ارائه خدمات ICU در منزل، یک سوم هزینه‌های بیمار و بیمه‌ها را کاهش می‌دهد

سارا امیری، گروه اجتماعی- بر اساس سرشماری مرکز آمار ایران و مطالعات انجام شده، جمعیت بالای 60 سال کشور در حال حاضر، حدود 9 درصد کل جمعیت کشور برآورد شده است که به نظر می‌رسد تا سال 2050 این رقم از مرز 20 درصد عبور کند. تبعات سالمندی جمعیت، بر ابعاد مختلف اجتماعی و اقتصادی از جمله بر منابع بخش بهداشت و درمان بسیار جدی است و بر اساس گزارش‌های وزارت بهداشت، جمعیت 9 درصدی سالمندان کشور حدود 40 درصد مراجعات سرپایی و بیش از 50 درصد خدمات بستری را به خود اختصاص داده‌اند. پیش‌بینی می‌شود با افزایش جمعیت سالمندان در طول سال‌های پیش رو، به دلیل مصرف متوالی و به دفعات بیشتر خدمات سلامت، افزایش مدت اقامت و بستری در بیمارستان‌ها و نیز کاهش میزان پاسخ دهی این گروه سنی به درما‌ن‌ها، هزینه‌های درمانی بویژه در گیرندگان خدمات مراقبتی ویژه، روند تصاعدی داشته باشد که این مهم بار مالی سنگینی بر دوش خانواده‌ها و نظام سلامت تحمیل خواهد کرد.

دکتر اسماعیل زالی، مدیر مرکز دَم (مراقبت در منزل) جهاد دانشگاهی واحد دانشگاه علوم پزشکی تهران در گفت‌و‌گو با خبرنگار گروه اجتماعی آنا به بررسی نحوه تبدیل تخت منزل به تخت ICU و ارائه مراقبت‌های لازم به بیمار پرداخت.

شروح این گفت‌وگو را در ادامه می‌خوانید:

* خدمات ICU در منزل با چه هدفی در این مرکز راه اندازی شد؟

- به طور کلی درمان در منزل مرکز دَم جهاد دانشگاهی واحد دانشگاه علوم پزشکی تهران با هدف کارآفرینی برای پزشکان و تیم‌های بهداشت و درمان و هم چنین جهت ارائه شیوه نوینی از خدمات، حدود 16 سال است که افتتاح شده و به مرور زمان خدمات ارائه شده در این مرکز تکمیل شد و ICU در منزل نیز یکی از خدماتی است که به مجموع خدمات این مرکز افزوده شده است.

*چه افرادی متقاضی دریافت خدمت ICU در منزل هستند؟

-عموما افراد ناتوان در حرکت، سالمندان، افرادی که امکان تردد در شهر را ندارند و یا افرادی که توانایی دریافت خدمات در بیمارستان‌های خصوصی را ندارند و یا از میزان اقدامات انجام شده در بیمارستان دولتی رضایت کافی ندارند، متقاضی دریافت این نوع خدمات هستند.

*در منزل بیمار چه اقداماتی انجام می‌شود؟

-در بحث ICU در منزل تخت منزل به تخت ICU تبدیل می‌شود. در مرحله اول تیمی متشکل از یک متخصص طب اورژانس و بیهوشی به منزل بیمار اعزام می‌شوند تا بررسی کنند که آیا منزل و شرایط بیمار امکان مدیریت بیماری در منزل را خواهد داشت یا خیر. پس از تایید، یک پزشک عمومی برای بررسی علائم حیاتی به بیمار به محل اعزام می‌شود تا مشخص کند چه نوع خدماتی باید به بیمار ارائه شود و سپس به مرور زمان و بر حسب نوع و شدت بیماری سایر کادر درمان وارد پروسه درمان می‌شوند.

*پرسنل درمانی انتخاب شده برای ارائه درمان و مراقبت در منزل چگونه انتخاب و گزینش می‌شوند؟

-تیم‌های مختلفی در مرکز دَم وجود دارند که برای مثال در واحد پزشکی، مسئول واحد پزشکی که با سابقه‌ترین فرد در این بخش است در انتخاب پزشک مجرب و آموزش دیده به ما کمک می‌کنند و در نهایت مصاحبه‌های اخلاقی، اعتقادی و غیره از فرد انجام می‌شود و در نهایت پس از تایید نهایی فرد وارد تیم درمان می‌شود که این پروسه گزینش و انتخاب برای پرستاران توسط مسئول واحد پرستاری و سایر کادر درمان نیز انجام می‌شود.

*آیا این مرکز به تمام دستگاه‌ها و تجهیزات مورد نیاز در ICU مجهز است؟

-تجهیزات پزشکی مورد نیاز در ICU بسیار گران قیمت است. بنابراین مرکز ما هیچ وقت به دنبال این نبوده است که 7 الی 8 سری از این تجهیزات را خریداری کند. زیرا علاوه بر خریداری، نگهداری و تنظیم مجدد آن بسیار مشکل و مسئولیت‌زاست. بنابراین در جهاد دانشگاهی با 2 الی 3 شرکت که بتوانند به صورت مستقل با خانواده‌ها جهت اجاره این دستگاه‌ها قرار داد بندند، همکاری و آنها را به بیماران معرفی می‌کنیم.

*آیا این مرکز به تعرفه‌هایی که این شرکت‌ها برای بیماران تعیین می‌کنند نظارتی دارد؟

-بله، مرکز دَم جهاد دانشگاهی واحد دانشگاه علوم پزشکی تهران با همکاری این شرکت‌ها تعرفه مشخصی را تعیین و به تصویب رسانده تا هزینه گزافی به خانواده‌ها تحمیل نشود.

