حمایت مدیران از نشر دیجیتال یک شعار و مصداق «بشنو و باور نکن» است

به گزارش خبرنگار حوزه ادبیات و کتاب گروه فرهنگ و هنر خبرگزاری آنا، یکی از پدیده‌های حوزه کتاب و کتابخوانی در سال‌های اخیر، روند رو به افزایش تولید کتاب‌های صوتی است.

در شرایطی که مشغله‌های روزمره و محدودیت‌های زندگی شهری، یکی از عوامل کاهش سرانه مطالعه است، تبدیل کتاب به فایل صوتی و لوح فشرده باعث می‌شود تا گستره مخاطبان کتاب وسیع‌تر شود. ضمن اینکه خوانش کتاب توسط هنرمندان خوش‌صدا و مسلط به فن بیان و ترکیب آن با موسیقی و جلوه‌های صوتی، بر اثرگذاری مطالب و تقویت فضاسازی رمان‌ها می‌افزاید.

در سال‌های اخیر چندین ناشر با تبدیل کتاب‌ها و رمان‌های پرطرفدار به لوح فشرده یا فایل صوتی، محصولات ارزشمندی را در این عرصه تولید کرده‌اند که مورد استقبال مخاطبان نیز قرار گرفته است. ضمن اینکه اپلیکیشن‌های متعددی نیز در این حوزه راه‌اندازی شده‌اند.

در ادوار اخیر نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران، غرفه ناشران دیجیتال از جمله غرفه‌هایی بود که مورد اقبال بازدیدکنندگان به‌ویژه جوانان قرار می‌گرفت. گویا امسال در روند تخصیص فضا برای ناشران دیجیتال برای برخی ناشران دیجیتال مشکلاتی به وجود آمد. 

در همین ارتباط، فاطمه محمدی مدیرمسئول مؤسسه نوین‌کتاب گویا به عنوان یکی از ناشران فعال در حوزه نشر کتاب‌های صوتی، در گفتگو با خبرنگار خبرگزاری آنا به بخشی از این مشکلات اشاره کرده است که مشروح آن را در ادامه خواهید خواند.

آنا: در یک نگاه کلی و با توجه به برنامه‌هایی که برای نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران داشتید، نمایشگاه کتاب امسال را چگونه ارزیابی می‌کنید؟

محمدی: بی‌تردید نمایشگاه کتاب امسال بی‌برنامه‌تر از سال‌های پیش بود. به نظر می‌رسد بازدیدکنندگان هم تا به امروز کمتر از سال‌های قبل هستند. البته هدف اصلی مؤسسه نوین‌کتاب گویا از حضور در نمایشگاه کتاب تهران فروش نیست. برنامه ما از همان ابتدا معرفی کتاب‌های صوتی به عنوان یک محصول فرهنگی مؤثر و جذاب و همچنین مذاکره با ناشران و دست‌اندرکاران صنعت نشر بوده و هست.

اتفاق بدی که امسال افتاد این بود که ما در سال‌های گذشته تولیدات چاپی و صوتی را به صورت مشترک در یک غرفه ارائه می‌کردیم. امسال اعلام کردند که تولیدات صوتی منحصراً باید در قسمت دیجیتال باشد. سالنی هم که در طبقه بالای رواق شرقی شبستان برای ناشران دیجیتال اختصاص داده بودند که اصلاً آماده نشده نبود. یک جای نیمه‌‌آماده که نه کف‌سازی داشت، نه دیواره‌ها کار شده بود، نه ستون‌ها. به قول دوستان، تبعیدی‌ها را آنجا می‌فرستادند!

مشخص بود که قصد ندارند جای مناسبی برای نشر دیجیتال اختصاص بدهند. نمی‌دانم مسئولیت این کار با کیست. آنجا با آن شرایط اصلاً در شأن کار ما نبود، بنابراین در بخش دیجیتال انصراف دادیم و خواستیم که مثل هر سال در غرفه نشر چاپی خودمان (کتاب کوچه) حضور پیدا کنیم که اینجا هم هر روز مشکلاتی داشتیم.

