توزیع ناعادلانه یارانه یکی از ریشه‌های کتاب‌سازی است/ سرانه مطالعه در ایران بحرانی نیست/ دهه هفتادی‌ها و هشتادی‌ها خیلی کتاب می‌خوانند
به گزارش خبرنگار حوزه ادبیات و کتاب گروه فرهنگ و هنر خبرگزاری آنا، نیکنام حسینی‌پور در آستانه روز خبرنگار در خبرگزاری آنا حضور یافت و ضمن تبریک این روز به خبرنگاران و گفتگویی با خبرنگار آنا انجام داد که در ادامه آن‌را می‌خوانید:
آنا: چند روز از پایان «طرح تابستانه کتاب 98» می‌گذرد. باتوجه به تمام انتقادتی که از این طرح‌ها می‌شود طرح راضی‌کننده بود. درباره این طرح توضیحاتی بفرمایید.
حسینی‌پور: تقدیر و تشکر می‌کنم از شما و همکاران که واقعاً دغدغه کتاب را دارید در این وانفسا و گرمای تابستان داغ شما هم حوزه کتاب را داغ نگه داشته‌اید که مردم بیشتر کتاب بخوانند.
در خصوص طرح‌های فصلی ما اولاً از نقدهایی که خبرنگاران تخصصی حوزه کتاب به این طرح‌ها وارد می‌کنند استقبال می‌کنیم و حتماً نقد کنند، نه‌تنها طرح‌های فصلی بلکه برنامه‌های دیگر خانه کتاب را هم مورد نقد و ارزیابی خودشان قرار بدهند و پیشنهاد و راهکاری هم اگر به ذهن‌شان می‌رسد حتماً به ما ارائه کنند.
در راستای بهبود، بهسازی، هم بالاخره برای نظام هر کجا مفیدتر باشد و ما احساس کنیم که خرد جمعی می‌گوید مثلاً این برنامه اصلاً باید تعطیل شود یا باید تغییر به غیر داده شود، قطعاً این اتفاق می‌افتد و این نیست که یک برنامه‌ای 20 سال اجرا شده، خوب اجرا شده، حتماً همان‌جور ادامه دهیم. به نظر من در حوزه فرهنگ باید مرتب این برنامه‌ها رصد شود، پالایش و ارزیابی شود و قطعاً از نقد هم استقبال می‌کنیم. طرح‌های فصلی هم خارج از این چارچوب نیست و طرح‌های فصلی خانه کتاب هم مثل سایر فعالیت‌ها باید مورد نقد و ارزیابی قرار گیرد.
به اذعان اکثر قریب به اتفاق کتاب‌فروشان و ناشران و افرادی که در حوزه فرهنگ مکتوب هستند، بهترین شیوه توزیع یارانه فعلاً همین شیوه است. شاید فردا بتوان یک طرح بهتر را رصد و اجرایی کرد ولی بهترین شیوه به اذعان اکثریت، شیوه فعلی است؛ چون با خیلی از ناشران که صحبت می‌کنیم، در دوره‌های مختلف یارانه گرفته‌اند، یک زمانی یارانه کاغذ بوده، یک زمانی در نمایشگاه‌ها بوده ولی همگی از روش فعلی استقبال کردند.
در این طرحی به‌طور متوسط 700 کتاب‌فروشی شرکت می‌کنند و یارانه مربوطه در سراسر کشور و در همه استانها به تناسب تقسیم می‌شود. البته شاید نابرابری‌هایی باشد، ما خودمان انتقادهایی داریم، برای اینکه در بعضی از استانها زیرساخت‌های کتاب‌فروشی وجود ندارد ولی در عین حال همین طرح‌ها باعث شده که زیرساخت‌های کتاب‌فروشی در بعضی از استانها ایجاد شود.
این طرح‌ها صرفاً یارانه و توزیع یارانه نیست بلکه مشوقی برای مردم است که موجب افزایش مخاطبان جدیدی به کتاب‌فروشی‌ها شده است. باعث این شده که اصلاً بعضی از کتاب‌فروشی‌ها خودشان به این صرافت بیفتند، به مناسبت‌های مختلف خارج از یارانه دولت، خودشان چنین طرح‌هایی را اجرا کنند برای اینکه مخاطب‌شان را حفظ کنند. پس نشان می‌دهد که این طرح اثربخشی خودش را داشته و باید این طرح‌ها هم به همین سمت برود که با مشارکت بیشتر خود کتاب‌فروشی‌ها این طرح را برگزار کنیم.
