5 گام تا برقراری صلح پایدار در اوکراین
مجتبی اسماعبلی، گروه بین‌الملل خبرگزاری آنا: از شامگاه شنبه توافق آتش‌بس جدیدی میان اوکراین و روسیه برقرار شده است تا در این زمان، فرصت کافی برای بررسی فرایند صلح در مناطق شرقی اوکراین که تحت کنترل استقلال‌طلبان هوادار روسیه قرار دارد، فراهم شود.
در زیر 5 شرط دستیابی به صلح براساس توافق «مینسک2» میان کی‌یف و استقلال‌طلبان که پس از ماراتن دیپلماتیک میان رهبران روسیه، اوکراین، فرانسه آلمان به دست آمد بیان می‌شود. این شروط شامل مجموعه‌ای از طرح‌ها برای حل بحران اوکراین می‌شود ولی طبعا برای هرکدام از آن‌ها باید برنامه‌ها و توافقات استواری فراهم شود.
1. کنترل مرزها
این شرط برای دولت اوکراین از اهمیت بالایی برخوردار است تا بتواند بدین وسیله بر ناآرامی‌ها غلبه یابد. اوکراین و غرب روسیا را به ارسال سلاح و نیروی نظامی در سراسر مرزهای 400 کیلومتری مناطق تحت کنترل استقلال‌طلبان می‌کند.
باوجود این، براساس توافق «مینسک2» کی‌یف نمی‌تواند تا پس از برگزاری انتخابات محلی در پایان سال 2015 و نیز حل و فصل سیاسی بحران به وسیله توافق با استقلال‌طلبان، کنترل مرزهای خود را به طور کامل در دست بگیرد.
نباید دور از نظر داشت که کنترل مرزها به وسیله نیروهای اوکراینی موضوعی کاملا سخت به‌نظر می‌آید زیرا استقلال‌طلبان به طور رسمی اعلام کرده‌اند که هرگز کنترل مرزها را به نیروهای کی‌یف واگذار نخواهند کرد.
2. عقب‌نشینی نیروهای بیگانه
در توافق «مینسک 2» مشخص نشده است که چه زمانی نیروهای بیگانه باید عقب‌نشینی کنند. این در حالی است که کی‌یف و غرب روسیه را به استقرار هزاران نیروی نظامی در اوکراین متهم می‌کنند، گرچه دولت روسیه بارها هرگونه دخالت در بحران اوکراین را رد کرده است.
3. خارج کردن سلاح سنگین از مناطق بحرانی
دولت اوکراین فقط مرزبندی مشخص‌شده در توافق صلح سابق در «مینسک» در ماه سپتامبر گذشته را به رسمیت می‌شناسد. این در حالی است که استقلال‌طلبان از آن زمان تاکنون بر 2500 کیلومتر دیگر از خاک اوکراین تسلط یافته‌اند و اعلام کرده‌اند که حاضر نیستند از مناطق تحت کنترل، عقب‌نشینی کنند.
در سند توافق شده موجود، همه طرف‌ها باید سلاح سنگین خود را بر زمین بگذارند تا منطقه ممنوعه‌ای به عمق 50 الی 140 کیلومتر (براساس نوع سلاح سنگین) ایجاد شود.
در توافق «مینسک 2» آمده است: ارتش اوکراین باید خط توپخانه خود را از مرزهای کنونی به عقب بکشاند. همچنین استقلال‌طلبان باید مرز آتش خود را به مرزبندی سابق که در ماه سپتامبر مشخص شده بود بازگردانند.
4. ایجاد مناطق جدیدی برای استقلال‌طلبان
براساس قانون اساسی اوکراین، انتخابات محلی باید در مناطق تحت کنترل استقلال‌طلبان نیز برگزار شود. قرار است پارلمان اوکراین پیش از نیمه ماه مارس پیش‌نویس طرح «مناطق تحت نظام ویژه» برای شرق این کشور را به رای بگذارد.
در توافق‌نامه «مینسک 2» درباره سرنوشت «الکساندر زاخراچنکو» و «ایگور بلونیتسکی» دو رئیس مناطق «دوتسک» و «لوگانسک» هیچ نکته‌ای بیان نشده است. این دو رئیس استقلال‌طلب که در انتخابات منطقه‌ای به قدرت دست یافته‌اند، به وسیله کی‌یف و غرب به رسمیت شناخته نمی‌شوند.
