه پیش‌تر خوی تجاوزگری خود علیه کشورهای عربی را با مداخله در عراق، لیبی، مصر و یمن اثبات کرده بود.

واکنش اردوغان به تحرکات اتحادیه عرب درباره سوریه

رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهور ترکیه در حاشیه هفتمین نشست شورای کشورهای ترک‌زبان در باکو پایتخت آذربایجان به تلاش اعضای اتحادیه عرب برای بازگرداندن کرسی سوریه واکنش نشان داد و گفت: همان کسانی که سوریه را از اتحادیه عرب اخراج کردند، حال بعد از عملیات «چشمه صلح» تلاش می‌کنند آن را بازگردانند. آنها اکنون دچار تناقض (در رفتار) شده‌اند.

وی افزود: آنها تصمیمات اشتباه و احساسی درباره ترکیه گرفتند که هیچ راه گریزی از آن وجود ندارد.

اردوغان به اتحادیه عرب کنایه زد و گفت: حمایت ارائه شده به حدود 4 میلیون پناه‌جو در کشور ما شناخته شده است در حالی که هزینه‌های ما از 40 میلیارد دلار فراتر رفته است. به همه گفته‌ایم که بیایید شمال سوریه را یک منطقه امن اعلام کنیم، همه گفتند خوب است اما هنگام ارائه حمایت، یک «قُرش» هم خرج نکردند.

تقویت جایگاه اتحادیه عرب در گرو پیوستن سوریه

احمد ابوالغیط، دبیرکل اتحادیه عرب از حدود یک سال پیش و پس از گرایش علنی مصر به سوریه در موضع‌گیری‌های خود بر حمایت از بازگشت کرسی سوریه تأکید کرده و معتقد بود که دراین‌باره باید همه اعضا هم‌نظر باشند و تصمیم بگیرند. با وجود این، عربستان که روی حمایت‌های آمریکا حساب ویژه‌ای باز کرده بود، سنگ‌اندازی می‌کرد. با تغییر معادلات منطقه به سود محور مقاومت به پرچمداری جمهوری اسلامی ایران و قدرت گرفتن سوریه، عراق و یمن در منطقه، امارات و دیگر کشورهای عربی حاشیه جنوبی خلیج فارس از سیاست‌های گذشته خود در حمایت از عربستان کنار کشیدند و ابوظبی ریاض را در یمن تنها گذاشت و مقامات این کشور با سفر به تهران خواستار تعاملات بیشتر میان یکدیگر شدند. 

در این میان سوریه به‌تدریج جایگاه اصلی خود را در منطقه بازیافت در چند ماه گذشته شاهد سفر هیئت‌هایی از کشورهای عربی به دمشق برای گسترش همکاری‌ها و حتی بازگشایی سفارتخانه‌هایشان بوده‌ایم. در واقع بازگشت سوریه به اتحادیه عرب یکی از راه‌های مهمی است که می‌تواند به اندک مشکلات مرتبط با این کشور پایان دهد. علاوه بر این کشورهای عربی باید بیش از پیش به تقویت اتحادیه عرب توجه کنند و به جای اختلاف‌افکنی و دور کردن اعضای فعال و محوری به دنبال گسترش همکاری‌های دو و چندجانبه باشند.

به نظر می‌آید اگر کشورهای عربی امروز در برابر تجاوز ترکیه به شمال سوریه موضع یکپارچه و متحد اتخاذ کنند و اقدامات عملی در عرصه جهانی انجام دهند، در آینده وقوع چنین حملاتی علیه هر کشور دیگری در منطقه بعید خواهد بود.

انتهای پیام/4106/4033/پ