جای خالی صنایع خلاق در سبد درسی دانشگاه‌ها/ اولین پارک صنایع فرهنگی در دانشگاه استاد فرشچیان راه‌اندازی می‌شود

گروه دانشگاه خبرگزاری آنا- مجید فرج‌فائد: اولین  استارت‌آپ‌‌های صنایع فرهنگی برای اولین بار در دنیا بعد از جنگ جهانی دوم در ایالات متحده برای ترویج صنعت فیلم‌سازی شکل گرفتند. اما این صنعت پرسود و راهبردی فقط در تجاری‌سازی و جهت‌دهی دنیای فیلم محدود نشده و گسترش و نفوذ این صنعت در ابعاد مختلف فرهنگی کشور موجب ارائه تعاریفی مختلف از این پدیده شد.

صنایع فرهنگی با درون‌مایه فرهنگی و معنوی همراه است

در دوران شکوفایی مجامع، بسته به تنوع فرهنگی کشورها تعاریفی پدیدار می‌شود که در نوع خود قابل‌توجه است. تعریفی که با مقتضیات کشور نیز تطابق دارد عبارت است از صنایعی كه محصولات آنها درون‌مايه فرهنگی و معنوی دارند و برای غنی‌سازی حيات درونی و پالايش روح به كار می‌روند. پس از فراگیر شدن صنایع فرهنگی در دنیا یونسکو نیز تعریفی از این صنعت از ارائه داد مبنی‌ بر اینکه صنایع فرهنگی خروجی‌های خلاق و هنری ملموس و ناملموس توليد می‌كنند كه دارای پتانسيل توليد، ثروت و ايجاد درآمد از طريق بهره‌برداری  از دارایی‌های فرهنگی و توليد خدمات و كالاهای دانش‌بنيان، سنتی و جدید هستند.

امروزه اصطلاح «صنعت فرهنگى» به معناى توانمند ساختن اقتصادى توليدات فرهنگى در راستای توليد محصول، اشتغال، درآمد و پاسخ به نيازهاى مصرف كننده است و فعاليت هنرى نقش مهمى در اقتصاد دارد. اين صنايع در بسيارى موارد نوک پيكان توسعه در قرن هستند؛ زيرا تغيير الگوهاى مصرف و افزايش درآمدها باعث افزايش تقاضا براى كالاها و خدمات فرهنگى مى‌شود. صنايع فرهنگى، فراهم‌آورندگان محتوايى مهمى در توسعه فناورى‌هاى جديد اطلاعاتى و ارتباطى هستند. صنايع فرهنگى انديشه و خلاقيت را تقويت مى كنند كه براى نوآورى مهم هستند.

صنایع خلاق؛ عامل ابتذال یا تقویت‌کننده اقتصاد؟ 

گفتنی است از طرفی صنايع فرهنگى تأثير بسیاری بر سطح اشتغال دارند و باعث رشد، جذب كار آزاد و كمک به بخش‌هاى رو به افول اقتصاد مى‌شوند. بنابراین صنعت فرهنگ هم پیش‌برنده است و هم بازدارنده، خصلت تناقض‌آمیز و دوگانه این پدیده را در ارزیابی‌های مثبت و منفی در دیدگاه‌های متفکران معاصر هنر و فرهنگ تکنولوژیکی می‌توان یافت.

همین صنعت و درآمیختن آن با فرهنگ، تکنولوژی، مدرنیته، الکترونیک و پست مدرنیته باعث شده است که خطر بزرگ ترویج فرهنگ کاذب و بی‌مایگی فرهنگی و عامی‌گری  ساخت فرهنگی کشور را تهدید کند. نظام ستاره‌سازی هالیوود و تولیدات استودیویی آن تقلیدی از روش‌های خط تولید کارخانجات صنعتی است. شیوه زندگی، نیازها، آرمان‌ها و تجربه‌های جوامع خودشان است که به واسطه هژمونی فرهنگی که عمدتاً از طریق قدرت‌های اقتصادی نهفته در رسانه‌های ارتباط جمعی است، به سرتاسر جهان گسترش پیدا می‌کند. الگوسازی، نمادسازی و بومی‌سازی‌ درکنار پرهیز از طرح‌های تقلیدی غرب ،می‌تواند فاکتور اطمینانی برای ترکیب صنعت و فرهنگ باشد. 

