از ودیعه بالا برای استفاده از دوچرخه‌های شهری تا پول بیمه‌ای که بر نمی‌گردد/ آیا بیدود هم شکست می‌خورد؟
گروه اجتماعی خبرگزاری آنا-زهرا اردشیری؛ سر و کله دوچرخه‌های بیدود از مرداد ماه 1397 و در نمایشگاه الکامپ تهران پیدا شد. دوچرخه‌های نارنجی رنگی که ابتدا در منطقه 2 تهران و سپس در منطقه 6 خودنمایی کردند. هر چند جانمایی اولیه این دوچرخه‌ها در منطقه 2 تهران که جزء مرفه‌ترین منطقه پایتخت محسوب می‌شد به مزاج خیلی از تهرانی‌ها خوش نیامد؛ اما این نارنجی‌های دو چرخ خیلی زود در گوشه و کنار پایتخت دیده شدند و همه توانستند از این وسیله نقلیه استفاده کنند. این طرح از همان اول با انتقادهایی روبه‌رو شد. نقدهایی که هنوز به قوت خودش باقی است و حتی بعضی کارشناسان پیش‌بینی شکست این طرح را کرده‌اند چرا که هنوز معابر ما برای دوچرخه‌سواری آماده نیست. البته تنها نقطه ضعف بیدود نداشتن معابر مناسب نیست. در این گزارش به ضعف‌های این استارت‌آپ پر رنگ و لعاب می‌پردازیم.
بیدود نسل دوم دوچرخه‌های اشتراکی
طرح کرایه دوچرخه در شهر اولین بار توسط شهرداری اجرا شد. دوچرخه‌هایی که در اتاقک‌هایی به صف چیده شده و اغلب آنها نزدیک مترو، خطوط بی‌آرتی و معابر اصلی ساخته شده‌اند. داستان از این قرار بود که شهروندان با مراجعه به خانه‌های دوچرخه و با ارائه کارت شناسایی می‌توانستند دوچرخه‌ای را برای حداکثر 4 ساعت کرایه کنند. 9 سال از طرح شهرداری تهران برای ایجاد خانه دوچرخه می‌گذرد؛ اما به نظر می‌رسد این طرح با شکست روبه‌رو شده است. نداشتن معابر مناسب عبور دوچرخه، دوچرخه‌های بی‌کیفیت که خیلی زود مستهلک می‌شوند. شرایط سخت ثبت نام و تحویل دادن دوچرخه به محل گرفتن آن از معایب این طرح است. دوچرخه‌های بیدود نسل دوم دوچرخه‌های اشتراکی هستند. هر چند تمام نقص‌های دوچرخه‌های اجاره‌ای شهرداری را برطرف کرده‌اند اما معلوم نیست باز هم بتوانند موفق باشند یا نه؟ چرا که مشکل معابر ما هنوز برطرف نشده است.
بیدود نمونه همتای چینی‌اش!
زادگاه ایده اشتراک‌گذاری دوچرخه‌های هوشمند کشور چین است که برای نخستین بار در سال ۲۰۱۴ به مرحله عمل رسید. موبایک در ۲۷ ژانویه ۲۰۱۵ در پکن تأسیس شد و امروز به‌عنوان بزرگ‌ترین شرکت اشتراک‌گذاری دوچرخه در دنیا فعالیت می‌کند. برای دریافت این دوچرخه‌ها ابتدا باید در اپلیکیشن موبایک ثبت نام کرد و برای استفاده از دوچرخه‌های آن باید مبلغی به‌عنوان سپرده پرداخت شود. دقیقاً روالی که برای بیدود نیز وجود دارد. با مراجعه به پایگاه مجازی این شرکت که به‌سادگی در دسترس است و گشت‌زنی در آن به آسانی می‌توان پی برد، که Mobike و بیدود در بخش‌های گوناگون از جمله قوانین کرایه و پرداخت و سازوکار عملی شرکت و روند دریافت و به‌کارگیری دوچرخه و حتی ظاهر پایگاه مجازی، شباهت بسیار دقیقی با هم دارند.از نظر دوچرخه‌ها نیز همانندی دوچرخه بیدود و یک مدل از دوچرخه‌های Mobike شگفت‌انگیز است.
