سربازی اجباری با کدام دلیل و منطق؟

گروه اجتماعی خبرگزاری آنا- احسان یعقوبی؛ نهم آبان سال 1294 بود که موضوعی به نام خدمت سربازی در کشورمان به تصویب رسید و در دوران رضاخان به مرحله اجرا درآمد؛ این پدیده هم‌اکنون نیز گریبان جوانان این مرز و بوم را گرفته و جوانان ایران اسلامی باید به‌صورت اجباری دو سال از بهترین دوران زندگی و شکوفایی خود را در خدمت سربازی بگذرانند؛ این موضوع به‌حدی برای مسئولان ذیربط مهم و اساسی شده که اگر فردی در کشور کارت پایان خدمت نداشته باشد، محرومیت‌های گسترده‌ای شامل حالش خواهد شد، به‌طوری که افراد فاقد کارت پایان خدمت از کار کردن، تحصیل و تقریباً همه امکانات کشور محروم خواهند شد. کدام منطقه‌ای قبول می‌کند تا جوانان که در اوج نشاط و انرژی هستند دو سال از عمر خود را بیهوده در خدمت سربازی سپری کنند و این امر جز مانعی برای پیشرفت جوانان دستاورد آن‌چنانی برای کشور نخواهد داشت، چراکه درحال حاضر که موضوع بیکاری جزو مهمترین آسیب‌های اجتماعی کشور محسوب می‌شود با سربازی رفتن جوانان تشدید نیز خواهد شد. منتقدان خدمت سربازی بر این باورند که آیا نظامی که بر مبنای دین اسلام پیش می‌رود، می‌‌تواند دو سال مانع پیشرفت جوانان این مرز و بوم شود؟

خدمت سربازی معضل بیکاری را تشدید می‌کند

درحال حاضر افرادی که به خدمت سربازی می‌روند یا کار خود را از دست می‌دهند یا اصلاً کاری ندارند که بخواهند آن را رها کرده و به خدمت سربازی بروند. اکثر جوانان بعد از دوران دانش‌‌آموزی به دانشگاه می‌روند و در کنار تحصیل مشغول به کار می‌شوند و برای اینکه کار خود را از دست ندهند، ادامه تحصیل می‌دهند تا بتوانند با استفاده از معافیت تحصیلی کار خود را ادامه دهند، لذا برخی از جوانان امروزی برای فرار از خدمت سربازی تحصیل را در مراتب بالا دنبال می‌کنند و چشم امیدشان به تغییر قانون خدمت سربازی است. 

اما با همه انتقاداتی که جوانان و برخی از جامعه‌شناسان به خدمت سربازی دارند، این موضوع فعلاً درحال اجراست، اما درحال حاضر کمتر فردی را مشاهده می‌کنیم که در همان سن 18 سالگی به خدمت سربازی برود، لذا افراد با تحصیلات دانشگاهی به سربازی می‌روند و در آن محیط با مشکلات و برخوردهای نامناسبی روبه‌رو می‌شوند که همین اقدامات نشاط و امید آنها به آینده را می‌خشکاند. افراد با تحصیلات بالا در دوران خدمت سربازی به کارهایی نظیر جارو زدن برگ درختان، شستن خودروی فرماندهان، شستن لباس فرماندهان یگان‌ها و دیگر اقداماتی که در شأن جوانان تحصیل کرده نیست، مشغول می‌شوند. همه این حرف و حدیث‌ها افراد را به این فکر فرو می‌برد که سپری کردن دوران اجباری خدمت سربازی با کدام منطق و دلیل ادامه دارد؟

بر اساس گزارشات موجود، سربازی اجباری در حدود 20 کشور انجام می‌شود که کشور ما نیز جزو این دسته از کشورهاست، اما در 106 کشور اصلاً موضوعی به اسم خدمت سربازی نداریم. همچنین در 11 کشور نیز خدمت سربازی داریم اما مدت آن حدود 18 ماه است و 15 کشور نیز خدمت سربازی را اختیاری کرده‌اند. در اکثر کشورهای دنیا نهادی وجود دارد که مسئولیت اشتغال سربازان را برعهده دارد، به‌طوری که وقتی دوران خدمت سربازی جوانانشان پایان می‌یابد، به‌طور طبیعی وارد بازار کار می‌شوند، اما در کشور ما پیدا کردن شغل بعد از دوران سربازی مهمترین دغدغه جوانان است.

رفتن جوانان به مرزهای کشور از روی اجبار

طولانی بودن مدت سربازی در ایران یکی دیگر از مشکلاتی است که ناراحتی و نگرانی جوانان را در پی داشته است، اما ستادکل نیروهای مسلح دفاع از کشور را توجیه خدمت اجباری سربازی می‌داند و فرماندهان آن بارها اعلام کرده‌اند که اگر خدمت سربازی نباشد چه کسی حاضر است برای دفاع از مرز و بوم به‌ویژه در استان‌های مرزی مانند سیستان و بلوچستان به این مناطق برود. در دوران جنگ تحمیلی حدود 3 میلیون سرباز در مناطق جنگی بودند و از کشور دفاع کردند اما این توجیه که اگر سربازی نباشد جوانان درصورت بروز جنگ به دفاع از کشور نخواهند رفت، صحبتی غیرحرفه‌ای محسوب می‌شود، چراکه جوانان ایران اسلامی همواره در مقاطع حساس نقش خود را به بهترین نحو ممکن ایفا کرده‌اند. در موضوع سوریه بیشتر شهدای مدافع حرم از جوانانی بودند که به‌صورت داوطلبانه به جبهه مقاومت رفتند و حال اگر جنگ به داخل کشور کشیده شود، حتماً جوانان برای دفاع از میهن اسلامی ایران در خط مقدم خواهند بود.