نقش صنایع فرهنگی در اقتصاد جوامع درحال رشد به‌عنوان مکمل فعالیت‌های اصلی باعث شده اقتصاددانان در ملاحظات خود به این مقوله توجه خاصی داشته و آن را به عنوان اهرمی قوی در حل مسائل اقتصادی و راه‌حل مناسبی برای چاره‌یابی به‌کار گیرند. نمونه بارز این موضوع  درک حمایت و تقویت صنایع دستی و روستایی در تمام کشورهای درحال رشد است.

گردش مالی صنایع دستی، مکمل اقتصاد است/عناصر اسلامی بستری غنی برای محتواسازی 

بررسی وضعیت اشتغال در کشورهای توسعه‌یافته آنان را متقاعد کرده تا صنایع دستی و سنتی را به‌عنوان عامل مکمل در اقتصاد باید مورد توجه و حمایت قرار بگیرد. از آنجا که محصولات و صنایع فرهنگی بیش از سایر محصولات و صنایع، وابسته به رفتار و زمینه‌های اجتماعی هستند، شایسته است وضعیت صنایع فرهنگی در کشوری مثل ایران که دارای تمدن و پشتوانه عمیق فرهنگی است مورد توجه قرار بگیرد.

میراث اسلامی، با تمامی عناصر و اشکال متنوع خود، گنجینه‌ای غنی برای صنعت محتواسازی و بستری محکم برای فعالیت‌های فرهنگی ارائه می‌دهد. این میراث فرهنگی و جهانی سرشار از مصنوعات معماری، هنرها، ادبیات،‌ اندیشه‌ها و سایر جلوه‌های است اما کشورهای اسلامی علی‌رغم منابع قدرت، تنوع فرهنگی و جمعیت عظیم و رو به افزایش، هزاره سوم را به عنوان مصرف‌کنندگان فناوری‌های آغاز کرده‌اند که خود مستعد کسب و ایجاد آن هستند.

واضح است که در عرصه تولید محصولات فرهنگی، رقابتی نابرابر و نامتوازن میان کشورهای پیشرفته غربی با تولیدات داخلی و حتی کشورهای اسلامی وجود دارد به نحوی که کشورهای اسلامی ضمن ضعف در تولیدات فرهنگی به مصرف‌کنندگان بزرگ تولیدات غربی مبدل شده‌اند.

به‌طور کلی حجم فعالیت‌های فرهنگی و اقتصادی در کشورهای اسلامی کم است. برای نمونه می‌توان به صنعت کتاب اشاره کرد. به‌عنوان مثال کتاب بازاری با عواید 57 میلیارد دلاری دارد و حجم تولید جهانی به 358 هزار کتاب در سال می‌رسد که سهم هر شهروند کشورهای صنعتی از این بازار 278 کتاب و شهروندان کشورهای در حال توسعه 22 کتاب است که نسبت نامتوازن 778 برابری را نشان می‌دهد. چنین نمودار نامتوازنی را در تولیدات فرهنگی دیگر ازجمله فیلم سینمایی، انیمیشن و... نیز می‌توان متصور شد.

گسترش صنایع خلاق فرهنگی موجب درون‌زایی و بهبود شاخص‌های GDP می‌شود

صنایع فرهنگی و صنایع خلاق نیازمند صادرات و عرضه بین‌المللی است. بخشی از صنایع خلاق یک کشور به‌ویژه کشورهایی با نفوس پایین و متوسط در سطح جهان، صرفاً با صادرات صنایع فرهنگی، اقتصادی می‌شود و این خود ناظر به برون­گرا بودن این صنعت است.