در طرح فصلی تابستانه 98 هم با توجه به رکودی که در بازار کتاب حاکم شده بود، نوسانات قیمت کاغذ اتفاق افتاده بود و کتاب قیمتش نسبتاً بالا رفته بود، آمارهای ما می‌گفت بالای 30 تا 40 درصد قیمت کتاب‌ها گران شده بود، ضرورت ایجاب می‌کرد که طرح تابستانه را حتماً اجرا کنیم. خوشبختانه استقبال خوبی از طرح تابستانه صورت گرفت و بالای 11 میلیارد تومان کتاب خرید و فروش شد. حدوداً 350 هزار عنوان کتاب در این طرح خرید و فروش شد و نزدیک 100 هزار نفر در این طرح کتاب خریدند. اینها نشان دهنده این است که بخشی‌شان مخاطبان جدید بودند، از سوی دیگر نزدیک 60 کتاب‌فروشی جدید وارد این چرخه شدند، طبیعتاً این موضوع نشان‌دهنده پویایی و حرکت رو به جلوی این طرح است. امیدواریم بتوانیم تا پایان سال هم طرح پاییزه هم طرح‌های دیگر را بتوانیم اجرا و عملیاتی کنیم و مطالبات کتاب‌فروشی‌ها را که معمولاً هم تأکید و پیگیری می‌کنند که بازپرداختش خیلی طولانی است بتوانیم با حداقل زمان ممکن پرداخت کنیم.
آنا: نشست‌های خانه کتاب که در سرای اهل قلم برگزار می‌شود، خیلی تخصصی و نخبگانی است برنامه‌ای برای برگزاری نشست‌های عمومی‌تر ندارید که احتمالاً مخاطبان بیشتری هم خواهد داشت و باب آشنایی برخی از مخاطبان را با مؤسسه و سبب تقویت کتاب و کتابخوانی هم خواهد شد؟
حسینی‌پور: البته شکل نشست‌ها را یک‌مقدار متفاوت کرده بودیم. حرف شما را تا حدودی در بعضی از حوزه‌ها قبول می‌کنم ولی متأسفانه شاید خودِ کل کتاب شده یک فضای نخبگانی پیدا کرده است ولی ما از سال گذشته بحث این جلسات و نشست‌ها را شروع کردیم با همکاری و مشارکت انجمن‌ها و نهادهای مختلف، انجمن‌های حوزه اهل قلم، انجمن‌های ادبی و هم انجمن‌های علمی که مجوز دارند چون احساس کردیم که هم باید نقد کتاب جدی گرفته شود با همکاری افرادی که صلاحیت این کار را دارند و بهترین افراد هم همین انجمن‌های علمی و انجمن‌های اهل قلم هستند که با مشارکت آنها اکثراً نشست‌ها را برگزار می‌کردیم. یعنی قبلاً خود خانه کتاب این نشست‌ها را برگزار می‌کرد ولی الان گفتیم حتماً با مشارکت این انجمن‌ها و نهادها برگزار شود.
البته همه برنامه‌های ما هم نخبگانی نیست و بعضی‌هایش جنبه عمومی‌تر دارد ولی به نظر من نهادهای دیگر هم باید بیایند و وارد این گود شوند تا حوزه‌های عمومی را بیشتر تقویت کنیم. من قبول دارم که حتی در کتاب سال ما جنبه نخبگانی‌اش می‌چربد که من همیشه گفتم لازم است عمومی‌تر شود که مردم منتظر باشند که کتاب سال چه زمانی برگزار می‌شود و چه کتابی به‌عنوان کتاب سال برگزیده شد.
در حوزه نشست‌های ما هم همین اتفاق افتاده است، سعی می‌کنیم جنبه عمومی‌اش را تقویت کنیم ولی نهادهای دیگر هم باید به کمک ما بیایند، فقط خانه کتاب این بار را به دوش نکشد. در طول روز شاید در خود تهران نشست‌های زیادی توسط انجمن‌ها، نهادها، بخش خصوصی، خود ناشران و نویسندگان برگزار می‌شود که در ایران هم جنبه عمومی‌اش حوزه رمان، حوزه ادبیات، حوزه داستان و جنبه‌های عمومی بیشتر این جنبه‌ها را مد نظر دارد. در کشورهای دیگر هم به همین صورت است که اگر بتوانیم این قسمتش را حتماً تقویت خواهیم کرد که حوزه عمومی‌اش هم گسترش پیدا کند.