از طرفی جنگ‌های امروزی قابل مقایسه با جنگ‌های گذشته حتی جنگ تحمیلی نیست، چراکه درحال حاضر با پیشرفت تکنولوژی و پیدایش تجهیزات نظامی پیشرفته، شرایط جنگ به‌طور کامل متفاوت شده است، لذا این موضوع قابل تأمل می‌شود که آیا سربازان در مدت دو سال می‌توانند کار با تجهیزات نظامی را یاد بگیرند و به‌طور کلی با شرایط جنگ آشنا شوند. این درحالی است که اکثر جوانانی که در دوران سربازی هستند، وقت خود را به بطالت می‌گذرانند و به‌جای اینکه به این افراد آموزش‌های نظامی داده شود، این افراد را به نظافت و بعضاً کارهای بیهوده دیگری اجبار می‌کنند که جای تأسف دارد!

توزیع سربازان بین یگان‌ها با درنظر گرفتن مهارت آنها

سردار مهدی فرحی در گفتگو با خبرنگار گروه اجتماعی خبرگزاری آنا درباره انتقاداتی که به سربازی صورت می‌گیرد و به بطالت سپری شدن جوانان در این مدت گفت: ما نیز قبول داریم که نوع برخورد برخی از فرماندهان با سربازان نامناسب است و در گذشته سربازان در یگان‌ها به کارهایی که در شأن آنها نبود مشغول بودند، اما امروزه  با تدبیر ستادکل نیروهای مسلح نگاه ویژه‌ای به سربازان داریم و بنا داریم تا با توجه به استعدادی که سربازان دارند از آنها در یگان‌های مربوطه استفاده کنیم و حتی برای اشتغال بعد از دوران سربازی نیز برنامه داریم.

فرمانده قرارگاه مهارت‌آموزی کارکنان وظیفه نیروهای مسلح ادامه داد: درحال حاضر بیش از 400 هزار سرباز داریم که بالای 30 درصد آنها دارای تحصیلات دانشگاهی هستند. در خرداد سال 96 قرارگاه مهارت‌آموزی را در ستادکل تأسیس کردیم تا با شناسایی استعداد جوانان، از این افراد در دوران سربازی به بهترین نحو ممکن استفاده شود. سامانه سرباز ماهر در این خصوص در اختیار جوانان است تا این افراد با وارد کردن کد ملی وارد سامانه شده و استعداد خود را مطرح کنند و ما نیز در تلاشیم با رصد این سامانه، از سربازان استفاده کنیم.

ثبت 500 مهارت در سامانه سرباز ماهر

وی با بیان اینکه تاکنون بیش از 500 مهارت در این سامانه مطرح شده است، گفت: همچنین کارشناسان ما در این مجموعه فعال هستند تا استعدادهای جوانان را شناسایی کنند تا در دوران خدمت سربازی استعدادهای این افراد شکوفا شود. قطعاً با این کار جوانان نیز از خدمات نیروهای مسلح در دوران سربازی رضایت خواهند داشت.

بر اساس این گزارش، علی یکی از افرادی است که حدود دو سال از خدمت سربازی فراری است و اکنون در یکی از شهرستان‌های استان همدان به کشاورزی مشغول است.

این جوان ایرانی که درحال حاضر 29 سال سن دارد در گفتگو با خبرنگار گروه اجتماعی خبرگزاری آنا با انتقاد از قوانین موجود درباره سربازی در ایران گفت: من این موضوع را درک نمی‌کنم که چرا جوانان ایرانی باید دو سال از بهترین دوران زندگی خود را به سربازی بروند، درحالی که من می‌توانم در همین مدت دو سال بیش از 50 میلیون درآمد را از طریق دامداری و کشاورزی داشته باشم. من زمانی که دوران خدمت سربازی‌ام فرا رسید به خدمت نرفتم، چراکه شغل بنده مربوط به کشاورزی بود و قصد ورود به کارهای اداری و دولتی را نداشتم اما بعد از گذشت سه سال به اجبار خانواده به خدمت رفتم اما اقداماتی که در سربازی صورت می‌گرفت همه بچه‌ها را دلسرد کرده بود تا اینکه یک روز که به مرخصی آمدم تا به امروز که با شما حرف می‌زنم به یگان برنگشتم.

شستن لباس‌های فرماندهان در دوران سربازی!

