متولی فرهنگ عفاف و ازدواج دولت است یا دانشگاه؟

به گزارش گروه اجتماعی خبرگزاری آنا، فصل سیزدهم مجله تصویری علوم انسانی «زاویه» در قسمت هفتم خود به‌سراغ یکی دیگر از موضوعات روز جامعه یعنی «زیست جنسی» رفت و از دو مهمان خود محمدتقی کرمی و سیدعلی آذین، این سؤال را پرسید که نهاد علم برای بهبود زیست جنسی در ایران چه ایده‌ای دارد؟

سید علی آذین در ابتدای این برنامه گفت: بحث جنسینگی (Sexuality) امری پیچیده است و در ابتدا باید پیچیدگی این مفهوم را بپذیریم. زیست جنسی بحثی کاملاً بین رشته‌ای است. ابعاد پزشکی، اجتماعی و ... در این حوزه از هم جدا نیستند. یکی از آسیب‌های این عرصه این است که آن چه خودمان می‌‌بینیم را به کل جامعه تعمیم دهیم.

وی ادامه داد: برای تسلط نسبی به امر جنسی در جامعه‌مان باید حتماً داده‌های پژوهشی را در این عرصه جدی بگیریم. علی‌رغم همه عدم پشتیبانی‌ها در این زمینه، کارهای خوبی انجام شده است. اگر آن‌ها را به‌صورت فراتحلیل و نتیجه‌گیری‌های سیستماتیک، بدون دادن جهت‌گیری دلخواه‌مان به این پژوهش‌ها بررسی کنیم، می‌توانیم به تصویری از فضای زیست جنسی در جامعه مان برسیم.

عضو هیئت علمی جهاد دانشگاهی تصریح کرد: فاصله نسلی امروز به 5 سال رسیده است. یعنی فردی که 5 سال بعد به دنیا می‌آید با فردی که امروز به دنیا می‌آید دنیایی کاملاً متفاوت دارد. حتی در مورد سالمندان‌مان این مسائل با تغییر و تحول رو به رو بوده‌اند. اگر تصور کنیم که جامعه ما از لحاظ زیست جنسی همان جامعه 10 سال پیش است خودمان را فریب داده‌ایم. دلیلی ندارد فکر کنیم وضعیت ما با بقیه جوامع بشری متفاوت است. اگر تصور کنیم می‌توانیم دیواری بین خودمان و دنیا بکشیم و یا این‌که به خاطر فرهنگ‌مان در این مسائل واکسینه هستیم اشتباه کرده‌ایم.

در ادامه محمدتقی کرمی در ارتباط با تغریفی از زیست جنسی اظهار کرد: مراد از زیست جنسی مجموعه‌ای از رفتارها، ارزش‌ها، هنجارها، تخیل‌ها و نمادسازی‌هایی است که پیرامون سائق جنسی شکل می‌گیرد و جنبه اجتماعی پیدا می‌کند. درباره وضعیت جنسی در ایران 3 رویکرد وجود دارد. یک رویکرد تحت عنوان انقلاب جنسی از آن یاد می‌شود. گروهی دیگر بحران جنسی را به کار می‌برند. تفاوت انقلاب و بحران در این است که در انقلاب ارزش‌های پیشین واژگونه می‌شود و ارزش‌های جدید به وجود می‌آیند. اما بحران به ما می‌گوید ارزش‌ها هستند، اما در جامعه میدان تعین و تجسد پیدا نمی‌کنند و جامعه درگیر این است که چگونه می‌تواند ارزش‌هایش را به میدان بیاورد.

وی افزود: رویکرد سوم و اعتقاد من این است که در وضعیت تحول زیست جنسی ایرانیان هستیم. تحول متکثر است یعنی هم ارزش‌های پیشین هستند و هم ارزش‌های جدید و هم جریان اصلی داریم که همچنان در آن‌ها ازدواج، خانواده و پاکدامنی ارزش مسلط است و اگر در خرده گروه‌هایی تفاوت‌هایی به‌وجود آمده به‌عنوان آنومی (ناهنجاری) تلقی می‌شود.

