شهید مطهری معتقد بود امربه‌معروف باعث ایجاد امنیت اخلاقی می‌شود
گروه فرهنگ و هنر خبرگزاری آنا ــ حسن صحرائی؛ شهید آیت‌الله مرتضی مطهری یکی از شخصیت‌های برجسته و کم‌نظیر در تاریخ اسلام و یکی از دانشمندان اسلام‌شناس و محققان توانا بود که با تلاش و مجاهدت فراوان توانست در تمامی رشته‌های معارف اسلامی، ژرف‌اندیش و محققی دقیق و در پاره‌ای حوزه‌ها همچون فلسفه، فقه و اصول در قله اجتهاد قرار گیرد. وی با افکار و اندیشه‌های ناب و اصیل خود، آثار و نتایج بزرگی را در زمینه‌های گوناگون علمی، فرهنگی، اجتماعی و سیاسی در میان حوزویان و دانشگاهیان بر جای گذارد. با مجهز ساختن خویش به علوم روز و نیز تحقیق درباره اسلام و تعالیم حیات‌بخش آن و فهم دقیق آن، در برابر انبوه تهاجمات و شبهات مختلف ایستادگی کرد و با منطق و استدلال به مبارزه با افکار الحادی، التقاطی و متحجرانه پرداخت و اسلام را به دور از هرگونه تحریف و بدعت و کژاندیشی معرفی کرد و بدین‌وسیله از خود نامی جاودانه و ماندگار در تاریخ باقی گذاشت. به همین منظور به مناسبت روز شهادت این استاد بزرگوار به سراغ حجت‌الاسلام عباس رضوانی‌نسب معاون پیشین آموزشی بنیاد علمی و فرهنگی شهید مطهری و عضو هیئت‌رئیسه مجمع نمایندگان طلاب حوزه علمیه قم رفتیم تا درباره برخی از افکار ناگفته استاد شهید مطهری برای ما مطالبی را مطرح کند.
آنا ـ با توجه به اینکه شما حدود 15 سال با آثار شهید مطهری آشنایی دارید و در این زمینه تدریس هم داشته‌اید، درباره این شهید بزرگوار نکاتی را بفرمایید؟
ضمن عرض تسلیت ایام سالگرد شهادت استاد مطهری که درواقع چهلمین سالگرد شهادت استاد مطهری است و هر چه از شهادت استاد می‌گذرد روزبه‌روز بر اینکه اندیشه‌های ناب ایشان و مخصوصاً تقوا و خلوص نیت و تهذیب نفس شهید مطهری و فضای اندیشه‌های روزبه‌روز فضای بسیار مناسبی پیدا می‌شود که بتوانیم از این خرمن پربرکت و اندیشه‌های ناب استاد شهید مطهری بهره ببریم.
با توجه به فضایی که امروزه مخصوصاً در عرصه فضای مجازی هست، شاید کمتر کسی توجه کند که اندیشه‌های استاد مطهری می‌تواند زمینه‌های بسیار مختلفی در عرصه‌های مختلف و فضاهای مختلف ایجاد کند، می‌خواهم با توجه به اندیشه‌های استاد مطهری به بحث امنیت اخلاقی از دیدگاه شهید مطهری بپردازم.
استاد شهید مطهری مؤلفه‌های امنیت اخلاقی را چند نکته برمی‌شمارند که اول به این اشاره می‌کنم، بعد هم به برخی از عوامل تهدیدکننده این امنیت اخلاقی و به نحوی ناامنی اشاره کنم. امروز شاهدیم که مخصوصاً در عرصه فضای مجازی امنیت اخلاقی دارد خدشه‌دار می‌شود، آخرین نمونه‌اش هم شهادت این طلبه شهید همدانی، شهید مصطفی قاسمی است که به نحوی زمینه‌های مختلفی را ایجاد کرد.
