رشد کیفی تولیدات علمی کشور

به گزارش گروه دانشگاه خبرگزاری آنا به نقل از روابط عمومی وزارت علوم، دکتر دهقانی در خصوص آمارهای پایگاه‌های استنادی گفت: «پژوهشگران غالبا نام دانشگاه یا موسسه تحقیقاتی خود را با شکل‌های مختلفی در نتایج پژوهشی خود درج می‌کنند، البته این مسئله مختص پژوهشگران ایرانی نبوده، بلکه یک مسئله جهان شمول است. این گوناگونی و هزینه بالای یکدست‌سازی این نام‌ها باعث می‌شود تا بدست آوردن آمارهای دقیق از پایگاه‌های استنادی نیازمند پردازش‌های اضافی باشد و پایگاه طلایه‌داران علم آی.اس.آی (ISI) نیز از این قاعده مستثنی نیست. به همین دلیل برای اعلام تعداد مقالات برتر دانشگاه‌ها، کل این مقالات به صورت مجدد در پایگاه استنادی علوم جهان اسلام (ISC) مورد پردازش قرار گرفتند.»

دهقانی اظهار داشت: «مقالات برتر (Top papers) به گروه اندکی از مقالات اطلاق می‌شود که تعداد استنادهای زیادی را دریافت کرده‌اند. این مقالات را مقالات "یک درصد و یک دهم درصد برتر" نیز می‌نامند که شامل مقالات پراستناد و داغ می‌شود. مقالات برتر به دو دسته مقالات داغ (Hot papers) و مقالات پراستناد (Highly cited papers) تقسیم می‌شوند. مقاله داغ به مقاله‌ای اطلاق می‌شود که از لحاظ تعداد استنادهای دریافتی در رشته موضوعی خود در زمره مقالات یک دهم درصد برتر قرار بگیرند، در حالی که مقاله پراستناد در زمره مقالات یک درصد برتر قرار می‌گیرد. بازه زمانی برای محاسبه مقالات داغ، دوماهه و برای مقالات پراستناد، ده ساله است. بنابراین با توجه به متوسط تعداد استنادها در هر رشته، تمامی مقالات داغ، مقاله پراستناد نبوده و همچنین عکس این حالت نیز صادق است.»

سرپرست پایگاه استنادی علوم جهان اسلام (ISC) افزود: «نویسندگان مقالات برتر لزوما در زمره نخبگان علمی قرار نمی‌گیرند. حدود 11 هزار و پانصد و سی محقق از سرتاسر دنیا در 956 پژوهش برتر ثبت شده به نام جمهوری اسلامی ایران مشارکت داشته‌اند که فقط شامل محققان ایرانی نمی‌شوند و از این تعداد 1422 محقق متعلق به ایران و 10 هزار و صد و هشت محقق مربوط به سایر کشورها هستند.»

او تصریح کرد: «مقالاتی که با مشارکت محققانی از چندین کشور انجام می‌شوند شانس بیشتری برای تبدیل شدن به مقالات برتر دارند، همچنین پژوهش‌های گروهی نیز از وضعیت مشابهی برخوردارند. حدود 44 مقاله از مجموع 956 مقاله برتر ایران به وسیله گروه‌های تحقیقاتی بین 1261 تا 3 هزار و هشتاد و سه نفر انجام شده و نیز 70 مقاله تولید شده حاصل فعالیت گروه‌های تحقیقاتی بین 10 تا 713 پژوهشگر بوده است. همچنین تعداد 169 مقاله ماحصل مشارکت 5 تا 9 نویسنده بوده و 611 مقاله دیگر نتیجه فعالیت‌های پژوهشی 2 تا 4 نویسنده بوده‌اند. در نهایت، 62 پژوهش نیز به صورت تک نفری هدایت شده است. غالب گروه‌های تحقیقاتی بزرگ از پژوهشگرانی از چندین کشور مختلف تشکیل شده‌اند.»

