ظرفیتی که از دید مسئولان دور مانده است/ کانکس تاشونده تأمین‌کننده همه نیازهای اسکان موقت + فیلم و عکس

گروه استان‌های خبرگزاری آنا؛ حوادث غیرمترقبه مانند سیل، زلزله، توفان، آتش‌سوزی و ... ازجمله حوادث و بلایای طبیعی است که در صورت وقوع، کشورها، دولت‌ها و مردم را با مشکلات عدیده‌ای روبه‌رو می‌کند.

یکی از این مشکلات، مسئله اسکان مردم در زمان وقوع و بروز حوادثی مانند سیل و زلزله است که دولت و جامعه را به تکاپو وامی‌دارد و ازجمله وسایلی که به‌کار می‌آیند؛ چادر، کانکس‌ها و خانه‌های پیش‌ساخته برای اسکان موقت بی‌خانمان‌هاست که در حوادث طبیعی منازل و خانه‌های خود را از دست داده‌اند.

در این بین مشکلاتی مانند حمل و نقل و ساخت زمان‌بر کانکس‌ها وجود دارد تا تهیه و به محل مورد نظر ارسال شوند؛ اما محققان و پژوهشگران با طراحی و ساخت کانکس‌های تاشو و قابل حمل و نقل آسان و نصب سریع برای این مشکلات چاره‌جویی کرده‌اند.

یکی از این تحقیق و طراحی‌ها در مرکز تحقیقات اسکان دانشگاه آزاد اسلامی واحد ملایر صورت گرفته تا کمک بزرگی به کشور به‌ویژه دولتمردان و دست‌اندرکاران امدادرسانی به مردم در زمان وقوع حوادث غیرمترقبه باشد.

محققان پژوهشکده اسکان دانشگاه آزاد اسلامی واحد ملایر سال 96 موفق به طراحی و ساخت نمونه اولیه کانکس تاشونده و سازه‌های سیار برای حوادث غیرمترقبه مانند زلزله شدند و قبل از سال 97 کار ساخت آن به پایان رسید. 

کانکس تاشونده به مساحت ۱۲ متر مربع بوده و قابلیت جمع شدن دارد که این امر امکان جابه‌جایی آن را به‌سادگی فراهم می‌آورد. این کانکس با هدف اسکان موقت در شرایط بحرانی و نیز در مناطق غیرمسکونی ساخته شده است که در بهمن 96 هم‌زمان با حضور منصور غلامی وزیر علوم، تحقیقات و فناوری نمونه اولیه آن با موفقیت آزمایش و رونمایی شد.

محمدناصر نیکبخت، استاندار همدان در این آیین با قدردانی از این اقدام دانشگاه آزاد اسلامی ملایر اظهار کرد که اجرای این طرح برای مناطق زلزله‌زده بسیار مناسب است و با معرفی و ارائه هرچه بیشتر این کانکس، می‌توان هرچه زودتر به تولید انبوه رسید.

هزینه ساخت نمونه اولیه کانکس تاشونده ۷۰ میلیون ریال بوده (بهمن 96 و هنگام رونمایی) که با آغاز تولید انبوه آن قیمت تمام‌شده به میزان قابل توجهی کاهش خواهد یافت. ساخت خانه کامپوزیتی ضدزلزله از دیگر اقدامات پژوهشکده اسکان واحد ملایر است. تولید مسکن موقت، نیمه‌موقت و دائمی در قالب کانکس، چادر، اسکلت‌های بتنی و خانه‌های گنبدی از سوی متخصصان و استادان این دانشگاه درحال بررسی و پیگیری است.

این کار برای نخستین بار در کشور رقم خورده و قیمت تمام‌شده کانکس‌های تاشو، معقول و به‌صرفه بوده و با توان مالی دولت و مردم سازگار است. دانشگاه آزاد اسلامی واحد ملایر در تلاش است تا این محصولات را به تولید انبوه رسانده و علاوه بر تأمین نیاز داخلی و اشتغال‌زایی، حتی آن‌ها را صادر کند.

در این راستا و در تشریح مراحل و چگونگی طرح و ایده و ساخت کانکس تاشونده در دانشگاه آزاد اسلامی واحد ملایر و محاسن، مزایا و قابلیت‌های این محصول با رئیس دانشگاه، اعضای هیئت علمی و مدیر مرکز رشد، رئیس مرکز تحقیقات اسکان موقت و رئیس باشگاه پژوهشگران جوان این دانشگاه به گفتگو نشسته‌ایم.