*تعرفه‌های تعیین شده با میزان پرداختی مردم در بیمارستان‌های خصوصی و دولتی چه تفاوت‌هایی دارد؟

-پیش بینی ما این است که اجرای این طرح‌ هزینه‌های بیمار را تا یک سوم کاهش می‌دهد. در حال حاضر این خدمات در بیمارستان خصوصی با مبلغی بیش از 2 میلیون بر هر شب نگهداری بیمار ارائه می‌شود که متاسفانه در برخی موارد به دلیل شدت بیماری این مبالغ بسیار هنگفت می‌شود، به گونه‌ای که نمی‌توان سقفی را برای آنها تعیین کرد. در بیمارستان دولتی نیز یا باید فرد آشنا و رابطی در بیمارستان داشته باشد تا بتواند بستری شود یا مدت‌ها باید در صف انتظار بماند.

هزینه بیماران در بخش دولتی توسط بیمه‌ها پوشش داده می‌شود که این هزینه‌ها به کشور و نظام سلامت اعمال می‌شود در واقع ICU در منزل می‌تواند از بروز این مسائل پیشگیری کند. اگر ICU در منزل تداوم داشته باشد بیش از دو سوم هزینه‌ها کاهش می‌یابد که البته برای تداوم این امر نیازمند یکسری حمایت‌ها است.

*ارائه این خدمات تا چه میزان در اقتصاد سلامت کشور تاثیر خواهد گذاشت؟

-افرادی که در حوزه اقتصاد سلامت و سیاست‌گذاری سلامت فعالیت می‌کنند متوجه خواهند داشت که تبدیل کردن تخت منزل بیمار به تخت بیمارستانی علاوه بر کاهش صف انتظار می‌تواند هزینه‌های بیمارستانی که به بیمار در مراکز خصوصی و به بیمه‌ها در مراکز دولتی اعمال می‌شود بکاهد.

*عفونت بیمارستانی به یکی از دلایل مرگ بیماران در برخی بیمارستان‌ها تبدیل شده آیا در ICU در منزل نیز احتمال بروز این دسته از عفونت‌ها وجود دارد؟

-معمولا افرادی که به این سطح از خدمات نیاز پیدا می‌کنند، دچار کاهش قدرت سیستم ایمنی بدن شده‌اند که این افراد بسیار آسیب پذیر بوده و مستعد ابتلا به عفونت‌های بیمارستانی هستند که بستری در منزل و ارائه مراقبت‌های لازم در محیطی که سالم است و تردد افراد در آن کنترل شده است می‌تواند از بروز عفونت‌ها جلوگیری کند که کنترل این مساله در بیمارستان با دشواری‌هایی همراه است. زیرا در ساعاتی از روز همراهان برای ملاقات مراجعه می‌کنند و هم‌چنین بیماران زیادی در یک محیط در کنار یکدیگر بستری هستند که تمام اینها احتمال بروز عفونت‌ها را افزایش می‌دهد. اما اینکه ما بتوانیم تمام بیماران بستری در بیمارستان را در منزل بستری کنیم با مشکلاتی همراه است زیرا ارائه خدمات درمانی در منزل نیازمند افراد با تجربه و آموزش دیده‌ای است که حتی گاهی به صورت 24 ساعته بر بالین بیمار حضور داشته باشد و در صورت بروز علائم مشکل‌دار سریعا به پزشک اطلاع دهد.

*برای بروزرسانی و بازآموزی تیم‌های درمانی چه اقداماتی انجام می‌شود؟

-دوره‌های آموزشی متعددی از سوی جهاد دانشگاهی، انجمن‌های علمی و برخی شرکت‌ها برگزار می‌شود که تیم‌های درمانی مرکز دَم جهاد دانشگاهی، دانشگاه علوم پزشکی تهران در این جلسات حضور می‌یابند که ما نیز برای تشویق در حضور پرسنل امتیازاتی را برای آنها قائل شدیم که مجموع این امتیازها در میزان اعزام آنها به صورت مستقیم تاثیر خواهد داشت.

*آیا وزارت بهداشت از این مرکز و خدماتی که ارائه می‌شود حمایت می‌کند؟

-مراقبت در منزل یک بحث بسیار جدید است؛ اما تاکنون در هیچ کمیسیونی حمایت از این خدمات مطرح نشده است و چون پذیریش مسئولیت این خدمات متحمل پذیریش برخی مسائل است، وزارت بهداشت تاکنون در این خصوص هیچ اقدامی انجام نداده است.که البته گاید لاینی در دست طراحی است که قرار است به وزارت بهداشت ارسال شود که توجیهات اقتصادی و سلامت بیماران را با اجرای این برنامه برای مسئولان مشخص خواهد کرد.

*حمایت نکردن وزارت بهداشت در اعتماد بیماران و همراهان آنها تاثیر نداشته است؟

-ما در تلاش هستیم که بتوانیم اعتماد وزارت بهداشت و مراجع قانونی را جلب کنیم ولی واقعیت این است که تاکنون هیچ گونه حمایت، همراهی و نظارتی در سطح کشور بر روی این خدمات انجام نشده است و جهاد دانشگاهی واحد دانشگاه علوم پزشکی تهران تمام مسئولیت اجرا و نظارت آن را بر عهده دارد.

*آیا ارائه خدمات ICU در منزل تحت پوشش بیمه قرار گرفته است؟

-تمام تلاش ما از اقدامات پژوهشی متقاعد کردن بیمه‌ها است که این خدمات را تحت پوشش قرار دهند اما واقعیت این است که جز چند بیمه تکمیلی خاص و بیمه نیروهای مسلح که بخشی از خدمات را در زمینه مراقبت در منزل پوشش می‌دهند هیچ یک از سازمان‌های بیمه‌گر پوشش این خدمات را عهده‌دار نشده است.