رقابتی وجود ندارد
در حال حاضر هیچ شرکتی رقیب بیدود نیست. این موضوع شاید برای مدیران بیدود خوشایند باشد؛ اما می‌تواند بعد از مدتی ضعف بزرگی محسوب شود. این شرکت قرار نیست با همتای خود رقابت کند. پس می‌تواند خدماتش را بهتر نکند و هزینه‌ها را هم پایین نیاورد. کاربران هم حق انتخاب دیگری نخواهند داشت. «علیرضا تندپور» سرپرست دیجیتال مارکتینگ این شرکت می‌گوید: «ما یک شرکت خصوصی هستیم که روال‌های قانونی برای اخذ مجوزها را طی کرده و شروع به فعالیت کردیم. در این حوزه هیچ شرکت دیگری فعالیت نمی‌کند اما باعث خوشحالی ما می‌شود که رقابت به وجود بیاید چون قطعاً باعث پیشرفت خدمات طرفین و افزایش رضایت نهایی کاربران می‌شود.»
بیمه یک‌ساله برای چند ساعت/ پول بیمه برنمی‌گردد
اگر قرار باشد حتی برای چند دقیقه هم از دوچرخه‌های بیدود استفاده کنید باید 30 هزار تومان، مبلغ بیمه یک ساله خود را پرداخت کنید. پولی که حتی در صورت پشیمانی شما و استفاده نکردن از بیدود هم بر نمی‌گردد. تندپور می‌گوید: «مدل‌های مختلفی برای پیاده‌سازی بیمه کاربران در بیدود مورد بررسی قرار گرفته و در نهایت این پلتفرمی بود که از سمت بیمه‌گذار مورد تأیید قرار گرفت و پیاده شده است. اگر منظور شما این است که چرا بیمه ساعتی نیست دلیلش این هست که در سازوکارهای بیمه این مسئله دیده نشده است.»
ودیعه سنگین برای سالم رساندن دوچرخه
اگر هنوز از دوچرخه‌های بیدود استفاده نکرده‌اید باید بدانید وقتی تصمیم می‌گیرید سوار دوچرخه‌های بشوید باید 159 هزار تومان پول بدهید و همین موضوع بیدود را هم به یک وسیله حمل و نقل لاکچری تبدیل کرده است. البته این به جز 30 هزار پول بیمه است. تندپور می‌گوید: «این یک ودیعه برای سالم رساندن دوچرخه‌ها است.» او ادامه می‌دهد: «در ابتدا دانشگاه تربیت مدرس، یکی از پایلوت‌های ما بود. دوچرخه را یک ماه بدون سپرده در اختیارشان قرار دادیم. به‌شدت به دوچرخه‌ها آسیب وارد شد. ۳۵ درصد دوچرخه‌ها کاملاً از بین رفت. اگر سپرده‌ای پرداخت نشود چه تضمینی وجود دارد که از دوچرخه درست استفاده شود؟ ۱۵۹ هزار تومان هم نهایتاً متعلق به خود کاربر است.»