آنا ـ به نظر استاد شهید مطهری اخلاق چه مؤلفه‌های دارد؟
شاید استاد شهید مطهری اشاره می‌فرمایند که از مؤلفه‌های امنیت اخلاقی تأثیر عوامل نظری و عملی بر امنیت است که ایشان می‌فرمایند به نحوی تأثیر عمل است و بحث نظری را اگر اشاره بکنیم، اگر امروز بپردازیم به مباحث ناب اصیل اسلامی، مخصوصاً در عرصه جریان اعتقادات، در عرصه جریان معرفتی و مباحثی از این دست، قطعاً آنچه که شالوده فکر انسان‌هاست بر جریان عملی آن‌ها تأثیر می‌گذارد که خود این می‌تواند درواقع عوامل نظری ریشه‌ای داشته باشد بر نوع رفتار مردم در عرصه اجتماع و جامعه است.
نکته دومی که شهید مطهری اشاره می‌کند، تأثیر جریان جهان‌بینی بر آرامش روانی است، مخصوصاً جریان ایمان به خدا را استاد مطهری می‌فرمایند که محصول جهان‌بینی دینی است؛ یعنی ایشان چیزی حدود 30 فایده برای آثار و ثمرات ایمان در صفحه 471 جلد اول از کتاب یادداشت‌هایشان اشاره می‌کنند که اگر بخواهیم به برخی از آن‌ها اشاره کنیم بزرگ‌ترین پشتوانه اخلاق است، به نحوی تقوا و عفت را به‌دنبال دارد، برای انسان‌ها بهجت به‌دنبال می‌آورد. حتی جالب است ایشان می‌فرمایند که این ایمان موجب قدرت بشر می‌شود، موجب زیادشدن بصیرت می‌شود که انسان را عوض می‌کند و جهان را با ابعاد زیادتری نشان می‌دهد. تقویت رفتار اجتماعی را برای انسان به دنبال دارد. بسیاری از شبهات را ایمان رفع می‌کند. نجات‌بخش انسان و محور اصلی اخلاق است.
وقتی شهید مطهری ایمان را محور اصلی اخلاق بیان می‌کند، این به یک نحوی آن آرامش روانی جریان جامعه است؛ یعنی جامعه در فضای با پشتوانه جریان عدالت و برقراری عدالت، بسیاری از مصائب را تحمل می‌کند و عامل ایجاد یک حرکت بسیار زیبایی است و به ایده‌ها تقدس می‌دهد که استاد شهید مطهری می‌فرمایند.
اگر این ایمان بیاید وسط قطعاً مبنا و پی‌ریزی تمدن بزرگی توسط ایمان به وجود می‌آید که این همان تأثیر جهان‌بینی بر جریان آرامش روانی است، به نحوی معرفت‌شناسی است. از این‌طرف در نقطه مقابلش ایشان در گرایش به مادیگری در کتاب «گرایش به مادیگری» که درواقع تنزل روح همان عصیان‌های اخلاقی و عملی است که متأسفانه برخی از این عصیان‌ها و گناه‌های اجتماعی را امروز شاهدیم، هم در عرصه فردی و هم در عرصه اجتماعی که اگر ما به یک جهان‌بینی و یک معرفت‌شناسی ناب بر محور اندیشه‌های اصیل اسلام بپردازیم، این باعث آرامش و امنیت اخلاقی می‌شود.
آنا ـ آیا استاد به غیر از این موارد مؤلفه‌های دیگری برای اخلاق مطرح می‌کنند؟
تأثیر عبادت بر آرامش یکی از مؤلفه‌هایی است که استاد در خصوص اخلاق مطرح می‌کند که در کتاب «سیری در نهج‌البلاغه» و در کتاب «آزادی معنوی» به این موضوع اشاره دارند که واقعاً عبادت می‌تواند انسان را آرام کند، «الا بذکرالله تطمئن القلوب» درواقع مصداق بارز این نکته است.
