تلاش امام موسی صدر برای یکی شدن عید مسلمانان

به گزارش گروه فرهنگ و هنر خبرگزاری آنا از مؤسسه امام موسی صدر، رؤیت هلال ماه، همواره از موضوعات مورد توجه علما و مراکز دینی بوده است. این موضوع بعضاً موجب اختلافات و تفاوت‌ها در اعلام آغاز و پایان ماه رمضان شده است. به عبارتی هرچند که رمضان ماه رهایی از همه تعلقات است، اما برخی تعصبات باعث شده تا فرهنگ اصیل این ماه به محاق فراموشی برود. در این میان بودند شخصیت‌های برجسته‌ای که سعی داشتند به این اختلافات پایان داده و بر آن فرهنگ اصیل این ماه تأکید دوباره کنند. امام موسی صدر یکی از این شخصیت‌هاست. در این دهه با توجه به فعالیت‌های مؤسسه امام موسی صدر و پژوهشگران و همچنین انتشار مجموعه ۱۲ جلدی و ارزشمند «گام به گام با امام» بسیاری از ایرانیان با نام امام موسی صدر و وجوهی از تفکر او آشنا شده‌اند.

امام صدر از بدو حضور در لبنان، تقریب مذاهب و کاستن از زمینه‌های تفرقه میان مسلمانان را وجهه همت خود ساخت. او توانست فرهنگ گفتگو میان پیروان ادیان مختلف در لبنان را اشاعه دهد. یکی از تلاش‌هایی او در این زمینه یکسان‌سازی عید رمضان بود که تلاشی عملی برای وحدت اسلامی به شمار می‌رفت. اثر فرهنگی این کارها بعدها خود را بسیار نشان داد. به هر حال اگر شیعه و سنی یک روز را عید سعید فطر بدانند و مشترکاً اعمال عید را به جا بیاورند، مشترکات آن‌ها زیادتر شده و مسئله وحدت شکل واقعی‌تر و عملی‌تری به خود می‌گیرد.

متنی که در ادامه می‌خوانید مصاحبه با دو تن از کارشناسانی است که در زمینه یکسان‌سازی روز عید با امام موسی صدر همکاری داشته‌اند.

حافظ الحجار، سرتیپ بازنشسته و از اهل سنت لبنان درباره امام موسی صدر می‌گوید: «من از طریق یکی از دوستان امام موسی صدر به نام احمد اسماعیل با ایشان آشنا شدم و در جلسات مختلف یکدیگر را می‌دیدیم. سید برای نزدیک شدن فرقه‌های مذهبی به هم تلاش زیادی می‌کرد و ما هم از چنین فکر و حرکتی حمایت می‌کردیم و خیلی دوست داشتیم که از امور اختلافی بین شیعه و سنی رها شویم».

برادران مسیحی ما وقتی می‌خواهند بچه‌شان را نفرین کنند، می‌گویند: «ان‌شاءالله تو را گم کنیم مثل عید مسلمان‌ها!» وی در ادامه به موضوع رؤیت هلال ماه شوال اشاره کرد: «یادم هست یک بار سید، به من زنگ زد و گفت که می‌خواهم تو را ببینم. نزد او به مجلس اعلاء شیعیان رفتم. گفت: درست نیست ماه رمضان بیاید و تمام شود و یکی بگوید فردا عید است، دیگری بگوید، نه عید نیست. باید کاری کنیم که همه روی یک روز متفق باشیم. امروز با مطالعات فلکی معلوم می‌شود که فلان روز ماه جدید در می‌آید. باید از این امکان برای حل مشکل استفاده کنیم. بعد ادامه داد: شما از دانشگاه یسوعیه فارغ‌التحصیل شدی و مهندسینی در این موضوع می‌شناسی. درخواست من این است که با کمک آن‌ها راهی برای اعلام عید پیدا کنید. گفتم چشم و بر این اساس با بعضی همکلاسی‌های دانشگاهی تماس گرفتم و جلساتی گذاشتیم».

حافظ الحجار همچنین با اشاره به آشنایی امام موسی صدر با مباحث فلکی گفت: «هر وقت برای جلسه با سید می‌رفتیم، از تسلط او به این مباحث تعجب می‌کردیم. اگر از فیزیک صحبت می‌شد، با فیزیک صحبت می‌کرد؛، اگر بحث درباره محاسبات ریاضی بود، با ریاضی بحث می‌کرد. البته، سید به همین هم اکتفا نمی‌کرد. مثلاً کتابی از انتشارات فولشام در انگلستان، مرتبط با همین موضوعات را سفارش داده بود تا برایش بفرستند. یعنی از طرق مختلف در این زمینه تحقیق می‌کرد. حتی به من گفت هر وسیله‌ای می‌خواهید که اینجا نیست، بگویید تا از خارج تهیه کنیم».