سی دقیقه 1500 تومان، سی و یک دقیقه 3000 تومان
نرخ کرایه دوچرخه‌های بیدود هم یکی دیگر از موضوعاتی است که نقدهای زیادی به آن وارد شده است. در حالی یک بلیت تک سفره مترو 1200 تومان است نرخ نیم ساعت استفاده کردن از بیدود 1500 تومان است و اگر این 30 دقیقه به 31 دقیقه برسد، مبلغ دو برابر خواهد شد. بیدود هم درست مثل هر کسب و کار تازه‌ای معلوم نیست نرخ خدماتش را با چه معیاری انتخاب کرده است. تندپور در این رابطه می‌گوید: «دوچرخه اشتراکی بیدود می‌خواهد مکمل حمل و نقل کشور باشد. ما نمی‌توانیم آن را با وسیله‌ای مقایسه کنیم. دوچرخه وسیله‌ای است که صرفاً با خودش قابل مقایسه است. ۱۵۰۰ تومان برای نیم‌ساعت، معقولانه‌ترین عددی بوده که توسط تیم قیمت‌گذاری ما تعیین شده. شرکت ما هیچ‌کاری را بدون تحقیق انجام نداده است. این قیمت با توجه به قدرت مردم انتخاب شده است.»
دوچرخه‌های بدون دنده/ حرکت لاک پشتی در سراشیبی‌های پایتخت
اگر نظر کاربران در اپلیکیشن بیدود را بخوانید بیشترین اعتراض‌ها به دنده‌ای نبودن دوچرخه‌هاست. چرا که در سر بالایی‌های جنوبی به شمالی شهر عملاً باید از دوچرخه پیاده شد و آن را هل داد. هرچند به‌تازگی تعداد محدودی دوچرخه دنده‌ای به بیدود اضافه شده است اما این کفاف دوچرخه‌سواران را نمی‌دهد. تندپور می‌گوید: «دوچرخه‌های دنده‌ای و برقی وارد چرخه خواهند شد اما فعلاً درگیر شهر شیراز هستیم و قرار است بیدود را به آن شهر هم برسانیم.»
دوچرخه‌ها استاندارد هستند؟
مرضیه یکی از دوچرخه‌سواران بیدود می‌گوید: «زین دوچرخه برای افرادی که قد کوتاهی دارند بسیار بلند است، به خصوص برای بانوان که متوسط قد آنها 160 سانتی متر است. البته سنگینی دوچرخه هم غیر استاندارد است. مثلاً در سراشیبی‌ها حرکت آن بسیار سخت است، مرضیه نداشتن کلاه کاسکت را هم یکی از معایب این طرح می‌داند و می‌گوید دوچرخه‌ها را غیر استاندارد کرده است درحالی‌که تندپور در این رابطه می‌گوید: «قرار نیست هیچ وقت کلاه کاسکت به دوچرخه‌ها اضافه شود. در هیچ جای دنیا هم کلاه کاسکت همراه دوچرخه نیست. چون بحث بهداشت در میان است اما ترتیبی داده شده تا کاربران با امتیازهایی که کسب می‌کنند بتوانند از فروشگاه بیدود کلاه و دستکش تهیه کنند.»
تأثیر دوچرخه‌های نارنجی در آلودگی هوا/ دوچرخه‌سواری یک مد جهانی
این روزها حتی وزرا و شهردار هم به‌صورت کاملاً نمادین با دوچرخه‌های لاکچری خود برای رفتن به سرکار از دوچرخه استفاده می‌کنند. تنها برای اینکه از مردم بخواهند از خودروهای شخصی استفاده نکنند و با رکاب زدن به پاکی هوا کمک کنند. طرح دوچرخه‌های اشتراکی در تمام جهان یکی از پیشنهاد دولت‌ها برای استفاده از وسایل حمل و نقل عمومی است.
«یوسف رشیدی» کارشناس محیط زیست در رابطه با طرح دوچرخه‌های بیدود می‌گوید: «خودروها بیشترین سهم را در آلودگی هوا دارند به همین خاطر دنیا به سمت وسایل حمل و نقل عمومی حرکت می‌کند. دوچرخه همگانی گزینه خوبی به نظر می‌رسد، البته اگر قیمت آن نسبت به بلیت مترو و اتوبوس بیشتر نباشد، این‌طور که معلوم است قیمت‌هایی که بیدود برای مسافران خود در نظر گرفته است، مبلغ زیادی است و شاید همه نتوانند از آن استفاده کنند.» او ادامه می‌دهد: «دوچرخه‌سواری به‌عنوان یک وسیله حمل و نقل عمومی به یک مد جهانی تبدیل شده است. اینکه در کشور ما فقط در شهرهای بزرگ و آن هم به‌صورت محدود از دوچرخه‌های اشتراکی استفاده شود، یک مشکل محسوب می‌شود. بهتر است در کشور ما هم چندین شرکت خصوصی و دولتی برای طرح دوچرخه‌های اشتراکی دست به کار شوند.»