دکتر دهقانی افزود: «هر چند لفظ مقالات برتر مصطلح است، اما مدارک مختلفی که در حوزه‌های علمی تولید می‌شوند، می‌توانند به مقالات برتر یا مدارک برتر تبدیل شوند. شاید علت استفاده از لفظ مقاله برتر به این دلیل است که مقالات نسبت به سایر مدارک استناد بالاتری دریافت می‌کنند و همچنین مدرک غالب هستند. تحلیل مدارک برتر در سطح بین‌المللی نشان می‌دهد که 89% آنها را مقالات پژوهشی تشکیل می‌دهند. همچنین 11% از مقالات برتر شامل مقالات مروری می‌شود. تحلیل مدارک کشورمان نیز نشان می‌دهد که تعداد 853 مقاله پژوهشی و 103 مقاله مروری، مقالات برتر کشور را تشکیل داده‌اند.»

او در ادامه افزود: «به هر ترتیب تعداد مقالات کشور در طول سال‌های گذشته به طور مرتب افزایش یافته است. به طوری‌ که بر اساس اطلاعات مستخرج از پایگاه طلایه ‌داران علم آی.اس.آی (ISI/ESI) در تاریخ 31 شهریور 94 در سال 2005 میلادی تنها تعداد 13 مقاله برتر در پایگاه استنادی ثبت گردیده است. تعداد این مقالات در سال 2011 میلادی به 89، در سال 2012 میلادی به 111، در سال 2013 میلادی به 153 و در نهایت در سال 2014 میلادی به 245 مورد افزایش یافته است. بنابراین بر اساس آمار موجود، پژوهشگران کشور باعث رشد 18 برابری مقالات برتر ( پراستناد و داغ) در 10 سال اخیر شده‌اند. همچنین از ابتدای سال 2015 میلادی تاکنون 68 مقاله برتر توسط نویسندگان کشور در پایگاه طلایه ‌داران علم آی.اس.آی (ISI) به ثبت رسیده است.»

سرپرست ISC گفت: «بر اساس اطلاعات مستخرج از پایگاه طلایه ‌داران علم آی.اس.آی (ISI) از سال 2005 میلادی تاکنون تعداد 956 مقاله برتر به نام جمهوری اسلامی به ثبت رسیده است. تعداد 196 مقاله برتر متعلق به دانشگاه‌های آزاد اسلامی و واحدهای وابسته است که البته در کلیه موارد مقالات ثبت شده می‌توانند با مشارکت سایر دانشگاه‌ها یا موسسات تحقیقاتی داخلی یا خارجی انجام شده باشند.»

دهقانی ادامه داد: «در بین دانشگاه‌های پزشکی، دانشگاه علوم‌ پزشکی تهران، شهید بهشتی، اصفهان، مشهد، مازندران و علوم‌پزشکی بقیه‌الله دارای بیشترین تعداد مقالات برتر بوده و در میان دانشگاه‌های جامع، دانشگاه‌های تهران، تربیت مدرس، شیراز، تبریز، مازندران، فردوسی مشهد، بوعلی سینا و شهید بهشتی دارای بیشترین تعداد مقالات برتر بوده‌اند. همچنین در بین دانشگاه‌های صنعتی دانشگاه‌های صنعتی شریف، صنعتی امیرکبیر، علم و صنعت ایران، صنعتی اصفهان، صنعتی نوشیروانی بابل، صنعتی شیراز، خواجه نصیر طوسی، صنعت نفت، تحصیلات تکمیلی صنعتی و فناوری پیشرفته و صنعتی سهند بیشترین تعداد مقالات برتر را منتشر کرده‌اند.»

او گفت: «در میان پژوهشگاه‌ها، پژوهشگاه دانش‌های بنیادی، انستیتو پاستور ایران، پژوهشگاه ملی مهندسی ژنتیک و زیست فناوری، پژوهشگاه صنعت نفت، پژوهشگاه علوم و تکنولوژی پیشرفته علوم محیطی دارای بیشترین تعداد مقالات برتر در بین پژوهشگاه‌های کشور بوده‌اند.»

فهرست دانشگاه ها و موسسات تحقیقاتی کشور با حداقل دو مقاله برتر ESI- شهریور 94

دانشگاه آزاد اسلامی( کلیه واحدهای مربوطه) 196

دانشگاه های علوم پزشکی

پژوهشگاه‌ها، مراکز و موسسات تحقیقاتی

دانشگاه‌های جامع

دانشگاه های صنعتی