آنا: در بخش عمومی‌تر شدن فعالیت‌ها شما قبلاً نکاتی را درباره همکاری با نهادها، کارخانجات، انجمن‌های کارگری و ارگان‌هایی که نیروی انسانی زیادی دارند مطرح کردید. برخی از این طرح‌ها خیلی عالی هستند، اینگونه اقدامات چرا به عنوان یک مأموریت ویژه از طرف خانه کتاب پیگیری نمی‌شود؟
حسینی‌پور: نکته درستی را اشاره کردید. واقعیت این است که ما به دنبال این هستیم که فرهنگ کتابخوانی را گسترش دهیم. حالا این کتابخوانی شکلش می‌تواند در قالب همین طرح‌های فصلی باشد بخشی‌اش که ما با خیلی از نهادها و بنگاه‌های اقتصادی و کارگری مکاتبه کرده‌ایم و نامه‌هایش در خانه کتاب موجود است که ما آمادگی داریم که چنین طرح‌هایی را در قالب‌های مختلف برای شما برگزار کنیم. یکی از قضایایی هم که بر عهده خانه کتاب بود این بود که اطلاع‌رسانی و اعلام آمادگی کنیم که مثلاً ایران‌خودرو، سایپا، وزارت کار و ... ما آمادگی داریم طرح‌هایی را در حوزه کارگری و حوزه‌های مختلف اجرا کنیم برای اینکه فرهنگ کتابخوانی را گسترش دهیم. این طرف قضیه را ما انجام داده‌ایم ولی آن‌طرف قضیه هیچ بازخوردی را به ما نداده‌اند. یعنی احساس می‌کنیم که اصلاً فرهنگ در اولویت خیلی از بنگاه‌ها و نهادهای ما نیست و به نظر ما این یک نقطه ضعف است.
یک زمانی در دولت اصلاحات یک کارگروهی با همکاری وزارت ارشاد، وزارت صنعت و وزارت کار تشکیل شده بود. کارگروه «صنعت، کار و ارشاد» که توافق‌های خوبی هم آن موقع صورت گرفت که در نهادهای کارگری و صنعتی حوزه فرهنگ تقویت شود. کارگروه خوبی بود و کارهایی هم انجام دادند ولی ادامه پیدا نکرد.
بنده به دوستان گفتم، موضوع صرفاً خرید و فروش کتاب نیست، یعنی ما اگر برای ایران خودرو این کار را انجام دهیم که بالای 10 تا 20 هزار کارگر و مهندس دارند کار می‌کنند، اتفاقاً اینها خیلی بیشتر نیاز به کتاب ادبیات و رمان دارند، برای اینکه اینها با سخت‌افزار سروکار دارند، ذهن‌شان را پرورش بدهند، اگر بیایند چنین طرح‌هایی را اجرا کنند، ما تحلیل و آمار به آنها می‌دهیم که آقا کارگران شما به چه سمت دارند می‌روند، چه کتاب‌هایی را دارند مطالعه می‌کنند، آنها بر اساس این اطلاعات، رفتارشناسی و برنامه‌ریزی کنند با روان‌شناس‌ها و جامعه‌شناس‌ها که بهره‌وری‌شان را بتوانند بالا ببرند. این نیست که آقایان بهره‌وری را صرفاً در شاخص‌هایی تعریف کرده‌اند که حوزه فرهنگ اصلاً در آنها وجود ندارد در حالی که در حوزه فرهنگ، بهره‌وری شاید مهم‌ترین نکته است. شما بخواهی احساس وظیفه و مسئولیت کنی، اینها ذهن‌شان آزاد باشد خیلی بهره‌وری بالاتر است تا زمانی که ذهن‌شان مشغول باشد. کتاب و فرهنگ در اولویت کارهای خیلی از بنگاه‌های اقتصادی و صنعتی ما اصلاً جایی ندارد.