یک مشکل جدی در اپلیکیشن
برای اینکه بفهمیم این اپلیکیشن چه نقاط ضعف و قوتی دارد، سراغ چند نفر از استفاده‌کنندگان بیدود رفتیم. احمدرضا یکی از آنهاست. او می‌گوید: «برخلاف تمام تبلیغاتی که برای بیدود می‌شود اپلیکیشن بیدود آن‌طور که می‌گویند هیجان‌انگیز و فوق‌العاده نیست. یعنی یک اپلیکیشن معمولی است که بعضی وقت‌ها هم درست کار نمی‌کند. مشکل اصلی این اپلیکیشن نشان دادن یک دوچرخه در خیابانی اشتباه است. به قول استفاده‌کنندگان بیدود، اپلیکیشن هنوز یک دوچرخه را وسط فرودگاه مهرآباد نشان می‌دهد.»
می‌پرسیم منظورش چیست و واضح‌تر برایمان بگوید، ادامه می‌دهد: «مثلاً شما می‌خواهید ببینید نزدیک‌ترین دوچرخه به شما کجاست، اپلیکیشن اولین چهارراه را نشان می‌دهد. تا آنجا پیاده می‌رویم می‌بینیم اثری از دوچرخه نیست درحالی‌که هنوز در نقشه نشان می‌دهد که اینجا یک دوچرخه است. این‌طور هم وقت ما گرفته می‌شود هم اینکه برای رسیدن به دوچرخه یک مسیر طولانی پیاده آمده‌ایم.»
احمدرضا ادعا می‌کند مشکلات اپلیکیشن تنها به این یک مورد ختم نمی‌شود؛ یکی دیگر از مشکلات مسیریاب اشتباه است. یعنی مسیریاب بهترین مسیر برای تردد دوچرخه را انتخاب نمی‌کند. گاهی مسیر‌هایی را پیشنهاد می دهد که بسیار شلوغ است و بدترین مسیر برای عبور دوچرخه است.
از بیدود چطور استفاده کنیم؟
با این حساب اگر دوچرخه‌های نارنجی و پر زرق و برق شرکت بیدود را دیدید و خواستید از آن استفاده کنید کافی است اپلیکیشن bdood را روی گوشی تلفن همراه خود نصب و از روی نقشه دنبال نزدیک‌ترین دوچرخه‌های پارک شده در شهر بگردید. استفاده از این اپلیکیشن از اسنپ و تپسی سخت‌تر است و البته همت زیادی هم می‌خواهد چون ممکن است نزدیک‌ترین دوچرخه به شما دست کم دو یا سه چهارراه فاصله داشته باشد. البته این به شانس شما بستگی دارد که شاید هم یک دوچرخه در چند قدمی خود پیدا کنید. با رسیدن به دوچرخه، با کمک اپلیکیشن و اینترنت اشیاء می‌توان قفل دوچرخه را باز کرده و سوار شد. یادتان باشد اگر شارژ تلفن همراهتان کم است از دوچرخه‌سواری صرف نظر کنید زیرا برای استفاده از دوچرخه‌ها باید اینترنت تلفن همراه و بلوتوث آن روشن باشد. اگر همه چیز مرتب است، پس از دوچرخه سواری‌تان لذت ببرید. پس از اتمام سفر هم دوچرخه را کناری پارک و دوباره آن را قفل کنید.
انتهای پیام/4076/پ
انتهای پیام/