دانشگاه آزاد اسلامی حضور فعالی در نمایشگاه کتاب داشت

به گزارش خبرنگار حوزه فرهنگی و هنری گروه دانشگاه خبرگزاری آنا، سی و دومین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران از چهارم تا 14 اردیبهشت در مصلی امام خمینی(ره) تهران برگزار شد.

بخش ناشران دانشگاهی همانند سال‌های گذشته در محل محوطه مصلی مستقر بود و در بخش جانبی ناشران دانشگاهی انجمن فرهنگی ناشران کتاب دانشگاهی بخشی با عنوان سرای نشر دانشگاهی، برگزاری کارگاه‌ها و رونمایی‌های مختلف را بر عهده داشت.

انجمن فرهنگی ناشران کتاب دانشگاهی یک انجمن خصوصی و غیرانتفاعی است. برای آشنایی بیشتر با این انجمن و کیفیت برگزاری بخش ناشران دانشگاهی سی و دومین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران، گفتگویی با سیدعباس حسینی‌نیک، مسئول انجمن فرهنگی ناشران کتاب دانشگاهی داشتیم.

آنا: انجمن فرهنگی ناشران کتاب دانشگاهی چه فعالیت‌هایی می‌کند و چه تعداد از ناشران دانشگاهی عضو این انجمن هستند؟

حسینی‌نیک: ناشران دانشگاهی با شرایطی که در اساسنامه ذکرشده عضو انجمن می‌شوند، حتی بزرگ‌ترین و فعال‌ترین ناشران دانشگاهی هم عضو انجمن هستند. بقیه ناشران هم تا دو سال آینده عضو انجمن خواهند شد. اکنون حدود 160 ناشر عضو انجمن هستند. مستحضرید که مسائل نشر، درعین‌حال که به همه حوزه‌های نشر مربوط به کتاب می‌شود اما بخش‌های مختلف مسائل خاص خود را دارد. مثلاً بخش دانشگاهی مشکلات یا مسائلی دارد که با بخش کودک، یا بخش آموزشی یا بخش عمومی متفاوت است.

آنا: مهم‌ترین مشکلات نشر دانشگاهی چیست؟ آیا توسعه فضای مجازی رقیبی برای نشر کتاب است؟

حسینی‌نیک: ازنظر حوزه علمی و فناوری مهم‌ترین بخش انتقال علم در حوزه کتاب مربوط به ناشران دانشگاهی چه دولتی و چه خصوصی است. بنابراین ساماندهی این تشکیلات و سازمانی که می‌خواهد انتقال علوم و فناوری به‌خصوص از خارج از کشور به داخل کشور، ترجمه آنها، به‌روزرسانی آنها بخواهد انجام شود، مهم است و می‌بینید که ناشران دانشگاهی یک بخش بسیار استراتژیک هستند.

متأسفیم که برخی از تخلفات که در حوزه دانشگاهی توسط یک عده‌ای کم‌سواد، سوءاستفاده‌کن و کسانی که در نمایشگاه‌ها و جاهای مختلف کتاب‌های ناشران را کپی می‌کنند، انجام می‌شود؛ عده‌ای کتاب‌سازی می‌کنند، دزدی صورت می‌گیرد، سرقت می‌شود، حقوق دیگران ضایع می‌شود، این موارد وجود دارد ولی واقعاً اهمیت نشر دانشگاهی هیچ کمتر از نهاد دانشگاه و پژوهشگاه نیست. انتقال علم توسط این ناشران صورت می‌گیرد. هنوز مهم‌ترین حامل علم و دانش، کتاب است. ممکن است پایگاه‌های داده و پردازشگرهای اطلاعات در فضای مجازی و به روش مجازی امکانات ویژه‌ای را برای جستجو، برای تقسیم‌بندی و طبقه‌بندی و انتقال اطلاعات شرایط ویژه‌ای را ایجاد کند، اما آن چیزی که علم را در کشورها و جوامع پیشرفته در دنیا پایدار می‌کند، همین امروز هم هنوز کتاب است و کتاب بسیار مورد توجه است.

در نمایشگاه کتاب فرانکفورت هم که از مهم‌ترین نمایشگاه‌های کتاب دنیا هست، یک بخش کوچکی به ناشران الکترونیک و پردازشگرهایی که بر اساس پایگاه داده و اطلاعات کار می‌کنند اختصاص داده می‌شود. هنوز کتاب به‌عنوان مرجع و حامل اصلی شناخته می‌شود؛ حالا ممکن است کتاب، کتاب کاغذی باشد یا کتاب دیجیتالی باشد و به‌صورت دیجیتال عرضه شود، به‌هرحال کتاب است. بنابراین این بخش دارای اهمیت زیادی است.