آنا: اشاره‌ای به بحث آمار کردید، یکی از وظایف خانه کتاب استخراج برخی آمار در حوزه کتاب و نشر است. از این آمار نمی‌توان برای مقابله با کتاب‌سازی و کتاب‌سازان که یکی از معظلات جدی این حوزه است و در همه جا از نمایشگاه‌ها گرفته تا تخصیص ارز دولتی برای کاغذ دردسرساز هستند استفاده کرد؟
حسینی‌پور: در حوزه آمارها به نکته خوبی اشاره کردید. واقعیت این است که خانه کتاب وظیفه‌اش ارزش‌گذاری در آمار نیست. وظیفه ما تهیه بانک اطلاعاتی کتاب است. یعنی کتابی که در ایران چاپ می‌شود حالا یک نسخه چاپ می‌شود، دو نسخه چاپ می‌شود یا بالای یک هزار نسخه چاپ می‌شود، بر اساس شناسنامه کتاب ما آمارش را در بانک اطلاعات خانه کتاب پردازش کرده و در حقیقت جانمایی می‌کنیم و در اختیار عموم قرار می‌دهیم. اینکه از این آمار، تصمیم‌گیران و تصمیم‌سازان چه استفاده‌ای می‌کنند، به نظر من نکته کانونی بحث شما است که آیا در وزارت ارشاد از این آمار استفاده می‌کنند؟ آیا در سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی از این آمار خانه کتاب استفاده می‌کنند برای اینکه می‌خواهند یارانه‌ای تخصیص دهند، می‌خواهند جهت‌گیری یارانه را مشخص کنند، می‌خواهند جلوی کتاب‌سازی را بگیرند، آن به نظر من بحثی است که دوستان در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی باید بیایند در این حوزه گفتگو کنند ولی در حوزه کیفیت‌سنجی ما قطعاً قدم‌های خودمان را برداشته‌ایم و امسال در نمایشگاه بین‌المللی کتاب احساس کردیم که کلاً در حوزه فرهنگ، کمیّت خیلی غلبه پیدا کرده است.
ما همه‌اش داریم آمار کمّی می‌دهیم. آقا 100 هزار عنوان کتاب در سال گذشته چاپ شده، تیراژ این‌قدر بوده است، آیا واقعاً جامعه ما اصلاً نیاز به 100 هزار عنوان کتاب دارد؟ اصلاً این‌قدر کتاب‌خوان با این تیراژهای متفاوت داریم یا نه؟ بخشی از این تیراژها ناشی از آن رانتی است که ایجاد می‌شود. ناشی از آن یارانه‌هایی است که اینها در شناسنامه می‌زنند یک هزار و 500 جلد اما در عمل شاید 20 جلد چاپ می‌شود. اینها شاید یک بخشی‌اش ناشی از آن یارانه‌هایی است که ما داریم می‌دهیم و باعث شده بخشی از حوزه کتاب ما چاق و متورم شود و بخشی دیگر لاغر بماند. اینها به نظر من شاید در توزیع ناعادلانه یارانه بوده که همیشه آن را به تولیدکننده دادیم و کتاب‌فروش و مصرف‌کننده را ندیدیم، فرآیند حوزه نشر همه‌اش را با هم ندیدیم بلکه فرآیندها به‌صورت شاید ناقص اجرا شده است. به همین خاطر به نظرم در حوزه یارانه‌ها، باید همه فرآیند حوزه کتاب را با هم بشماریم که یک جنبه چاق نشود و یک جنبه لاغر.
آماده برگزاری نشست‌های نقد کتاب با دانشگاه آزاد اسلامی هستیم
در حوزه اهل قلم سعی کردیم بحث کیفیت‌سنجی را انجام دهیم، حتی آیین‌نامه اهل قلم را علی‌رغم مخالفت‌ها و انتقادهایی که وجود داشت، ایستادیم که اهل قلمی در حقیقت بن به آنها تعلق بگیرد که این سطح‌بندی اتفاق بیفتد و البته این نباشد که بخواهیم به یک سطح توهین کنیم، نه، بلکه افرادی هستند که اثر بخش هستند در جامعه با کتابی که تولید می‌کنند، یا برگزیده جایزه‌ای مثل کتاب سال یا ... هستند، قطعاً باید متفاوت دیده شود با کسی که خیلی نوقلم است و تازه دارد یک کتابی را منتشر می‌کند. ما امسال شروع کردیم، در حوزه‌های تسهیلات دیگر هم در خانه کتاب شروع کردیم و قطعاً این کار را کردیم ولی در حوزه‌های دیگر هم به نظر می‌آید نیاز است که ما دیگر از آمار کمّی فاصله بگیریم و به‌سمت کیفیت‌سازی برویم. بخشی‌اش هم نقشی است که رسانه‌ها می‌توانند در این زمینه ایفا کنند، کتاب‌های خوب را معرفی کنند و هر چه کتاب‌های خوب بیشتر معرفی شود شاید مردم بیشتر به آنها رغبت پیدا کنند.