وی درباره شرایط خدمت سربازی گفت: من ساکن استان همدان هستم اما یگان خدمتی‌ام در استان کرمان بود. سختی‌هایی که در همین مدت کم در دوران سربازی به من تحمیل شد در طول زندگی‌ام بی‌سابقه بود و ما گمان می‌کردیم که در دوره سربازی شرایط جنگ برایمان تبیین خواهد شد و کلاس‌های آموزشی کار با تجهیزات مختلف نظامی برایمان برگزار می‌شود، اما وضعیت طور دیگری رقم خورد. برای مثال فرمانده ما برخی از بچه‌ها را به بهانه کاشت نهال مجبور می‌کرد تا زمین را مهیا کنند اما بعد از آماده شدن زمین برای کاشت نهال، به افراد دیگری دستور می‌داد تا با خاک زمین حفر شده را پر کنند. از این قبیل اقدامات تا دلتان بخواهد در دوران سربازی برای شخص بنده اتفاق افتاد.

علی اظهار کرد: برخی از کارهایی که از سربازان می‌خواستند را اکراه دارم بگویم اما برای مثال برخی از بچه‌ها مسئول شستن لباس‌های فرماندهان بودند و به‌طور کلی تنها اقدامی که ما در دوره سربازی فرانگرفتیم، همین آموزش‌های نظامی بود.

در همین خصوص اکبر نثاری در گفتگو با خبرنگار گروه اجتماعی خبرگزاری آنا درباره اینکه چرا در کشور ما جوانان مجبور به رفتن به سربازی هستند، اظهار کرد: متأسفانه قانون خدمت سربازی در ایران جزو قوانین جدانشدنی کشور است که دو سال از وقت گران‌بهای جوانان را می‌گیرد و مانع پیشرفت این افراد در بهترین دوران زندگی‌شان می‌شود. البته رفتن به خدمت سربازی برای نیروهای مسلح فواید بسیاری دارد که همین امر منجر به ادامه‌دار شدن قانون خدمت سربازی شده است؛ طبیعی است که نیروهای مسلح اگر بخواهند نیرو برای انجام اموراتشان استخدام کنند باید هزینه کنند اما درحال حاضر اکثر اقدامات توسط سربازان به‌صورت رایگان انجام می‌شود.

دستمزد پایین سربازان کفاف کرایه ماشین را هم نمی‌دهد

این جامعه‌شناس با انتقاد از دستمزد پایین سربازان در نظام جمهوری اسلامی ایران گفت: برخی از جوانان برای رفتن به خدمت سربازی کار و شغل خود را از دست می‌دهند و با توجه به شرایط اقتصادی موجود در کشور، این کار ضرر بسیاری به این افراد وارد می‌کند. این درحالی است که دستمزد سربازان به‌قدری پایین و خنده‌دار است که این افراد با استفاده از دستمزدی که ستادکل نیروهای مسلح به آنها می‌دهد حتی نمی‌توانند کرایه ماشین خود را تأمین کنند.

وی تصریح کرد: طولانی بودن مدت سربازی، عدم پرداخت دستمزد مناسب، تبعیض، مشکلات اجتماعی و فرهنگی، از دست دادن کار، مشکلات بهداشتی و تغذیه، انگیزه پایین، ناامیدی از آینده، نظام آموزشی ناکارآمد، تأخیر در زمان ازدواج، تأخیر در ورود به بازار کار، فرار از خدمت و عدم چابکی تنها بخشی از مشکلات موجود برای جوانان به‌دلیل رفتن به سربازی است. از طرفی آمارهایی که از خودکشی سربازان در دوران سربازی مخابره می‌شود نگران کننده است که فرد بر اثر فشارهای بی‌فایده به این مرحله می‌رسد.

نثاری با بیان اینکه متأسفانه در دوران سربازی افرادی که از نظر فرهنگی و روحی ضعیف هستند مورد تعرض افراد دیگر قرار می‌گیرند اظهار کرد: فرماندهان و مسئولان ذیربط باید امنیت سربازان را تأمین کنند. اما این‌طور که مشخص است قانون خدمت سربازی تغییر نخواهد کرد و همه جوانان اگر مشکل پزشکی نداشته باشند و دیگر موضوعاتی که موجب معافیت می‌شود برای افراد صدق نکند، باید به سربازی بروند و دو سال از وقت خود را در یگان‌های مختلف سپری کنند.

بر اساس این گزارش، موضوعی که در این‌باره قابل درک تصور می‌شود این است که اجبار کردن جوانان برای رفتن به خدمت سربازی امری غیرمنطقی و غیرکارشناسانه است که دو سال جلوی پیشرفت جوانان را می‌گیرد، لذا مسئولان ذیربط اگر برنامه‌ای برای حذف خدمت سربازی ندارند می‌توانند از سربازان با توجه به استعدادی که دارند، در یگان‌های مختلف استفاده کنند.

حال باید دید که ستادکل نیروهای مسلح که همه ساله قانون جدیدی را درخصوص خدمت سربازی ابلاغ می‌کند، کی به این نتیجه می‌رسد که سربازی را اختیاری کند و درواقع با این اقدام هم در موضوع اشتغال اقدامی تأثیرگذار انجام می‌دهد و هم جلوی ازدواج دیرهنگام جوانان را خواهد گرفت.

انتهای پیام/4110/