محمدعظیم خدایاری رئیس دانشگاه آزاد اسلامی واحد ملایر در گفتگو با خبرنگار گروه استان‌های خبرگزاری آنا درباره آخرین وضعیت ساخت کانکس تاشونده در مرکز تحقیقات اسکان این دانشگاه اظهار می‌کند:‌ معمولاً‌ هر پنج سال یک بار با یکی از حوادث غیرمترقبه مواجه هستیم و یکی از اشکالاتی که در این زمینه در بحث مدیریت بحران به‌وجود می‌آید، معضل اسکان آسیب‌دیده‌ها بوده و برای این منظور از کانکس یا چادر استفاده می‌شود که چالش اصلی در حمل و نقل این کانکس‌هاست.

وی می‌افزاید:‌ برای حمل و نقل آسان کانکس‌ها، اعضای هیئت علمی گروه‌های معماری، عمران، جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری دانشگاه آزاد اسلامی واحد ملایر نمونه اولیه‌ای طراحی کردند به نام کانکس تاشونده که حمل و نقل آن برای جاهایی که مورد نیاز است، آسان باشد.

این مسئول ادامه می‌دهد: البته طبیعتاً استفاده از این کانکس‌ها فقط در بروز حوادث طبیعی نیست؛ بلکه در مکان‌های مختلفی که نیاز به اسکان موقت بوده و بعد از مدتی دیگر به آن اسکان موقت نیاز نیست و کانکس باید جمع‌آوری شده و به مکان دیگری منتقل شود، می‌توان از این کانکس‌ها به نحو احسن استفاده کرد.

رئیس دانشگاه آزاد اسلامی واحد ملایر به آنا می‌گوید:‌ نمونه اولیه‌ای در این واحد دانشگاهی ساخته شد؛ اما چون هنوز بازار تقاضایی نداشته و به مرحله قرارداد نرسیده‌ایم، تولید انبوه نداشته‌ایم که با سرمایه‌گذاری در این طرح در آینده تولید انبوه خواهیم داشت.

خدایاری درباره ایده اولیه این طرح اظهار می‌کند: اعضای هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد ملایر ایده اولیه کانکس تاشونده را ارائه دادند. پس از وقوع زلزله کرمانشاه که بحث ارسال کانکس‌ها پیش آمد،  آنان با بررسی‌هایی که انجام دادند، متوجه شدند که هر تریلری که برای ارسال کانکس‌ها استفاده می‌شود، حداکثر موفق به حمل یک یا دو کانکس است؛ اما اگر این کانکس‌ها، تاشونده باشند، می‌توان بیش از 10 کانکس را با استفاده از یک تریلر جابه‌جا کرد که در این صورت سرعت خدمات‌رسانی افزایش زیادی خواهد یافت.

وی درباره استفاده از کانکس‌های تاشونده تصریح می‌کند:‌ این کانکس‌ها باید در اختیار ستادهای مدیریت بحران باشد و از قبل برای حوادث غیرمترقبه پیش‌بینی کرده و درخواست تولید انبوه آن را بدهند نه این‌که هنگام بروز حادثه به فکر تولید و تهیه آن بیفتند.

رئیس دانشگاه آزاد اسلامی واحد ملایر درباره مذاکرات با ستاد مدیریت بحران کشور برای تولید انبوه کانکس تاشونده اضافه می‌کند:‌ بحث تولید انبوه این کانکس‌ها با این نهاد مطرح شد؛ اما با توجه به شرایط تحریم و کمبود منابع مالی، فعلاً جوابی دریافت نکرده‌ایم که منجر به عقد قرارداد ساخت و تولید انبوه شود.

خدایاری می‌گوید: پژوهشکده اسکان موقت دانشگاه آزاد اسلامی واحد ملایر علاوه بر کارهای آموزشی و پژوهشی که به‌صورت روتین در پژوهشکده‌ها انجام می‌شود به نیازهای پیش روی خود نیز توجه داشته است تا به راه‌حل‌های مورد نیاز دست پیدا کند که یکی از آن‌ها همین بحث حوادث غیرمترقبه است که محققان با همفکری، محاسباتی انجام دادند و نهایتاً به این ایده رسیدند که خروجی‌ آن کانکس تاشونده بوده که به عینیت رسیده و کاربری‌ آن مشخص است.