آنا: برای معرفی و ترویج کتاب و کتابخوانی چرا از ظرفیت صداوسیما و سینما استفاده نمی‌شود؟
حسینی‌پور: ما در حوزه سینما اتفاقاً قدم‌هایی را برداشتیم با انجمن سینمای جوان و مدیرعاملش آقای موسوی تفاهم‌نامه هم داریم و حتی بخشی از جوایز بخش ویژه جشنواره سینمای جوان در حوزه سینمای اقتباسی را خانه کتاب پرداخت می‌کند. در حقیقت افرادی که می‌آیند در حوزه ناشران، کتاب‌فروشان و اصحاب فرهنگ مکتوب کار می‌کنند، مثلاً زندگینامه یک نویسنده را کار می‌کنند یا حتی می‌آیند اقتباس می‌کنند از حوزه ادبیات ما، تأمین جوایز بخش ویژه‌اش به عهده خانه کتاب است، این کار را انجام داده‌ایم اما متأسفانه در آن حوزه هم باز کتاب مظلوم است. یعنی در همان حوزه هم چون جذابیت این بخش کم است، شاید خیلی از کارگردان‌ها و این دوستان رغبت چندانی نکنند که بیایند در این حوزه کار کنند.
ما سعی کردیم این را فرهنگ‌سازی کرده و کمک کنیم ولی هنوز با آن نقطه مطلوب فاصله داریم، إن‌شاءالله بتوانیم با حوزه‌های دیگر هم این کار را انجام دهیم. حتی همین امسال من در نمایشگاه بین‌المللی کتاب، با خانه سینما، خانه موسیقی شخصاً صحبت کردم، مکاتبه کردیم که افرادی که اهل قلم هستند در حوزه سینما و در حوزه موسیقی، ما دعوت‌شان می‌کنیم، خدماتی را به آنها ارائه می‌کنیم در نمایشگاه بین‌المللی کتاب، تشریف بیاورند اینجا و غرفه خانه کتاب و نمایشگاه را بازدید کنند. حتی می‌خواهم بگویم تا اینجا هم ما پیش رفتیم منتهی دوست داشتن یک‌طرفه نیست، دو طرفه است. ما وظیفه خودمان را انجام دادیم و 50 درصد این طرف را حل کرده‌ایم ولی آن طرف هم باید رغبت پیدا کند که این نگاه‌های جزیره‌ای نباشد چون ما معتقدیم که کتاب، مبنای سینما، تئاتر و فیلم است و حتی کارگردانان و فیلم‌نامه‌نویسانی که با کتاب خیلی دم‌خور هستند، تأثیرش را در فیلم‌شان می‌توانیم ببینیم. در پرفروش بودن یا پر مایه بودن فیلم‌های‌شان می‌توانیم ببینیم. مثلاً شما فیلم‌های کسی مثل مسعود کیمیایی را نمی‌توانید مقایسه کنید با افرادی که اصلاً دستی به قلم ندارند و به نظرم متفاوت است. اینها را اگر بشود حتی رویش کار کرد ما آمادگی داریم حتی با بنیاد فارابی یا نهادهای دیگر کار کنیم که در آن حوزه هم کارگردانان یا فیلم‌نامه‌نویسان را تشویق کنند که از آثار گرانبهای ایرانی هم اقتباس کنند، یعنی مهم آن اقتباس است چرا که خیلی از نگاه‌ها متأسفانه به آن طرف مرز است، هم اقتباس کنند، هم در حقیقت به حوزه کتاب و به خود کتاب بپردازند.
ما خودمان کاری را شروع کرده‌ایم در حوزه کتاب‌فروشی‌ها که إن‌شاءالله بتوانیم در هفته کتاب این را رونمایی کنیم. فیلم‌های پنج دقیقه، 10 دقیقه فقط با موضوع کتاب‌فروشی‌هاست که إن‌شاءالله بتوانند در جامعه، فضای مجازی و فضاهای دیگر مورد استفاده قرار گیرد.