دانشیار مطالعات زنان دانشگاه علامه طباطبایی و مرکز تحقیقات زنان و خانواده خاطرنشان کرد: ما ارزش‌های پیشین را داریم اما نه به این معنا که همچنان به سیاق گذشته هستند. در سیاست‌گذاری فرهنگی یکی از چیزهایی که باید مدنظر ما باشد این است که ما نباید جامعه ایرانی را کل‌گرایانه فهم کنیم. به این معنا که کلاً خوب است یا کلاً بد است. ما در جامعه ایرانی با تکثر و سیّالیت گفتمان‌ها و زیست‌ها مواجهیم. ما در جامعه‌مان یک جریان عامی داریم که جریان جهانی است و طی این جریان گسترش جوانی را شاهد هستیم. در این راستا وزارت ورزش و جوانان سن جوانی را از 29 سال به 35 سال افزایش داد.

آذین در ادامه عنوان کرد: از کلمه بحران جنسی خوشم نمی‌آید چون در این صورت برای مدیریت آن به سراغ روش‌های مدیریت بحران خواهیم رفت. از طرفی ممکن است تعریف‌مان از واژه بحران متفاوت باشد. بحران یعنی این که از وضعیت موجود برداشت درستی نداریم و نمی‌دانیم به چه سمتی پیش می‌رویم. جامعه ایرانی واقعاً متکثر است و چون ما یک کشور بزرگ با تنوع قومیتی زیاد هستیم این بزرگی باعث یک سری سوء تفاهم‌ها می‌شود.

وی ادامه داد: به‌عنوان مثال در روزهای آینده با محرم مواجه می‌شویم و می‌بینیم که چهره شهر عوض می‌شود و برخی تصورشان این می‌شود که مردم هنوز به مسائل دینی تعلق دارند. چند وقت بعد در تعطیلات می‌بینیم که بسیاری از مردم به آنتالیا می‌روند و در آن جا شاهد هستیم اکثر افراد ایرانی هستند و این تلقی پدید می‌آید که مردم همه به این سمت کشیده شده‌اند. یا در ایام چهارشنبه سوری تصور کنیم مردم به سنت‌های ایرانی خیلی پایبند هستند. افرادی که این گونه قضاوت می‌کنند دچار خودهمه‌پنداری هستند. اگر متولیان و سیاست‌گذاران بخواهند این گونه نگاه کنند آن وقت دچار مشکل خواهیم شد.

آذین در ادامه اظهار کرد: امروز سیاست‌گذار ما با نیازهای واقعی جامعه بیگانه است. ایدز و بیماری‌های منتقل شونده از طریق تماس جنسی امروز به شدت با گذشته متفاوت است. اما حساسیت نسبت به این موضوع در سیاست‌گذاران ما نیست. حتی گاهی گفته می‌شود اصلاً نامی از این بیماری‌ها نیاوریم و ما اصلاً در این زمینه‌ها مشکلی نداریم. اگر امروز این مسائل را جدی نگیریم و خود را به تغافل بزنیم در آینده با مشکلات زیادی مواجه خواهیم بود.

محمدتقی کرمی در ادامه در ارتباط با این‌که ما در کشور جامعه‌ای متکثر داریم گفت: صورت‌بندی واژه تحول و واژه تکثر مهم است. ما جامعه متکثری داریم که تقریباً همه آحاد آن دچار بازاندیشی در باب خود، معنا و جامعه شده اند. این یعنی نگاه درجه دوم و تاریخی داشتن به این قبیل مسائل. این بازاندیشی، امر مشترک گروه‌های متکثر جامعه ما است. با تعریف آقای دکتر آذین درباره بحران مخالفم. بحران یعنی یک مسأله‌ای ایجاد می‌شود که موجب می‌شود شما مسائل دیگر خود را کنار بگذارید. امر جنسی امروز در جامعه ما مسأله است اما ما در مرحله بحران نیستیم. به این معنا که بخشی از جامعه ما هنجارها را پاس نمی‌دارد و بخش دیگر نگران است که خودش آسیب ببیند.