نکته بعدی نقش تقوا در امنیت اخلاقی اجتماعی است. قطعاً حفظ حرمت مؤمنان و دوری از فضاهای تهمت، دروغ، افترا که امروزه در عرصه فضای مجازی بسیار زیاد داریم، از جمله این موضوعات است، تقوا در آرامش روحی و روانی و اخلاقی اجتماعی جامعه می‌تواند ما را به سمت امنیت اخلاقی ببرد که همیشه مسئله تقوا، ملاک و معیار اصلی است.
و نکته آخر از این مؤلفه‌ها، نقش کار در سلامت اخلاقی است که ناامنی‌ها سبب شده که مردم بهره درستی از نعمت‌ها نبرند و با خود این نعمت دشمن شوند. اگر امروز به کار بپردازیم که یکی از عوامل نظام تعلیم و تربیت شهید مطهری است، این موضوع خودش باعث می‌شود که خیلی از مشکلات و مسائل اخلاقی رفع شود و سلامت اخلاقی در جامعه حاکم شود که مسئله مهمی است. در شعارهای سال، مقام معظم رهبری امسال را رونق تولید عنوان کردند که این خودش نقش مستقیمی در جریان سلامت اخلاقی دارد.
آنا ـ به نظر شما چه عواملی امنیت اخلاقی را در جامعه تهدید می‌کنند؟
درباره عوامل تهدیدکننده امنیت اخلاقی که باعث ناامنی اخلاقی می‌شود، دو نکته را اشاره می‌کنم، یکی اینکه شهید مطهری در کتاب «آشنایی با قرآن» در ذیل تفسیر سوره نور می‌فرمایند که وساوس شیطانی جزء عوامل تهدیدکننده امنیت اخلاقی است که «فإنّه یأمر بالفحشاء والمنکر»، شیطان به کار زشت دعوت می‌کند و این خودش جزء عوامل تهدیدکننده است.
نکته دوم آزادی‌های مطلق است که رابطه امنیت و آزادی یک بحث بسیار مهمی است؛ یعنی اگر مردم‌آزاری، کینه‌ها، عداوت‌ها، به نحوی اضطراب روانی، ما بر اساس برخی آزادی‌های مطلق امروز بخواهیم در جامعه بدون هیچ‌گونه حدود و ثغوری و بدون هیچ‌گونه مرزی بخواهیم آزادی‌ها را بیان کنیم، نه آن آزادی که مدنظر اسلام هست، آن آزادی معنوی که مقدمه آزادی اجتماعی است، بدون در نظر گرفتن این نکته این را بخواهیم در نظر بگیریم، این جزء عوامل تهدیدکننده است.
شهید مطهری می‌فرمایند ما یک آزادی معنوی داریم که مقدمه آزادی اجتماعی است و آزادی اجتماعی بر اساس معیارهای اسلامی می‌تواند مسیر امنیت ما را دربر بگیرد که آزادی‌های مطلق خودش جزء عوامل تهدیدکننده است.
آنا ـ در پایان اگر مطلبی درباره مباحث امنیت اخلاقی دارید، بیان بفرمایید؟
نکته پایانی، فقدان امربه‌معروف و نهی از منکر است که نقش اجتماعی امربه‌معروف و نهی از منکر را استاد شهید مطهری چنین بیان می‌فرمایند اگر ما فراموش کنیم و امربه‌معروف و نهی از منکر را کنار بگذاریم، این مسئله باعث ناامنی در اجتماع می‌شود. کما اینکه روزبه‌روز نهی از منکرها چه به‌صورت فردی چه در قالب فضای مجازی، جریان اجتماعی کم‌رنگ شده و این خودش تهدیدکننده امنیت اخلاقی است که ما باید برگردیم به سمت امربه‌معروف و نهی از منکر تا ما را به امنیت اخلاقی برساند. چه امنیت اخلاقی در عرصه خانواده‌ها، چه در عرصه اجتماعی خودش نکته مهمی است که ما می‌توانیم در این زمینه به امر معروف و نهی از منکر به‌عنوان یک عامل جریان اصلی امنیت اخلاقی بپردازیم.
انتهای پیام/4090/پ
انتهای پیام/