وی مطرح می‌کند:‌ کانکس تاشونده قابل توسعه بوده و همه امکاناتی را که برای یک خانه می‌توان متصور شد مانند بخش‌های سرمایشی، گرمایشی، استفاده از تلویزیون و تولید انرژی با استفاده از انرژی خورشیدی، روی آن‌ها کار شده و در این کانکس‌ها قابل اجراست. اعضای هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد ملایر از گروه‌های مختلف اعم از استادان برق و الکترونیک، عمران، معماری، جغرافیا و معماری شهری، همه دست‌به‌دست هم دادند تا کانکسی کامل تولید کنند و نیازهای که در بخش اسکان موقت مطرح است، تأمین شود.

مدير مركز رشد دانشگاه آزاد اسلامی واحد ملاير نیز در گفتگو با آنا درباره ایده اولیه کانکس تاشونده در این دانشگاه اظهار می‌کند: این طرح ممکن است که در کشورهای دیگر ساخته شده باشد اما به دلیل این‌که طرح‌های مختلفی دارد هر کشوری می‌تواند منحصربه‌فرد خودش را داشته باشد، هم‌چنان که 6 مدل دیگر از این کانکس‌ها طراحی کرده‌ایم و ماکت‌های آن‌ها را ساخته‌ایم؛ البته مدل تاشوندگی آن‌ها با هم فرق دارد حتی با نمونه اولیه که عملیاتی شده است.

محمدرضا ميرزایی‌پور ادامه می‌دهد: طراحی اولیه کانکس تاشونده با گروه علیرضا خضریان عضو هیئت علمی واحد ملایر بوده و در مرکز تحقیقات اسکان، این طرح کمک و حمایت شد و فرآیند آن‌ها را تسهیل کردیم. این طرح دائم در حال پیشرفت است با توجه به این‌که مدل هندسی دارد با خلاقیت می‌توان آن را تغییر داد.

وی می‌افزاید:‌ این طرح از سال 96 مطرح شده و کارهای زیادی بر روی آن انجام گرفته تا این‌که تیرماه 98 مجوز فعالیت یک‌ساله موقت آن از سوی سازمان مرکزی ارسال شد که در این راستا مکان آن را کاملاً آماده کرده‌ایم و هماهنگی‌های بعدی و طراحی هم انجام شده تا سایت آن ساخته شود.

مدير مركز رشد دانشگاه آزاد اسلامی واحد ملاير می‌گوید:‌ نمونه اولیه کانکس ساخته‌ شده و می‌توان از آن استفاده کرد. از نمونه‌های دیگر این کانکس، به‌دلیل هزینه‌هایی که دارد و برای صرفه‌جویی، ماکت‌هایی در مقیاس کوچک‌تر ساخته‌ایم و در رابطه با همین کانکس تاشونده چند پایان‌نامه توسط گروه خضریان نوشته شده  است.

میرزایی‌پور اظهار می‌کند:‌ نمونه‌ای که از کانکس تاشونده در ابعاد 12 مترمربع ساخته‌ایم که به‌اندازه یک کانکس واقعی است و در نمونه‌های بعدی مشکلات نمونه اولی را حل کردیم؛ اما ماکت آن‌ها را با MDF و در ابعاد کوچک‌تر ساخته‌ایم.

وی تصریح می‌کند:‌ این نمونه قابل استفاده بوده و قابلیت بهبود هم دارد؛ به‌عبارتی از این کانکس هم می‌توانید به‌عنوان یک ویلا استفاده کنید؛ با امکانات LCD و تخت و ... و هم می‌توانید به‌عنوان یک کانکس ساده برای زلزله‌زدگان استفاده کنید، حال بستگی به نظر مشتریان دارد تا امکانات لازم را کامل کنیم.

مدير مركز رشد دانشگاه آزاد اسلامی واحد ملاير درباره قابلیت‌های کانکس‌های تاشونده به آنا می‌گوید:‌ این کانکس‌ها قابلیت استفاده از پنل‌های خورشیدی، برق اضطراری، سیستم فاضلاب، تبدیل به سرویس بهداشتی، حمام صحرایی و با متصل کردن تعدادی از آ‌ن‌ها به‌عنوان بیمارستان صحرایی را دارند. همه این قابلیت‌ها برای آن‌ها پیش‌بینی شده و به‌نوعی این طرح، یک واحد اولیه است.

میرزایی‌پور اظهار می‌کند:‌ نمونه تولیدشده کانکس تاشونده دیوارهای عایق دارد، عایق‌های حرارتی که در گرما و سرما با کانکس‌های معمولی که دیواره ساده دارند، متفاوتند. این‌ها سه جداره هستند، جدار بیرون فلزی بوده، جدار وسط عایق و جدار داخلی‌ MDF است و می‌شود گفت از لحاظ عبور گرما و سرما عایق هستند.

