آنچه باید از حافظیه و معمارش بدانید

به گزارش خبرنگار حوزه ادبیات و کتاب گروه فرهنگ و هنر خبرگزاری آنا، آرامگاه حافظ شیرازی، غزل‌سرای معروف ایرانی، به عنوان بخشی از مجموعه «حافظیه»، هر ساله میزبان انبوهی از عاشقان و ارادتمندان به شعر و ادب فارسی است. این مجموعه با معماری خاص و زیبای خود، آثار معماری درخشان ایرانی در دوره‌های مختلف را در دل خود دارد و تلفیقی از هنرهای بی‌نظیر تجسمی است که مقصد بسیاری از گردشگران خارجی و ایرانی است.

این آرامگاه یکی از زیباترین بناهایی است که به دلیل معماری خاص خود، توجه بسیاری را به خود جلب می‌کند. بنایی که از آغاز تا امروز، در دوره‌های مختلف تغییرات بسیاری کرده تا به شکل کنونی درآید. همزمان با بزرگداشت حافظ، نگاهی گذرا بر تاریخچه ساخت و تغییرات آرامگاه این غزل‌سرای بزرگ داریم.

حدود ۶۵ سال پس از وفات حافظ، حاکم فارس برای اولین بار عمارتی گنبدی شکل بر فراز مقبره حافظ بنا کرد و در جلو این عمارت، حوض بزرگی ساخت.

                                    بنای ساخته شده توسط کریمخان در سال ۱۲۲۰ شمسی که هنوز پابرجاست

این بنا در زمان حکومت شاه عباس صفوی (اوایل قرن یازدهم هجری قمری) مورد مرمت و بازسازی قرار گرفت و همچنین به دستور نادرشاه افشار آرامگاه باردیگر مرمت شد. قسمت‌هایی از حافظیه همانند تالار چهار ستون در دوره زندیه به آن اضافه شد. در دوره حکومت قاجار و پهلوی نیز، بنای حافظیه مورد مرمت و بازسازی چندین‌باره قرار گرفت. در طول این سال‌ها بناهایی برگرفته از معماری سنتی ایرانی اسلامی بر فراز بارگاه حافظ ساخته شد و بارها مورد تخریب قرار گرفت.

                                                          تصویری از آرامگاه حافظ در دوران مظفرالدین شاه

امروز و پس از گذشت سال‌ها و تغییرات مختلف در بنای حافظیه آنچه به عنوان آرامگاه حافظ شناخته می‌شود در سال ۱۳۱۴ با طراحی «آندره گدار» ایران‌شناس و معمار فرانسوی و با الهام‌گیری از عناصر معماری عهد کریم خان زند، بازسازی شده و اجرا شده است.

کار اتمام بنای آرامگاه در سال 1317 به پایان رسید. در این بنا که از ذوق و هنر هنرمندان ایرانی بهره بسیار برده است، از کاشی‌کاری‌های معرق در سطح زیرین گنبد استفاده شده است. همچنین در خود سازه گنبد از رنگ‌های مختلف عرفانی مانند آبی فیروزه‌ای (نماد بهشت)، سرخ ارغوانی (نماد شراب ازلی)، سیاه و سفید (نماد شب و روز) و قهوه‌ای سوخته (نماد خاک) بهره گرفته شده است.

سنگ مزار حافظ نیز تلفیقی از چند هنر تجسمی است. در این بنا معماری، خوشنویسی، کاشی‌کاری و حکاکی به طرز زیبایی در کنار هم قرار گرفته‌اند.

طراح بنای آرامگاه حافظ کیست؟

آندره گدار در سال 1881 در فرانسه متولد شد. او پس از فارغ‌التحصیلی در دانشکده هنرهای زیبای پاریس در رشته معماری و باستان‌شناسی، به معماری شرق و به خصوص ایران علاقه‌مند شد و تحقیقات خود را در این زمینه پیگیری کرد.

این باستان‌شناس در زمان جنگ جهانی دوم که فرانسه به اشغال آلمان درآمده بود، به عنوان نماینده کمیته ملی فرانسه در ایران برگزیده شد. او در سال‌های حضورش در ایران به شدت به آثار تاریخی و معماری ایران علاقه‌مند شد و با همکاری همسرش، در هشت جزوه این آثار را به طور تفصیلی به زبان فرانسه برای استفاده محققان و پژوهشگران غربی معرفی و تدوین کرد. علاقه به ایران و معماری شرق باعث شد این باستان‌شناس در سال 1928 به استخدام دولت ایران دربیاید و در ساختمان موزه ایران باستان و موزه دانشگاه تهران، مشغول به فعالیت شود.

حافظیه شیراز تنها اثر معماری آندره گدار در ایران نیست، او سهم زیادی در معماری‌های معروف و زیبای ایران دارد. علاوه بر طراحی آرامگاه حافظ، طراحی و سرپرستی موزه ایران باستان، سعدی در شیراز، طرح ساختمان کتابخانه ملی ایران و ساختمان سه‌گوش و قدیمی دانشگاه جندی‌شاپور اهواز از مهم‌ترین طراحی‌های این معمار در ایران به شمار می‌روند.

آندره گدار با وجود اینکه یک ایرانی نبود به خوبی بر روی تاریخ، آداب و سنن مردمان کشورمان مطالعه کرده بود. معماری حافظیه خود به تنهایی نشان‌‌‌دهنده‌ توانمندی این معمار بزرگ فرانسوی است و آثاری که بعدها با الگوبرداری از ایده‌های او در ایران ساخته‌شده است نشانی دیگر از مقبولیت ایده‌های معماری این معمار بزرگ دارد.

او در طول اقامتش در ایران فعالیت‌های بسیاری را در زمینه معماری و باستان‌شناسی انجام داد. انتشار نشریه‌ی باستان‌شناسی، ریاست و استادی در دانشکده‌ی هنرهای زیبای دانشگاه تهران و تعمیر مسجد جامع شیراز، مسجد شاه اصفهان و مسجد شیخ‌لطف‌الله از جمله‌ی این فعالیت‌ها هستند.

گدار در سال ۱۹۶۵ میلادی در ۸۴ سالگی در فرانسه درگذشت.

انتهای پیام/4028/