باوجود این، دولت اوکراین توافق کرده است تا بودجه استانی لازم برای مناطق تحت کنترل استقلال‌طلبان که از ماه نوامبر قطع شده بود را مجددا پرداخت کند. همچنین قرار است اصلاحاتی در قانون اساسی مطابق «اوضاع ویژه» مناطق تحت کنترل استقلال‌طلبان ایجاد شود.
5- مبادله زندانیان
در توافق «مینسک 2» بر اصل «همه در مقابل همه» تاکید شده است، اما درباره سرنوشت «نادیا ساوچنکو» خلبان وابسته به ارتش اوکراین که در روسیه بازداشت شده بود نکته‌ای بیان نشده است.
در حالی که دولت اوکراین خواستار آزادی این خلبان زن ارتش است، کاخ کرملین روز جمعه و چند ساعت پس از توافق «مینسک» اعلام کرد که فقط دادگاه روسیه می‌تواند در پرونده «ساوچنکو» که متهم به قتل عمد دو روزنامه‌نگار روسی در شرق اوکراین است، حکم صادر کند.
یک توافق و چند نکته
اگر در توافقی که میان دو طرف روسی و اوکراینی انجام شده است، نگاهی بیاندازیم متوجه خواهیم شد که نباید به این معامله از زاویه برد یا باخت نگریست زیرا در هر یک از این دو صورت، امکان شکننده بودن توافق وجود دارد و طبعا با شکست توافق «مینسک 2»، تنش در منطقه نه تنها افزایش می‌یابد بلکه امکان نفوذ ان به مناطق هم‌جوار نیز وجود دارد. در این صورت اصرار غرب و آمریکا بر ارسال سلاح به کی‌یف همانند ریختن نفت بر آتشی است که منطقه را به نابودی خواهد کشاند.
از سوی دیگر نباید دور از نظر داشت که در بازه زمانی کنونی غرب، از جمله اعضای ناتو هیچ اتحادی درقبال بحران اوکراین ندارند که اوج این بی‌نظمی در سیاست‌ها را می‌توان در تقابل آرای فرانسه و المان مشاهده کرد، به‌گونه‌ای که این دو کشور با هدف کاهش نگرانی‌های روسیه با عضویت اوکراین در ناتو مخالفت کرده‌اند که همه این عوامل منجر به تقویت جایگاه روسیه شده است.
اما اوکراین. این کشور جایگاه ویژه‌ای در امنیت ملی روسیه یافته است به‌گونه‌ای که در حال حاضر راهبرد بلندمدت روسیه بر جلوگیری از پیوستن اوکراین به اتحادیه اروپا و ناتو متمرکز شده است. همچنین دولت روسیه گسترش مرزهای ناتو و اتحادیه اروپا به مرزهای خود را تهدیدی برای امنیت ملی خود می‌داند و طبعا برای جلوگیری از این موضوع به هر اقدامی متوسل خواهد شد.
جای دو موضوع در توافق‌نامه «مینسک 2» خالی است، نخست، گام‌های مثبت روسیه در تحولات منطقه‌ای و دیگری، پیوستن شبه جزیره کریمه به روسیه.
همچنین نباید از سیاست روسیه در افزایش خودمختاری مناطق «دونتسک» و «لوهانسک» از دولت مرکزی اوکراین، نپیوستن آن‌ها به اتحادیه اروپا و ناتو، عضویت مناطق تحت کنترل استقلال‌طلبان به پیمان‌های مورد حمایت روسیه از جمله اتحادیه گمرکی اوراسیا و پیمان امنیت‌جمعی غافل شد.
اگر بر این باور باشیم که عوامل مختلفی می‌تواند بر شکنندگی توافق آتش‌بس موثر باشد و تحولات دیگری را در منطقه رقم بزند، طبیعی است که بپذیریم روند کنونی و اوضاع ناپایدار کی‌یف و محاسبه‌های به دور از واقعیت‌های موجود نیروهای اوکراینی، اوضاع به مراتب بدتری را رقم خواهد زد. این اوضاع در صورتی پدید خواهد آمد که توافق کنونی درهم بشکند و اوضاع به سود روسیه برگردد.
انتهای پیام/