اکنون که کشور تحقق اقتصاد مقاومتی را به‌عنوان یکی از مهم‌ترین اهداف خود در نظر گرفته است و از سوی دیگر با تحریم‌های ناجوانمردانه و دست‌اندازی کشورهای غربی و آمریکا مواجه شده، انتخاب صنایع فرهنگی به‌عنوان صنعت دارای اولویت کشور برای توجه و سرمایه‌گذاری در آن، از اهمیت بیشتری نسبت به سالیان قبل برخوردار است و صنعت فرهنگی و صنایع خلاق، بیش از هر صنعت دیگری شایسته انتخاب و توجه به عنوان صنعت محوری توسعه این کشور به شمار می‌رود.

ایجاد مقاطع تحصیلی میان‌رشته‌ای دانشگاهی و استفاده از ظرفیت فناوری‌های نوین و دیجیتال  در فرهنگ از نتایج ترویج و سرمایه‌گذاری در صنایع فرهنگی و خلاق است. 

استحکام و مقابله فرهنگی، درون‌زایی توأم با برون‌گرایی فرهنگی، مقابله مستمر و به‌روز با حملات فرهنگی و دینی، حفظ پایدار محیط‌زیست، ایجاد اشتغال پایدار برای بدنه فرهنگی و هنری کشور، بهبود شاخص‌های GDP و درآمدهای کشور، اشاعه و صدور فرهنگ و تمدن اسلامی- ایرانی به کشورهای مختلف، تقویت تاب‌آوری اقتصاد کشور، اتکا ظرفیت‌های مردمی، ایجاد مقاطع تحصیلی میان‌رشته‌ای دانشگاهی و استفاده از ظرفیت فناوری‌های نوین و دیجیتال  در فرهنگ ازجمله نتایج ترویج و سرمایه‌گذاری در صنایع فرهنگی و خلاق است. 

رئیس دانشگاه استاد فرشچیان: اولین پارک فناوری صنایع فرهنگی در این دانشگاه راه‌اندازی شده است

بهمن نامور مطلق رئیس دانشگاه هنرهای اسلامی- ایرانی استاد فرشچیان در گفتگو با خبرنگار آنا درباره اقدامات دانش‌بنیان در حوزه صنایع خلاق فرهنگی و هنری گفت: به کمک معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری اولین پارک فناوری صنایع فرهنگی در دانشگاه استاد فرشچیان تأسیس و راه‌اندازی شده و واحدهای فناور در زمینه هنرهای صنایع دستی و هنرهای سنتی ایرانی و سایر حوزه‌های صنایع خلاق فرهنگی از جمله موسیقی، سینما، رسانه و چندرسانه‌ای در این پارک فعال شده‌اند.

وی افزود: پارک فناوری صنایع فرهنگی برای ایده‌پردازان و دانش‌آموختگان می‌تواند فرصت مطلوبی در راستای راه‌اندازی کسب‌وکارهای نوین باشد. صاحبان ایده می‌توانند با ارائه طرح‌های کسب‌وکار، در این پارک مستقر و از حمایت‌های این مجموعه تخصصی بهره‌مند شوند.

رئیس دانشگاه هنرهای اسلامی-ایرانی استاد فرشچیان اظهار کرد: دانشگاه استاد فرشچیان به‌عنوان بازوی علمی و مشاوره‌ای پارک صنایع فرهنگی وارد عمل شده که ظرفیت قابل توجهی از اساتید و امکانات زیرساختی در این مجموعه گرد هم آمده است.

حمایت معاونت فرهنگی دانشگاه آزاد اسلامی از شکل‌گیری صنایع خلاق فرهنگی

همچنین رضا نصیری مدیرکل فرهنگی و اجتماعی دانشگاه آزاد اسلامی در گفتگو با خبرنگار آنا با اشاره به لزوم حمایت از جوانان هنرمند انقلابی گفت: جریانات هنری خودجوش و انقلابی که به تعبیر مقام معظم رهبری به‌صورت آتش به اختیار وارد عرصه هنر شده‌اند نیز هیچ سهمی از بودجه‌های فرهنگی ندارند و این مقوله می‌تواند در طولانی‌مدت آفتی برای جوانان هنرمند و انقلابی باشد. در حوزه‌های تخصیص بودجه نیز از نمایندگان درخواست شد تا متولیان مستقل حوزه فرهنگ از بودجه عمومی برخوردار شوند.