آنا: دانشگاه آزاد اسلامی بستری را فراهم کرده است تا با نهادهای فرهنگی تعامل برقرار کنند به نظر شما در چه حوزه‌هایی می‌شود از امکانات و نیروی انسانی دانشگاه آزاد اسلامی استفاده کرد و همکاری‌های مشترکی انجام داد؟
حسینی‌پور: بنده هم به‌نوعی دانشجوی دانشگاه آزاد اسلامی هستم و نسبت به آن تعصب دارم و عضو این خانواده هستم. واقعاً یک نهاد تأثیرگذار در ایران بوده است هم به‌لحاظ حجم تعداد دانشجویانی که دارد و هم نیروی انسانی که در این دانشگاه موجود است. در چند حوزه می‌شود این تعاملات را عملیاتی کرد، ما نمی‌خواهیم خیلی ایده‌آل صحبت کنیم تا قابلیت عملیاتی داشته باشد. یکی همین طرح‌های فصلی است. یعنی یک مشکلی که در محیط دانشگاه، چه دولتی، چه آزاد، چه نهادهای دیگر داریم این است که دانشجویان ما اصلاً کتاب نمی‌خوانند، کم می‌خوانند یا اگر استاد کتابی را معرفی می‌کند معمولاً می‌روند همان بخشی را که استاد می‌گوید یا قرار است امتحان بدهند، همان بخش را کپی و مطالعه می‌کنند. یا حتی بخشی از بحث قاچاق کتاب در محیط دانشگاهی اتفاق می‌افتد، به‌شدت هم هست. یعنی استاد یک کتابی را معرفی می‌کند، ناخواسته و نه اینکه واقعاً عمدی در این امر باشد، یک بخشی در محیط دانشگاه به عنوان کپی هست، همان کتاب را دانشجویان می‌روند مرتب کپی می‌کنند بدون اینکه حقوق مادی و معنوی آن در نظر گرفته شود و حتی فکرش هم به ذهن‌شان خطور نمی‌کند که این کار، قاچاق است. بنابراین می‌توانیم با دانشگاه آزاد اسلامی طرح فصلی برگزار کنیم. مثلاً به‌مناسبت مهر، بخشی‌اش را ما تأمین کنیم، بخشی‌اش را دانشگاه آزاد اسلامی که دانشجویان بتوانند کتاب‌های‌شان را با حداقل قیمت خریداری کنند. نکته بعدی بحث جلسات نقد و بررسی کتاب است. محیط دانشگاه می‌تواند محیط و فرصت خوبی باشد هم برای ما و هم برای نکته‌ای که شما اشاره کردید که یک‌مقدار عمومی‌تر باشد. این را می‌توانیم در محیط دانشگاه برگزار کنیم، یکی هم نقد کتاب‌های خودِ دانشگاهی.
دهه هفتادی‌ها و هشتادی‌ها خیلی کتاب می‌خوانند
نکته دیگر اینکه بعضی مواقع خیلی از دانشگاهی‌های ما کتاب می‌نویسند برای خودشان، یعنی با محیط عمومی جامعه ارتباطی ندارند. یعنی اگر رشته‌اش علوم سیاسی، تاریخ یا جامعه‌شناسی است، با بدنه اجتماع ارتباطی ندارد. جامعه‌شناس آمده مشکل جامعه را حل کند ولی اصلاً هیچ ارتباطی با جامعه ندارد. چقدر از اساتید دانشگاه‌های ما در حوزه علوم انسانی هستند که واقعاً نسبت به مسائل روز جامعه واکنش نشان می‌دهند؟ افراد انگشت‌شماری هستند که واکنش نشان می‌دهند. البته شاید علتش این است که ما هزینه را برای واکنش نشان دادن اینها بالا برده‌ایم. نمی‌دانم! این موضوع باید بررسی شود ولی واقعاً در حوزه علوم انسانی باید واکنش‌‌ها زیاد باشد، راه‌حل هم ارائه کنند که واقعاً بتوانند مسائل جامعه را حل کنند.