وی سپس عنوان کرد: ما در این زمینه‌ها ممکن است اطلاعات دقیقی نداشته باشیم اما یک شهود جمعی داریم. جامعه ما به‌لحاظ زیست جنسی به شدت در حال تحول است اما این به این معنا نیست که الان هنجار مسلط، ازدواج و خانواده نیست. ما در مسیر لرزیدن ارکان این خیمه هستیم اما جامعه به‌طور متکثر دارد به حیات خود ادامه می‌دهد. مدخل بحث آقای دکتر آذین مسائلی مثل ایدز و سلامت است. اما بحث من متفاوت است. به عقیده من آن سوژه بازاندیش که عرض کردم، آن قدر اطلاعات دارد که بتواند خود را از این مسائل حفظ کند. مسائل افراد معتاد که این گونه اطلاعات را ندارند را نباید به همه معتادان تعمیم دهیم.

آذین در ادامه گفت: با موضوع بازاندیشی موافق هستم و صرف‌نظر از نتیجه آن، این بازاندیشی را مثبت می‌دانم. حوزه سلامت به این دلیل از مسائل اجتماعی قابل تفکیک نیست که رفتارهای اجتماعی مردم با پیامدهای پزشکی همراه است. رشته پزشکی اجتماعی به همین دلیل ایجاد شد. آقای دکتر کرمی گفتند افراد معتاد که به دلیل عدم آگاهی دچار ایدز و بیماری‌های مختلف می‌شوند تعدادشان آن قدر نیست که مسأله ما باشند. مشکل ما این است که همین افراد آگاهی‌های لازم را نسبت به این مسائل ندارند. چه کسی باید این آگاهی را به این‌ها بدهد؟

وی افزود: چرا ما این قدر نگران نوجوانان و جوانان‌مان هستیم؟ این به خاطر مراحل رشد و تکامل جنسی است که افراد طی می‌کنند. نوجوان در اوج هیجانات و سائق‌های جنسی است. در عین حال در اوج استقلال طلبی خودش است. همچنین نوجوان به صمیمیت نیاز دارد و اگر نتواند این صمیمیت را در خانواده پیدا کند برای یافتن آن به سمت دیگر سوق پیدا می‌کند. مغز بشر هنوز در حال تغییر فیزیکی است و نمی‌توانیم بر اساس نظریه رشد پیاژه به انسان امروز نگاه کنیم. امروز نمی‌توانیم این گونه فکر کنیم که بچه را چشم و گوش بسته بار بیاوریم و اصلاً راجع به این مسایل با او صحبت نکنیم این بچه آسیب کمتری دچار می شود.

در ادامه حبیب رحیم پور ازغدی، مجری کارشناس برنامه این سؤال را طرح کرد که به نظر می‌رسد سیاست‌های رسمی در کشور ما برای بازه نوجوانی هیچ ایده‌ای ندارد و فقط دعوت به خویشتنداری میکند. آیا این سیاست موفق است؟

کرمی در پاسخ به این سؤال اظهار کرد: ابتدا یک نکته را عرض کنم و بعد به سؤال شما بر می‌گردم. نگاه کلینیکال و پزشکی در مورد امر جنسی در ایران در عین حالی که لازم است، رهزن است. ما بحث بیماری‌های مقاربتی را داریم و نهاد و بودجه هم در این زمینه داریم و باید هم به این مسائل بپردازیم. اما نهاد بهداشت در ایران مسأله جنسی را به بهداشت جنسی فرو می‌کاهد.

علی آذین در واکنش به این اظهارات گفت: مسأله کودک آزاری آیا امروز یک مسأله اجتماعی در جامعه ما هست یا خیر؟

کرمی در پاسخ عنوان کرد: بله اما نکته اصلی اینجاست که فرض کنید این نکته مطرح شد که فاصله بلوغ و ازدواج در جامعه ما 10 سال است و نسل مجرد ما خیلی بهنجارتر از نسل متأهل ما هستند. در بحث دلگی جنسی وقتی با خانم‌هایی که در معرض خدمات جنسی هستند صحبت می‌کنید می‌گویند بیشترین مراجعه‌کننده به ما مردان متأهل هستند. این خیلی معنا دارد. ما دچار تیره بودن فضای تحول امر جنسی هستیم.