نمایشگاه کتاب امسال بی‌برنامه‌تر از سال‌های پیش بود

عوامل اجرایی و ناظران نمایشگاه می‌گویند کتاب‌های صوتی و مکتوب نباید کنار هم عرضه شوند. این در حالی است که چند راهرو آن‌طرف‌تر، مؤسساتی هستند که به راحتی سی‌دی و تولیدات صوتی و تصویری عرضه می‌کنند، اما برای عرضه کتاب گویا با صدای بهترین هنرمندان این مملکت و با بالاترین کیفیت جایی نیست.

آنا: دیگر ناشران دیجیتال و تولیدکننده کتاب‌های صوتی چه واکنشی نشان دادند؟

محمدی: ناشران دیگر هم به آن مکان نرفتند. در نهایت روز دوم نمایشگاه در راهروی هفت، چند غرفه کوچک برای پنج‌ تا از ناشران در نظر گرفتند که آنقدر دیر و بدون برنامه بود که ناشران ترجیح دادند از خیر آن بگذرند.

به نوعی اغلب آنها انصراف دادند و نیامدند، چون این‌قدر بی‌برنامه بود و دیر به آنها اعلام شد که امکان هرگونه برنامه‌ریزی را می‌گرفت. به هرحال فعالیت ناشران دیجیتال با ناشران مکتوب متفاوت است. نمی‌شود تنها با چینش کتاب‌ها روی یک میز، کار را ارائه دهند. برنامه‌ریزی و البته فضای فیزیکی بیشتری می‌خواهد. ناشران نیاز دارند دست‌کم یک هفته قبل بدانند که متراژ غرفه چقدر است و دقیقاً کجا هستند تا بتوانند برای آن فضا برنامه‌ریزی کنند؛ وقتی روز دوم نمایشگاه به آنها اعلام می شود که یک غرفه 6 متری دارند، عملاً به این معناست که نیایید!

آنا: اما مدیران حوزه نشر و کتاب همواره یکی از برنامه‌های خود را حمایت از ناشران دیجیتال می‌دانند.

محمدی: من با اطمینان یک جمله به شما می‌گویم؛ هر آنچه درباره حمایت از صنعت نشر و به‌ویژه کتاب‌های صوتی و دیجیتال از زبان مدیران فرهنگ بیان می‌شود، مصداق «بشنو و باور نکن!» است. پشت پرده چیزهای دیگری است! هیچ علاقه‌ای به توسعه فرهنگ وجود ندارد. در شرایط نامطلوب نشر و این وضعیت گرانی کاغذ، نشر دیجیتال می‌توانست یک راهکار برای افزایش سرانه مطالعه باشد، اما دوستان سعی می‌کنند که در این مسیر مانع‌تراشی کنند.

آنا: پس این حوزه از نشر هنوز جدی گرفته نمی‌شود؟

محمدی: من فکر می‌کنم که امسال دیگر بحث جدی نگرفتن کتاب‌های گویا و نشر دیجیتال مطرح نیست، بلکه موضوع نوعی برخورد با نشر دیجیتال است. شاید سال‌های قبل می‌توانستیم بگوییم این نوع نشر جدی گرفته نمی‌شود، اما امسال مسئله این است که مدیران نمایشگاه اصلاً نمی‌خواهند به این بخش مهم از صنعت نشر، روی خوش نشان دهند.