در زمینه نقد و بررسی کتاب‌های حوزه علوم انسانی و رشته‌های مختلف آمادگی داریم با همکاری دانشگاه آزاد اسلامی این کار را انجام دهیم و حتی در حوزه معرفی کتاب‌هایی که اساتید دانشگاه دارند منتشر می‌کنند. یکی دوتا از مدیران مسئول نشریات ما که در خود خانه کتاب داریم در حوزه نقد کتاب چاپ می‌کنیم، مدیر مسئول حوزه علوم انسانی ما دکتر توحیدفام و استاد دانشگاه آزاد اسلامی و عضو هیئت علمی آنجاست. این تعامل می‌تواند برقرار شود حتی در حوزه مجلات ما، در حوزه نقد کتاب‌هایی که مجلات ما می‌توانند منتشر کنند، این تعاملات را می‌توانیم برقرار کنیم و نشست‌هایی که متقابلاً می‌تواند در سرای اهل قلم ما با همکاری انتشارات دانشگاه آزاد اسلامی یا هیئت‌های علمی یا انجمن‌های علمی این دانشگاه، آمادگی داریم که این کار را انجام دهیم.
در بحث داوری‌های‌مان هم معمولاً در داوری‌های کتاب سال، در داوری‌های جایزه جهانی‌مان از ظرفیت اساتید دانشگاه آزاد اسلامی استفاده می‌کنیم. باز اگر نکته‌ای باشد ما آمادگی داریم واقعاً بیشتر از ظرفیت آنها استفاده کنیم، نه فقط در تهران بلکه در استان‌های مختلف، جایزه کتاب سال استانی برگزار شود، قطعاً در ادارات ارشاد استانی ما از ظرفیت اساتید دانشگاه آزاد اسلامی هم قطعاً استفاده می‌کنیم در حوزه داوری‌های کتاب سال استانی و داوری‌های کتاب سال جمهوری اسلامی ایران.
آنا: جایزه کتاب سال در چه مرحله‌ای قرار دارد؟ آخرین خبر در این باره چیست؟
حسینی‌پور: هیئت علمی‌اش را ما فرستاده‌ایم که إن‌شاءالله طی چند روز آینده ابلاغ هیئت علمی‌اش انجام شود. هم هیئت علمی جایزه جهانی و هم هیئت علمی کتاب سال جمهوری اسلامی، وزیر محترم ابلاغ دبیر علمی‌اش را زده، سفارش ما هم به دبیر این بوده که از ظرفیت داوران جوان بیشتر استفاده شود، هم اینکه در حوزه داوری یک پوست‌اندازی هم داشته باشیم، هم از ظرفیت خانم‌ها که تا حالا مغفول واقع شده بود.
یکی از برکات جمهوری اسلامی ایران همین تحصیلات عالی است که خانم‌ها در سطوح مختلف انجام داده‌اند اما وقتی که قرار می‌شود از این ظرفیت‌ها استفاده شود، بیشتر متوجه پُست‌های اجرایی می‌شوند و خیلی توجه ندارند که از این ظرفیت می‌توان در حوزه‌های مختلف استفاده کرد. ما در سال‌های گذشته هم شروع کردیم در هیئت علمی از ظرفیت خانم‌ها استفاده کردیم، در داوری هم همین‌جور، اصرار ما هم بر این بوده که از ظرفیت خانم‌ها بیشتر استفاده شود، چرا که شاید اصلاً خانم‌ها دقیق‌تر و نکته‌سنج‌تر باشند و هم اینکه در یک فضای علمی که ایجاد می‌شود از ظرفیت همه استفاده شود.
نکته دیگر اینکه در بحث کتاب سال به حوزه عمومی کتاب هم بیشتر بپردازند. یک اشکالی که کتاب سال دارد که بخشی‌اش را ما از کتاب سال منفک کرده‌ایم و رفته توی جایزه‌های دیگر که کتاب سال واقعاً نیاز به یک آسیب‌شناسی جدی دارد. بالاخره کتاب سال برند شخص من یا خانه کتاب نیست و برند جمهوری اسلامی ایران است و چه خوب است که کتابی برنده شود که هم در دنیا اثرگذار باشد هم در خود ایران تأثیر داشته باشد. بگویند این کتاب، کتاب سال شده، یا مطالعه‌اش کنیم و یا برویم ببینیم که این کتاب چه ویژگی داشته که کتاب سال شده است. در خصوص این فرآیندها ما آمادگی داریم که با حضور اصحاب رسانه هم این فرآیندها را هم فرآیند داوری را نقد کنند.