آنا: مهم‌ترین اقدامات انجمن فرهنگی ناشران کتاب دانشگاهی چه بوده است؟

حسینی‌نیک: انجمن ناشران دانشگاهی سعی کرده در حد و اندازه علمی و فرهنگی در کشور ظاهر شود. ما در صنف نشر سعی می‌کنیم اصلاً کار اقتصادی نکنیم یا حتی از جناح‌بندی‌های صنفی فاصله بگیریم و این ارتباطات، کارمان را خدشه‌دار نکند. در انجمن حدود 6 کارگروه داریم. مهم‌ترین کارگروه، کارگروه آموزش، تحقیقات و توسعه است. در بین جلسات فرهنگی که در نمایشگاه برگزار شد، حتی جلساتی که در سرای اهل‌ قلم که در شبستان اصلی برگزار ‌شد؛ دقیق‌ترین جلسات در بخش ناشران دانشگاهی برگزار شد.

در انجمن فرهنگی ناشران کتاب دانشگاهی کارگروه‌های نمایشگاه و حقوقی داریم؛ کارگروه حقوقی پیگیری‌های حقوقی کتاب‌های دانشگاهی را انجام می‌دهد. کارگروه آموزش انجمن با کمک کارگروه حقوقی در بحث آموزش حقوق نشر فعالیت می‌کنند، دوره‌های مختلف چند جلسه‌ای اجرا می‌کنیم که ناشران دانشگاهی و ناشران مختلف در این دوره‌ها شرکت می‌کنند. در نمایشگاه سی و دوم هم یک دوره چهار جلسه‌ای در رابطه با حقوق نشر اجرا کردیم.

انجمن سعی می‌کند در حوزه‌های علمی و فرهنگی حوزه کتاب دانشگاهی فعالیت ویژه داشته باشد. چندین سال است، فکر می‌کنم حدود 12 یا 13 سال است که بخش دانشگاهی نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران هم توسط انجمن ناشران دانشگاهی اداره می‌شود و به‌هرحال از حدود 500 ناشر دانشگاهی که در نمایشگاه شرکت می‌کنند، مدیریت همه این ناشران با انجمن است. آنها انجمن را کاملاً می‌شناسند و با آن ارتباط دارند. ما هم سعی کرده‌ایم علاوه بر مسائل نمایشگاه موضوع کاغذ، اختصاص سهمیه کاغذ به ناشران دانشگاهی و چانه‌زنی با وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و وزارت صنعت، معدن و تجارت برای دریافت کاغذ برای همه انتشارات دانشگاهی چه عضو و چه غیر عضو، را انجام دهیم و به‌نوعی نسبت به نشر دیگر مرجعیت داشته باشد.

آنا: در برگزاری نمایشگاه امسال تغییراتی اعمال کردید؟

حسینی‌نیک: نمایشگاه امسال هم به‌نوعی انباشت تجربیات گذشته است که ما برگزار کردیم ولی چون هیئت‌مدیره جدید سال اول است که نمایشگاه را برگزار می‌کند، در حال حاضر هم با همان روش‌های قدیم در اینجا مواجه هستیم. با تعاملات و برنامه‌هایی که با وزارت ارشاد داریم سعی می‌کنیم سال آینده نواقص برطرف شود. پیشنهادهایی را به مؤسسه نمایشگاه و معاون فرهنگی وزیر داده‌ایم. امسال هم تغییر عمده‌ای ندادیم و حتی می‌شود گفت در نوع چیدمان و برگزاری، در مکان‌یابی بخش دانشگاهی هیچ‌گونه مخالفتی با رویه‌ای که سابق هم بوده نکردیم و همان کار را انجام دادیم، به دلیل اینکه فرصتی برای بر هم زدن روش سابق و ایجاد روش و چیدمان جدیدی وجود نداشت ولی کلیه برنامه‌هایمان را گذاشته‌ایم که امسال همه این روند موجود را نقد کنیم، گزارش بگیریم، فیلم بگیریم، ناشرانی که در نمایشگاه شرکت کرده‌اند واقعاً جای کمی به بعضی از آنها اختصاص داده شده است.

آنا: نمایشگاه کتاب و آیین‌نامه برگزاری آنچه اشکالاتی دارد؟

حسینی‌نیک: گرچه نمایشگاه آیین‌نامه‌ای دارد اما این آیین‌نامه خیلی خشک است و مسائل را خیلی فیزیکی دیده است. مثلاً ناشری که کارهای خیلی ارزشمندی منتشر می‌کند اما چند عنوان بیشتر ندارد، اصلاً سهمش یک غرفه 6 متری نیست و ناشرانی هم هستند که بر اساس سندسازی و دست‌کاری در لت و شناسنامه کتاب، اعلام وصول‌های چند هزاری گرفته‌اند، بر اساس آیین‌نامه باید به این‌ها 500 متر جا بدهیم؛ این‌ها اشکالات آیین‌نامه است.