محمد علوش، رئیس اسبق اداره کل امور جغرافیایی ارتش لبنان، هم با اشاره به چگونگی آشنایی خود با امام موسی صدر می‌گوید: «من افسر ارتش بودم و در رشته مهندسی جغرافیا فارغ‌التحصیل شدم. یکی از تخصص‌های من مطالعه افلاک و نجوم و ارتباط آن‌ها با امور زمینی بود. همکارم آقای حافظ الحجار به من گفت که سید موسی می‌خواهد علم فلک را در اثبات ماه رمضان وارد کند تا عید مسلمانان یکی شود. من علاقه خودم را به این موضوع ابراز کردم و خوشحال شدم. در اولین جلسه، شخصیت‌های دینی و روحانیون زیادی دعوت داشتند. برخی همکاران نظامی و افراد دیگر هم بودند. سید در سخنانی از نحوه اعلام عید رمضان انتقاد کرد. نمی‌دانم چه کسی آن وسط گفت که برادران مسیحی ما وقتی می‌خواهند بچه‌شان را نفرین کنند، می‌گویند: «ان‌شاءالله تو را گم کنیم مثل عید مسلمان‌ها!» سید موسی آن موقع گفت: این وضعیت پذیرفتنی نیست. ما در قرن بیستم هستیم، آمریکایی‌ها به ماه رفته‌اند و محاسبات دقیق وجود دارد و ما هنوز نتوانسته‌ایم راهی علمی بیابیم که بفهمیم ماه کی متولد می‌شود و چه زمانی دیده خواهد شد. امام به این موضوع نیز پرداخت که: «صوموا لرؤیته وافطروا لرؤیته» (با دیدنش روزه بگیرید و با دیدنش روزه را تمام کنید).

سید موسی گفت: این وضعیت پذیرفتنی نیست. ما در قرن بیستم هستیم، آمریکایی‌ها به ماه رفته‌اند و محاسبات دقیق وجود دارد و ما هنوز نتوانسته‌ایم راهی علمی بیابیم که بفهمیم ماه کی متولد می‌شود و چه زمانی دیده خواهد شد؟ سید موسی ضمن تأیید این حدیث تأکید کرد که رؤیت لزوماً با چشم نیست. مشاهده با چشم است و رؤیت با عقل است و به این آیه قرآن استناد کرد که حضرت یوسف می‌فرماید: «إنی رأیت أحد عشر کوکباً.» چگونه ستارگان را رؤیت کرد در حالی که خواب بود؟ پس رؤیت عقلی دقیق‌تر است. یعنی مطمئن‌تر از مشاهده با چشم است.

در همین حین برخی حاضران در تأیید سخن سید، مواردی از اشتباه در مشاهده با چشم را یادآور شدند. سپس، قرار شد این جلسات ادامه پیدا کند.

در یکی از جلسات از من پرسید: دقت محاسبات فلکی چقدر است؟ گفتم: تمام مختصاتی که بر اساس آن محاسبات را انجام می‌دهیم، به ما دقت یک‌صدم ثانیه می‌دهد. نگاهم کرد و گفت: یک‌صدم ثانیه؟ گفتم: در محاسبات کمی خطا طبیعی است. گفت: من آن را هم نمی‌خواهم. گفتم: من می‌توانم تا ثانیه به شما بدهم خودتان بررسی کنید.

در مجموع از مسائل فلک اطلاع زیادی داشت، مثلاً با محاسبات در طلوع و غروب خورشید کاملاً آشنا بود و به آن اطمینان داشت.

بالاخره، اولین تجربه سال ۱۹۷۴ به وقوع پیوست و سید موسی بعد از محاسبه ما، در نامه‌ای با استناد به محاسبات فلکی، روز عید را برای آقای عبدالأمیر قبلان، مفتی جعفری ممتاز آن زمان، مشخص کرد و او هم عید را اعلام کرد و در روزنامه نوشتند که از طریق محاسبات فلکی عید مشخص شد. این اولین بار بود که عید رمضان با روش علمی حساب شد.

انتهای پیام/4072/4028/