وی افزود: معاونت فرهنگی دانشگاه در نظر دارد از همه ظرفیت‌های واحدهای دانشگاهی در جهت توانمندسازی افراد دارای ایده حمایت و از تجاری‌سازی آنها از طریق برگزاری رویدادهای ایده‌پروری استقبال و حمایت مضاعف کند. 

مدیرکل فرهنگی و اجتماعی دانشگاه آزاد اسلامی خاطرنشان کرد: معاونت فرهنگی و دانشجویی این دانشگاه در سال تحصیلی جدید ده‌ها برنامه معرفتی، فرهنگی و هنری فاخر و فراگیر را در سطح واحدهای سراسر کشور برگزار خواهد کرد. یکی از برنامه‌های مصوب اداره کل فرهنگی و اجتماعی، برگزاری جشنواره فناوری‌های فرهنگی است که به واسطه آن، دانشجویان و استادان دارای ایده و خلاقیت به صورت گروهی یا انفرادی می‌توانند با ثبت و ارائه نوآوری خود در حوزه مسائل مرتبط با دین و فرهنگ در این جشنواره ملی شرکت کنند.

مدرسه عالی صنایع خلاق دانشگاه آزاد، گامی بلند در راستای آموزش و ترویج صنایع فرهنگی

حجت‌الاسلام حسن ودود مدیر مدرسه عالی صنایع خلاق دانشگاه آزاد اسلامی نیز در این رابطه اظهار کرد: برای تحول در عرصه هنر، نیازمند ساختاری درست در عرصه آموزش و تولید هستیم. مقام معظم رهبری در زمینه هنر می‌فرمایند که اگر بخواهیم پیامی ماندگار باشد، باید در قالب هنر قرار بگیرد؛ این هنر است که یک پیام را در دل تاریخ نگه می‌دارد. هنر در واقع منجر به انتقال زیبای یک پیام می‌شود. اگر دقت کنید در مباحث فرهنگی، هر جا فرهنگ توانسته اثرگذار باشد، با یک هنر زیبا عجین شده است.

وی افزود: هنرهای دیجیتال، هنرهای دستی و هنرهای سنتی زیرمجموعه صنایع خلاق هستند. امروز یکی از صنایع بسیار تأثیرگذار در بحث فرهنگ جامعه، همین صنایع فرهنگی و صنایع خلاق هستند که متأسفانه نگاه امروزه در کشور ما تا حدودی به این رشته کمرنگ بوده است. با درایتی که ریاست محترم و هیئت‌امنای دانشگاه آزاد اسلامی داشتند، بنا بر این شد که در حوزه صنایع فرهنگی و خلاق در حیطه آموزش و تولید ورود پیدا کنیم.

مدیر مدرسه عالی صنایع خلاق دانشگاه آزاد اسلامی اظهار کرد: دوره‌های این مدرسه عالی صرفاً با رویکردهای آموزشی برگزار نمی‌شود، بلکه در حین یا پس از برگزاری دوره کارگاه‌های مهارت‌آموزی به‌صورت گروهی محصولی را متناسب با دوره آموزشی تولید می‌کنند که منجر به یادگیری هرچه بهتر داوطلبان می‌شود.

صنایع خلاق فرهنگی با هزینه‌های بسیار کمتر از صنایع سنگین و متداول می‌تواند شکل بگیرد و اشتغال‌زایی کند و در کنار همه ویژگی‌ها و شاخص‌های اقتصادی مثبتی که در کشور می‌تواند ایجاد کند، در تقویت قوای فرهنگی و افزایش قدرت مواجهه بسیار اثرگذار است. بلاشک در اثر دیجیتال، مقابله فرهنگی به غیر از ادبیات دیجیتال میسر نخواهد بود. دانشگاه‌ها به‌عنوان یکی از ساختارهای پیشگام در حوزه فرهنگ باید خود را با این گفتمان وفق داده و ابزارهایی متناسب با این تحول برای تربیت افسران جنگ نرم فراهم سازند. 

انتهای پیام/4107/4116/پ