وی می‌افزاید: در این کانکس سیستم ایمنی قرار داده‌ایم و سیستم برق آن 220 ولتی نیست و خطری برای ساکنان داخل کانکس ندارد. باطری‌های داخل کانکس می‌تواند در مدت سه ساعت شارژ شوند و در بعضی از مناطقی که آسیب دیده‌اند و ممکن است بعد از سه یا چهار ساعت برق وصل شود، این کانکس‌ها می‌توانند در این مدت روشنایی ایجاد کرده و موبایل شارژ کنند و بدون هیچ خطری استفاده‌های دیگر هم می‌شود.

مدير مركز رشد دانشگاه آزاد اسلامی واحد ملاير با توجه به دیگر قابلیت‌های این کانکس تصریح می‌کند: کانکس تاشونده قابلیت طراحی سیستم زهکشی فاضلاب دارد و با وجود تخت‌های جمع‌شونده در دیوار، یک خانواده در این 12 مترمربع به‌راحتی زندگی می‌کنند.

میرزایی‌پور کمبود بودجه را برای مانور بیشتر و ساخت این امکانات یادآور می‌شود و می‌افزاید: این کانکس‌ها دارای برق 24 ولت هستند و هیچ‌گونه خطر آتش‌سوزی و برق‌گرفتگی ندارد و قابلیت استفاده از برق خارجی را هم دارند. باطری‌های قابل شارژ و در و پنجره دوجداره PVC کاملاً استاندارد دارند که می‌توان سیستم هیدرولیک روی آن‌ها نصب کرد تا با یک دکمه این پنجره‌ها باز و بسته شوند.

وی بیان می‌کند: با توجه به زلزله‌خیز بودن کشور که تقریباً هر پنج سال یک زلزله بزرگ رخ می‌دهد و با بحران اسکان مردم آسیب‌دیده مواجه می‌شویم، کانکس تاشونده می‌تواند در اسکان موقت آنان مورد استفاده قرار گیرد. پنل‌های پیش‌ساخته و خانه‌های قالبی بتنی نیز برای اسکان دائمی سریع و نیز برای مدیریت بحران می‌توانند خیلی کمک‌کننده باشند.

مدير مركز رشد دانشگاه آزاد اسلامی واحد ملاير درباره مزیت کانکس‌های تاشونده به آنا می‌گوید: در زلزله‌ اخیر کرمانشاه دو کانکس با تریلی اعزام می‌‌شد. در صورتی‌که کانکس‌های تاشونده فقط 40 سانتی‌متر ضخامت دارند و وقتی جمع می‌شوند می‌توان با یک تریلی 10 یا 15 دستگاه از این کانکس‌ها را به مناطق آسیب‌دیده منتقل کرد و با یک جرثقیل ساده هر کدام از آن‌ها را برپا کرده و استفاده کرد.

میرزایی‌پور درباره دیگر مزیت‌های کانکس‌های تاشونده ادامه می‌دهد: این کانکس‌ها قابلیت دپو دارند و می‌توان آن‌ها را از مناطق آسیب‌دیده کانکس به‌راحتی جمع‌آوری کنند و هزاران دستگاه از این کانکس‌ها را در مدیریت بحران هر استانی برای حوادث غیرمترقبه دیگر که در سال‌های بعد ممکن است اتفاق بیفتد، نگهداری کنند که خیلی می‌تواند در اقتصاد ما به‌ویژه در کشور ما که بلاخیز است، کمک کند.

رئیس مرکز تحقیقات اسکان موقت و باشگاه پژوهشگران جوان و نخبگان دانشگاه آزاد اسلامی واحد ملایر هم درباره طراحی کانکس تاشونده اظهار می‌کند: در مقطع ارشد درسی به نام«روش‌های پیشرفته ساخت» داریم که طراحی کانکس تاشونده حاصل پژوهشی بود که در این درس توسط دانشجویان انجام شد و در نهایت با ترسیم جزئیات نمونه اولیه این طرح ساخته شد. این نمونه کامل مانند خارجی نیست و فقط ایده اولیه آن از کشور آلمان گرفته شده است. 

علیرضا خضریان به آنا می‌گوید:‌ ساخت نمونه اولیه کانکس تاشونده از سال 96 آغاز شده و قبل از سال 97 به پایان رسید و دکتر طهرانچی رئیس دانشگاه، منصور غلامی وزیر علوم، تحقیقات و فناوری و نمایندگان و مسئولان استان از آن بازدید کردند.