من با خیلی از مدیران هم صحبت کردم، تلویحاً این را اعلام می‌کردند که «همین است که هست!» جالب است که من نمی‌توانم تولیدات مجموعه خودم را در غرفه خودم ارائه بدهم. کتاب‌های شنیداری که مجوز دارد، ثبت شده، شابک دارد و همه مراحل قانونی‌اش طی شده است. واقعاً چه فکری می‌کنند؟! استراتژی‌ها و سیاست‌گذاری‌ها چیست؟

آنا: شما به نوعی تبعیض در برخورد با ناشران و غرفه‌ها هم اشاره کردید. توضیح بیشتری در این زمینه می‌دهید؟

محمدی: تبعیض در سطح وحشتناکی وجود دارد. غرفه‌ ما سال گذشته 12 متر بود و امسال 9 متر شد. سال دیگر خدا می‌داند که چقدر باشد. به نظر می‌رسد که اینها خیلی هم تصادفی نیست. چون شما می‌بینید که دائم به متراژ بعضی از غرفه‌های خاص اضافه شده و از متراژ بعضی از غرفه‌ها کم می‌شود.

مدیران نمایشگاه کتاب به نشر دیجیتال روی خوش نشان نمی‌دهند

متأسفانه این تخصیص متراژ غرفه‌ها، بر اساس کیفیت و ماهیت آثار نیست. ناشران زیادی در نمایشگاه کتاب می‌بینیم که صرفاً با کتاب‌سازی و موضوعات تکراری غرفه گرفته‌اند و به‌راحتی کار می‌کنند. این‌طرف برخی ناشران با آثاری ارزشمند و با کیفیت این‌طور مورد تبعیض قرار می‌گیرند. اینها واقعاً دردناک است. من نمی‌دانم چگونه می‌توان این مسائل را رفع کرد.

ما در غرفه بسیار کوچکمان طبق روال هر سال میزبان نویسندگان و گویندگان کتاب‌ها هستیم. آقای هوشنگ مرادی‌کرمانی به مناسبت انتشار کتاب صوتی «قصه‌های مجید» برای دیدار با مخاطبان تشریف آوردند که به شدت کمبود جا داشتیم. همچنین هنرمندانی همچون آقایان پیام دهکردی و نیما رئیسی هم که کار خوانش چند کتاب صوتی را به عهده داشتند، مهمان ما بودند. شما تصور کنید در یک غرفه 9 متری با بیش از 200 عنوان کتاب چگونه مراسم جشن امضا و دیدار با مخاطبان را برگزار کردیم. مجبور شدیم بخش‌هایی از برنامه‌ها را حذف کنیم.

من و همکارانم گاهی در شرایط عادی هم بیرون غرفه می‌ایستیم. ابتدا خواستیم برنامه‌هایی را که طراحی کرده بودیم، لغو کنیم، اما به احترام هنرمندان و مخاطبان، خودمان را با شرایط تطبیق دادیم.

آنا: اگر در پایان نکته‌ای دارید بفرمایید.

محمدی: امیدوارم سال بعد شاهد نمایشگاهی در شأن سی و سومین تجربه یک نهاد عریض و طویل باشیم. آرزو دارم سنجش عملکرد ناشران برای تخصیص غرفه، نه فقط تعداد عناوین بلکه ماهیت و کیفیت آنها باشد.امیدوارم ناشران واقعی با کتاب‌سازان حوزه نشر در نظر مسئولان و متولیان یکسان دیده نشوند. امسال شعار «کتاب قاچاق نخریم» در همه جای نمایشگاه دیده می‌شد؛ کاش این شعار سرلوحه عمل برخی مسئولان هم باشد و شاهد این تعداد کتاب‌سازی و ناشران متخلف در نمایشگاه نباشیم.

از همه مهم‌تر، نمایشگاهی با استانداردهای جهانی داشته باشیم نه صرفاً فروشگاهی بی سر و سامان به وسعت چندین هزار مترمربع؛ ای کاش فضا و مکان و زمانی جداگانه برای نمایشگاه کتاب ناشران عادی و ناشران دولتی و شبه‌دولتی در نظر گرفته شود. مثلاً ناشران عادی مهرماه در هفته کتاب نمایشگاه داشته باشند و ناشران دولتی در اردیبهشت‌ماه.

انتهای پیام/4072/4104/پ