پوست اندازی در فضای سیاسی ترکیه

حزب دموکراتیک خلق با کسب 80 کرسی پارلمان، معادلات حزب عدالت و توسعه را برای ادامه یکه تازی در دولت بر هم زد و سران این حزب را بر سر دوراهی ائتلاف و یا برگزاری مجدد انتخابات قرار داد. احمد داوود اوغلو، نخست‌وزیر ترکیه، اعلام کرده است که با شکست مذاکرات تشکیل کابینه ائتلافی، برگزاری انتخابات دوباره تنها گزینه است. حزب عدالت و توسعه در انتخابات دو ماه پیش و پس از ۱۳ سال، اکثریت مطلق در پارلمان ترکیه را از دست داد و به این ترتیب نمی‌تواند به تنهایی کابینه تشکیل دهد. آرای حزب عدالت و توسعه در انتخابات اخیر نشان داد که رویکردهای اقتدارگرایانه اردوغان نتوانسته جامعه ترکیه را با خود همراه کند و از جایگاه حداکثری نزد افکار عمومی این کشور برخوردار شود.

دولت کنونی ترکیه گزینه ائتلاف را حذف کرده و به ناچار باید انتخابات زودهنگام در ترکیه برای تعیین تکلیف دولت برگزار شود. چنین شرایطی با توجه به تنش‌های سیاسی ناشی از بی ثباتی و عدم استقرار دولت، می تواند مردم ترکیه را به سمت رای حداکثری به آک پارتی سوق دهد و خواسته حزب عدالت و توسعه در کسب اکثریت آرا محقق شود.

البته آنچه که برای حزب حاکم می‌تواند بالقوه خطرناک باشد، سیاست‌ها و بلندپروازی‌های رجب طیب اردوغان برای بازگشت به دوران عثمانی است. دولت اردوغان در سیاست خارجی خود به گونه‌ای پیش رفته که فضای داخلی هم تحت تاثیر آن قرار گرفته به طوری که ناامنی‌های اخیر در استانبول را می‌توان محصول این سیاست‌ها دانست. بنابراین اگر حزب حاکم بر اساس شناخت واقعیت‌های صحنه سیاسی ترکیه اقدام به شناسایی نقاط ضعف خود نماید و از ماجراجویی در سیاست خارجی دست بردارد می‌تواند همچنان سکان هدایت دولت را در دست داشته باشد در غیر این صورت با توجه به فضای دموکراتیک صحنه سیاسی ترکیه بازگشت به دولت امری سخت جلوه می‌کند. تجربه ترکیه نشان می دهد که هیچ یک از دولت های ائتلافی در این کشور نتوانسته اند کار را به سلامت به انتها برسانند و بروز اختلافات سیاسی و شکست ائتلاف ها سبب بن بست سیاسی و مشکلات اقتصادی در کشور شده است. از این رو با توجه به سابقه دولت های ائتلافی در ترکیه به نظر می رسد برگزاری انتخابات زودهنگام برای تشکیل دولت آینده ترکیه اجتناب ناپذیر باشد. . در نگاه کنونی دولتمردان آک پارتی نتایج به دست آمده موقتی است و آن را به معنی پایان اردوغانیسم یا حاکمیت رو به زوال آک پارتی در آینده سیاسی ترکیه نمی پندارند. در این بین اگر آک پارتی مبتنی بر واقعیات موجود صحنه سیاسی ترکیه به شناسایی نقاط ضعف خود اقدام نماید، می تواند بازگشت حداکثری به عرصه سیاسی ترکیه را بار دیگر تجربه کند.

از سوی دیگر اقدامات دولت اردوغان در قبال کردهای سوریه و مبارزه با پ ک ک نوعی تصور منفی از او در اذهان مردم جنوب ترکیه ایجاد کرده که این اقدامات موجب تزلزل پایه‌های قدرت دولت در این مناطق گردیده است. در عین حال به نظر می‌رسد دولت اردوغان با هدف ترمیم چهره بین المللی خود و نقش آفرینی بیشتر در معادلات منطقه، تا حدی از مواضع خود در قبال تحولات سوریه عقب نشینی کرده و حتی از حمایت مالی داعش نیز منصرف شده است.

چالش انتخاباتی ترکیه در گذشته در حالی ادامه دارد که رجب طیب اردوغان در سیاست خارجی نیز با چالش روبه‌رو است به طوری که آلمان اعلام کرده است سیستم‌های دفاع موشکی پاتریوت خود را از خاک ترکیه خارج می‌کند و روز گذشته نیز امریکا با اعلام تصمیمی مشابه تأکید کرد که پاتریوت‌های خود را از خاک ترکیه خارج خواهد کرد. سیستم پاتریوت دو سال پیش بعد از شدت گرفتن بحران سوریه و سقوط مشکوک یک جنگنده ترکیه در مرز میان دو کشور، به درخواست دولت اردوغان به عنوان عضو ناتو در خاک ترکیه مستقر شد.

این در حالی است که برخی کارشناسان و تحلیلگران معتقدند اگر انتخابات پارلمانی مجددی در شهریورماه در ترکیه برگزار شود این حزب نسبت به انتخابات قبلی که در خردادماه برگزار شد آرای کمتری کسب کند. یکی از علل این موضوع ، مواضع دولت ترکیه در طی دو سال گذشته نسبت به حوادث سوریه و عراق بوده است ؛ در حال حاضر نیز دولت ترکیه اقدام به سرکوب مخالفانش از جمله اعضای حزب پ.ک.ک در شمال سوریه و انجام حملاتی در شمال عراق برای مبارزه با داعش کرده است و این خود باعث آوارگی تعدادی از مردم در این مناطق شده است ،از دیگر سو مرزبانان ترکیه ای هم به این آوارگان اجازه نمی دهند که به داخل مرزهای ترکیه وارد شوند.

به هر حال حزب حاکم بر دولت ترکیه برای اینکه به بقای خود در سکانداری امور اجرایی ادامه دهد نیازمند پوست اندازی و تغییر سیاست‌های رهبران حزب از جمله رجب طیب اردوغان است تا بتواند در انتخابات پارلمانی پاییز آینده اکثریت مطلق آرا را از آن خود کند در غیر این صورت باید منتظر آرایش جدیدتری در صحنه سیاسی ترکیه و به دنبال آن تغییر نقش این کشور در معادلات منطقه‌ای باشیم.

* خبرنگار