وی اضافه کرد: انگاره‌های خطایی درباره امر جنسی وجود دارد که میانسالان ما این انگاره‌های خطا را از جوانان جدی‌تر گرفته‌اند. یکی از انگاره‌ها این است که امر جنسی باید آزاد باشد و دائماً پاسخ بگیرد. پیام‌های فضای مجازی را ببینید تماماً در همین راستا است. هیچ‌کس ما را به صیانت جنسی، خودداری، تمرین اخلاقی و سلوک اخلاقی معطوف به نیروی جنسی فرا نمی‌خواند. ما نمی‌خواهیم به اصالت خودمان در فهم مسأله جنسی برگردیم. یکی از جاهایی که نمی‌خواهد برگردد دانشگاه است.

آذین در ادامه اذعان کرد: چیزی که آقای دکتر اشاره کردند مسأله جدیدی نیست. اگر به سال‌های 1900 تا 1920 میلادی در آمریکا بنگرید می‌بینید که همین حرف‌ها وجود داشته است. در سیاست‌گذاری‌شان به این نتیجه رسیدند که این باورهای غلط را از بین ببرند.

مجری برنامه در ادامه این سؤال را مطرح کرد که جامعه هدف ما این سؤال را دارد که در بازه زمانی 14 تا 28 سال حقوق جنسی من چه می شود؟ یعنی دارد حق جنسی خود را مطالبه می‌کند.

آذین در پاسخ گفت: در این باره اول جامعه‌شناسان و در درجه بعد سیاست‌گذاران و متخصصین علوم دینی باید پاسخ بدهند. به هر حال اگر ما محدودیت‌هایی در این حوزه داریم به‌دلیل آن نظام ارزشی است که بخش بزرگی از آن را دین دارد پوشش می‌دهد.

کرمی در واکنش به این اظهارات عنوان کرد: اتفاقاً من همین جای بحث را زاویه دارم. آکادمی وقتی به تحلیل امر جنسی می‌رسد و با این سؤال مواجه می‌شود که برای 14 تا 28 سال چه حرفی دارید این جا بلافاصله جاخالی می‌دهد و می‌گوید ما با نهاد دین یک مشکل داریم. یعنی گویی این مسأله من نیست و مسأله نهاد دین است. این مسأله جامعه ما است و اتفاقاً یکی از جاهایی که باید درباره‌اش حرف بزند دانشگاه است. اگر یک روحانی در این زمینه حرف بزند می‌گویید شما که متخصص این حوزه نیستید.

آذین در ادامه صحبت‌های خود گفت: ما این حرف‌ها را زده‌ایم اما سیستم نمی‌خواهد این حرف را بپذیرد. وقتی می‌گوییم ما یک جامعه متکثر هستیم بالاخره ما باید بپذیریم وقتی افراد به این سنین می‌رسند همه افراد جامعه یک نسخه را انتخاب نمی‌کنند. آن چه که برای من مهم است این است که این مراحل با کمترین آسیب حل شود. ما می‌توانیم فرهنگ‌سازی کنیم و آموزش بدهیم اما نهایتاً آن کسی که برای خود تصمیم می‌گیرد خود افراد جامعه هستند. ما باید برای اقشار مختلف نسخه‌هایی داشته باشیم که متضمن چیزهایی باشد که برای همه مردم اصل است. مثل این که آسیب به خود و دیگران نزنند و مفاهیمی مثل اخلاق و تعهد حتی برای کسانی که به دین اعتقاد ندارند.

کرمی در پایان عنوان کرد: ورود حکومت به این حوزه را به صلاح نمی‌دانم. حکومت باید سیاست‌گذاری، زمینه‌سازی و هدایت کند و خانواده باید مهم‌ترین متولی زیست جنسی باشد. نهاد دانشگاه در بحث مسأله جنسی دچار یک لکنت و بی‌زبانی شده است. حکومت در بحث سیاست‌گذاری جنسیتی گاهی غلط عمل کرده و تغافل‌های بی‌جایی کرده و آمارها را ندیده است. اما بحث من این است که دانشگاه ما دارد از بار مسئولیت شانه خالی می‌کند. دانشگاه باید برای مسلط شدن فرهنگ عفاف و ازدواج مسئولیت‌های خودش را انجام دهد.

انتهای پیام/4105