عضو هیئت علمی گروه معماری واحد دانشگاهی ملایر تصریح می‌کند:‌ با توجه به این‌که ایران به‌طور متوسط هر پنج سال یک بار شاهد یکی از بلاهای طبیعی مانند سیل و زلزله است و در منطقه بحران قرار دارد، ستاد بحران و خیلی از جاهای دیگر به چنین سیستم‌های ضروری نیاز دارند.

خضریان مطرح می‌کند:‌ نمونه اولیه ساخته شده کانکس تاشونده برای اسکان موقت بوده ولی برای اسکان‌های دائمی هم تحقیق و پژوهش کردیم که وسایل اسکان‌ باکیفیت و مقاوم در برابر همه شرایط آب و هوایی داشته باشیم.

رئیس مرکز تحقیقات اسکان موقت واحد ملایر درباره ساخت کانکس تاشونده در واحد متبوع خود عنوان می‌کند:‌ نوع تاشوندگی این کانکس مهندسی معکوس بوده؛ اما امکانات و خدمات آن برای خود دانشگاه است. روش و سیستم تاشوندگی آن کاملاً با نمونه آلمانی متفاوت بوده و اصلاً هیچ شباهتی به آن ندارد، فقط ایده تاشوندگی آن را گرفتیم و مابقی آن سعی شده که بومی‌سازی شود. نمونه‌های دیگر هم داشته‌ایم که اصلاً شباهتی به آن نداشته است؛ اما در حد ماکت باقی‌مانده و رئیس دانشگاه هم قول دادند که به مرحله اجرایی برسانیم.

رئیس باشگاه پژوهشگران جوان و نخبگان دانشگاه آزاد اسلامی واحد ملایر خاطرنشان می‌کند: سیستم نمونه اولیه را آسیب‌شناسی کردیم که زمان بهره‌وری آن حدود 10 دقیقه بود یعنی باید سیستم‌های جانبی آن بالا می‌رفت بعد دو دیوار می‌آمدند مانع بسته شدن این دیوار می‌شدند؛ اما الان سیستم و روشی را به کار گرفته‌ایم که کل آن ساختمان همزمان با هم باز و بسته می‌شود و دیگر مرحله به مرحله نیست.

به گزارش آنا، با وجود محققان و پژوهشگران و تحقیق و پژوهش آنان در دانشگاه‌ها و ساخت اینگونه وسایل در مراکز تحقیقاتی به نظر می‌رسد که دولتمردان، مسئولان و دست‌اندرکاران ستاد مدیریت بحران باید به چنین ظرفیت‌ها و امکاناتی در دانشگاه‌ها و تحقیق و پژوهش محققان ارزش و بها داده و با کار کارشناسی و  طی مراحل لازم از این ظرفیت‌ها و استعدادها استفاده کنند تا کشور در مواقع بحران و حوادث غیرمترقبه آمادگی لازم را برای حل مشکلات و یا اسکان سریع آسیب‌دیدگان و بی‌خانمان‌ها داشته باشد.

آن‌چه که از فحوای این گزارش نتیجه‌گیری می‌شود، مسئولان امر اقبال و حمایت چندانی از این محصولات دانشگاهی نداشته و حمایت لازم را از دانشگاه‌ها و تحقیق و پژوهش آن‌ها ندارند تا باعث ایحاد انگیزه بیشتری برای پیشرفت در کارها و تولید انبوه محصولات شود. حال آن‌گونه که مقام معظم رهبری تأکید دارند باید از علم و فناوری و تحقیق و پژوهش در دانشگاه‌ها حمایت شود تا کشور در بسیاری از زمینه‌ها خودکفا شده و زمینه‌ای برای حل مشکلات مبتلابه جامعه باشد.

دانشگاه آزاد اسلامی که در دوره جدید مدیریت با نگاه جدی به حل مسائل کشور به مسیر علمی خود ادامه می‌دهد، آماده است تا با همه ارگان‌ها، نهادها و دستگاه‌های اجرایی در حل مشکلات و معضلات کشور همکاری کرده و نتیجه و محصول تحقیقات علمی و پژوهش خود را در اختیار آن‌ها قرار دهد و به شعار علم و دانشگاه اجتماعی در خدمت جامعه و مردم جامه عمل بپوشاند.

گزارش: حسین عقابی - احسان عربی مفرد

انتهای پیام/4121/4062/پ