نگاه کمی در حوزه فرهنگ غلبه پیدا کرده است
تا 31 شهریور دبیرخانه کتاب‌ها را می‌گیرد، معمولاً هم یک ماهی تمدید می‌شود، بعدش دیگر فرآیند داوری‌ها شروع خواهد شد. سعی می‌کنیم در خود خانه کتاب اگر اجازه دهند، کتابخانه تازه‌های کتاب را راه بیندازیم که در طول سال برای خبرنگاران، محققان و داوران مفید است که در طول سال که دیگر ما فراخوان ندهیم به ناشران برای ارسال کتاب‌های‌شان بلکه این کتاب‌ها در آن کتابخانه موجود باشد، داوران همانجا ارزیابی کنند و این چرخه ادامه داشته باشد و اگر این اتفاق صورت بگیرد قدمی رو به جلو خواهد بود. از طرف دیگر خبرنگاران هم از این طریق می‌توانند با تازه‌های نشر به صورت فیزیکی آشنا شوند.
آنا: دبیر این جوایز هم اعلام شده است؟
حسینی‌پور: بله حجت‌الاسلام مهدوی‌راد به عنوان دبیر کتاب سال و دکتر احمدعلی حیدری به عنوان دبیر جایزه جهانی هستند.
آنا: مسئولین فرهنگی خصوصاً مدیران حوزه کتاب به اینکه مطالعه و کتاب در بحران قرار دارد قائل هستند یا خیر؟
حسینی‌پور: در حوزه خواندن کتاب در «بحران» نیستیم. به نظر من و با توجه به صحبت‌هایی که با کتاب‌فروشی‌ها می‌کنیم، کتاب نسبت به خیلی از اقلام دیگر اوضاع بهتری دارد.
آنا: پس این همه اخبار ناامید کننده از این حوزه چیست؟
حسینی‌پور: به نظر من این‌جوری نیست. کتاب‌فروشی‌ها به عنوان سنگر اول به ما می‌گویند دهه هفتادی‌ها و هشتادی‌ها خیلی کتاب می‌خوانند. حالا اینکه چه کتابی می‌خوانند، بماند. ولی دارند کتاب می‌خوانند و همین به نظر من مهم است و نباید از این غافل شویم. البته شکلش تغییر کرده است. نسل جدید همه اطلاعاتش در موبایل است. یعنی کتابش، اطلاعاتش، بانکش، همه زندگی‌اش در موبایلش است. در مترو هم که نگاه کنید همه با موبایل‌ها مشغول هستند، بخشی از اینها هم در حال کتاب خواندن هستند. به نظرم شکل‌ها یک مقدار متفاوت شده ولی برآورد ما این است که حوزه کتاب، بحرانی نیست.
آنا: آمارها از سرانه مطالعه کتاب می‌آید و گاهی مقایسه‌هایی با کشورهای دیگر صورت می‌گیرد.
حسینی‌پور: نه، من همیشه می‌گویم این‌جوری نیست. خیلی‌ها به من می‌گویند که شما خیلی خوشبین هستید ولی من می‌گویم که واقعاً این‌جوری نیست و سرانه مطالعه این‌قدر هم ناامیدکننده نیست.
آنا: خانه کتاب برای اهل قلم تسهیلاتی تدارک دیده است. کاش ترتیبی اتخاذ می‌کردید تا خبرنگاران حوزه کتاب بتوانند از این تسهیلات استفاده کنند.
حسینی‌پور: اتفاقاً خبرنگاران حوزه کتاب در برنامه ما هستند. در جلسات کارشناسی و کارگروه وام اتفاقاً پیشنهاد بنده بوده، همین که آمده‌اند به حوزه کتاب، جهاد کرده‌اند و کلی مظلوم واقع شده‌اند. این اقدام در برنامه‌های ما قرار دارد و اطلاع‌رسانی خواهد شد. بحث خبرنگاران تخصصی حوزه کتاب در صورتجلسه ما هم که دیروز من امضا کردم در مباحث مطرح شده بود.
آنا: درباره ادغام سه مؤسسه وزارت ارشاد هم صحبتی بفرمایید، در چه مرحله‌ای قرار دارد؟
حسینی‌پور: در مورد ادغام من صحبتی نمی‌کنم چون دوستان دیگر هم سؤال کردند و جواب ندادم، ولی آقای محسن جوادی به عنوان مطلع کار و به عنوان یکی از مسئولین صحبت می‌کنند. البته صحبت‌های مفصلی با یکی از رسانه‌ها در این زمینه انجام داده‌اند که منتشر خواهد شد پس اجازه دهید از ناحیه خود معاونت فرهنگی انجام شود.
انتهای پیام/4028/
انتهای پیام/