موضوع یارانه و نحوه تخصیص آن از اشکالات آیین‌نامه موجود است و متأسفانه تا حالا برنامه مشخصی برای مقابله با سوءاستفاده از بخش یارانه کتاب وجود نداشته است. امسال یک طرح متمرکز برای تخصیص یارانه پیشنهاد کردند. متأسفانه ما در بخش دانشگاهی و انجمن ناشران دانشگاهی هیچ اطلاعی نداشتیم. وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی خودش با یک شرکت خصوصی توافقاتی انجام دادند. ما متأسفانه نتوانستیم در پنج روز اول آن طرح را اجرا کنیم.

نهایتاً در نوع چیدمان، در مکان نمایشگاه، در وسعت بخش دانشگاهی نیز اشکالاتی وجود دارد، آیا واقعاً نشر ما به این وسعتی که امروز در حدود 100 هزار مترمربع است و غرفه‌ها بازهم جا نمی‌شوند، آیا واقعاً صنعت نشر ما این‌قدر گسترده است و 100 هزار متر فضا می‌خواهد؟ آیا امکان این نیست که مخاطبان کتاب ما در فضایی کوچک‌تر همین کتاب‌ها را ببینند؟ آیا با این دکورسازی‌ها، این فضاهای بزرگ، ما به طول مسافت طی‌شده توسط مردم اضافه نکردیم؟ 

آنا: پیشنهادتان برای اصلاح اشکالاتی که ذکر کردید، چیست؟

حسینی‌نیک: به‌نظرم پیشنهادی هم که در شورای برنامه‌ریزی دادم به اتحادیه و وزارت ارشاد هم اطلاع دادم، این است که حتماً از بعد از نمایشگاه دور هم جمع‌ شویم و برنامه‌ریزی کنیم چراکه نمایشگاه وسعتش واقعی نیست و به نظرم سندسازی و کتاب‌سازی است. اصلاً ما برای ثبت‌نام آموزشی، برای اسباب‌بازی فروختن در نشر کودک، برای ثبت‌نام کلاس‌های آموزشی در بخش دانشگاهی یا در بخش آموزشی نباید فضا اختصاص دهیم. فقط باید در حوزه عرضه کتاب ناشران را در نمایشگاه جمع کنیم. منظورم این است که امروز اگر یک نفر بخواهد کل نمایشگاه را بگردد واقعاً پیاده‌روی‌اش میسر نیست و خسته‌کننده است.

غرفه‌هایی که به نظرم خیلی از این‌ها تکرار کتاب است. کتاب‌های ناشران در جاهای مختلف چیده می‌شود. عناوین کتاب‌هایی که مخصوصاً حقوقشان آزاد است مثل قرآن، دیوان حافظ، سعدی، امثال مفاتیح و نظایر آن چقدر و چند نوع لازم است. وجود مسائلی ازاین‌دست نشان‌دهنده این است که باید تجدیدنظری در ساختار نمایشگاه صورت گیرد. نمایشگاه باید در یک حد معقول باشد. به‌نظرم همین فضای مسقف مصلی امام خمینی(ره) برای نمایشگاه کتاب کاملاً کافی است و اصلاً بخش چادرهای محوطه نباید سال آینده وجود داشته باشد. باید آیین‌نامه به نحوی اصلاح شود که ناشران بتوانند در یک فضای محدودتر و مفیدتری حضورداشته باشند و بخش‌های مهمانان ویژه ناشران یا بخش‌های کتاب‌های تکراری باید کاملاً حذف شود و کسی که می‌آید در یک فضایی هم جای استراحت داشته باشد هم فضا کوچک‌تر باشد که بتواند استفاده کند.

آنا: مرکز رسانه و نشر علمی دانشگاه یکی از اعضای این انجمن است؛ همکاری این مرکز با انجمن چگونه بود؟

حسینی‌نیک: دانشگاه آزاد اسلامی هم به دلیل اینکه ساختاری متمرکز دارد می‌بایست در حد وزارت علوم مقایسه‌اش کنند، ظرفیت خیلی خوبی در دانشگاه آزاد اسلامی وجود دارد و هرسال هم بخش مرکز رسانه و نشر علمی دانشگاه آزاد اسلامی بخش فعال و خوبی بوده است.

به‌نظرم اگر به همان سمت گزیده کردن بخش دانشگاهی برویم ناشران واقعی و اصلی بیایند، آن‌وقت بخش دانشگاه‌ها ازجمله دانشگاه آزاد اسلامی هم بیشتر نشان داده خواهد شد که این‌ها چقدر فعالیت کرده‌اند و کتاب‌های ناشران را هم بخش‌های دیگر نمی‌آورند.

انتهای پیام/4107/4115/پ