وقتی ارسال جوابیه بهانه‌ای برای شانه خالی کردن از مسئولیت است

گروه اجتماعی خبرگزاری آنا- میثم خاکپور؛ در پی انتشار گزارشی پیرامون پسماندهای بیمارستانی در تاریخ سیزدهم بهمن ماه با عنوان «بی‌مسئولیتی وزارت بهداشت در قبال مدیریت پسماندهای بیمارستانی» که در آن رئیس وقت اداره محیط زیست شهر تهران در این خصوص صحبت‌هایی را بیان کرده بود، وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی در ارتباط با این اظهار‌نظر توضیحاتی داد که در ادامه می‌آید:

طبق ماده 7 قانون مدیریت پسماند، مديريت اجرايی پسماندهای ويژه به ‌عهده توليد‌كننده  بوده و درصورت تبديل آن به پسماند عادی، به عهده شهرداری‌ها خواهد بود. طبق ماده 11 قانون مدیریت پسماند و ماده 3 ضوابط و روش‌های مدیریت اجرایی پسماندهای پزشکی و پسماندهای وابسته وزارت بهداشت، مسئول نظارت بر اجرای روش‌های مصوب است. لذا تولیدکننده پسماند پزشکی ویژه در قبال پسماند تولیدی و تخلفات قانونی باید پاسخگو باشد.

براساس برآوردهای سازمان جهانی بهداشت در صورت تفکیک مناسب در مراکز بهداشتی-درمانی، 10 الی 25 درصد پسماندهای تولیدی، ویژه محسوب می‌شوند. بنابراین کلیه پسماند تولیدی مراکز بهداشتی-درمانی ویژه  نیستند و در صورت تفکیک مناسب 90-75 درصد پسماندهای تولیدشده در بیمارستان‌ها و مراکز بهداشتی-درمانی، پسماند عادی هستند که مدیریت اجرایی آن بر عهده شهرداری‌ها است و شهرداری و سازمان حفاظت محیط زیست لازم است بین انواع پسماند و نحوه مدیریت آنها تفاوت قائل شوند.

مراكز توليد كننده پسماند پزشكی ويژه شامل دو بخش مراکز عمده و مراکز خرد هستند که باید پسماندهای خود را مطابق ضوابط و روش‌های مدیریت اجرایی پسماندهای پزشکی و پسماندهای وابسته مدیریت کنند.

بي‌خطرسازی پسماندهای عفونی و تيز و برنده توسط مراكز عمده توليدكننده پسماند پزشكی ويژه مانند بيمارستان‌ها با عنایت به ماده 64 ضوابط، در محل توليد انجام می‌شود و با عنایت به مکاتبه معاون محیط زیست انسانی سازمان حفاظت محیط زیست در صورت اجرای کامل ضوابط و روش‌های مدیریت اجرایی پسماندهای پزشکی و پسماندهای وابسته با تأکید بر ماده 69 ضوابط فوق، پسماند عفونی بی‌خطر شده به‌عنوان پسماند عادی تلقی می‌گردد و مدیریت آن بر عهده شهرداری است. کلیه بیمارستان‌ها برای حمل و نقل پسماند بی‌خطر شده دارای قرارداد با شهرداری تهران هستند.

در حال حاضر در 98 درصد بیمارستان‌های شهر تهران تفکیک پسماند براساس دستورالعمل‌های کشوری انجام می‌شود و 99 درصد بیمارستان‌ها مجهز به دستگاه فعال بی‌خطرساز پسماند هستند و بیمارستان‌های دارای دستگاه بی‌خطرساز، موظف به تکمیل و ارسال فرم‌های اظهارنامه بی‌خطر‌سازی پسماند منضم به تأییدیه میکروبی آزمایشگاه‌های معتمد محیط زیست به صورت ماهیانه هستند ضمن آن‌که براساس دستورالعمل‌های ابلاغی، ارزيابی عملكرد و پايش ميكروبی، شيميايی و مكانيكی دستگاه‌های غير‌سوز بی‌خطرساز، به‌صورت روزانه و هفتگی (برحسب نوع دستگاه) انجام می‌شود.

نظارت وزارت بهداشت در خصوص برنامه مدیریت پسماند بیمارستان‌ها، در سه سطح ستاد وزارت بهداشت، دانشگاه‌های علوم پزشکی کشور و بیمارستان‌ها انجام می‌شود که در بیمارستان‌ها نظارت توسط کارشناس بهداشت محیط مقیم در بیمارستان به‌صورت روزانه صورت می‌گیرد و در دانشگاه‌های علوم پزشکی توسط مرکز بهداشتی درمانی شهری، مرکز بهداشت شهرستان و مرکز بهداشت استان نظارت می‌شود.

به‌رغم صرف هزینه‌های گزاف بی‌خطرسازی در بیمارستان‌ها، هزینه‌های مضاعفی جهت حمل و نقل و دفع نهایی پسماند عفونی بی خطر شده(عادی شده) توسط بیمارستان‌ها پرداخت می‌شود که این امر موجب بی‌انگیزگی در امر مدیریت پسماند و بی‌خطر‌سازی پسماند شده است.

مستندات کافی در خصوص عادی بودن پسماند بی‌خطر شده نیز برای سازمان حفاظت محیط زیست ارسال شده که منجر به توافق‌نامه با سازمان حفاظت محیط زیست و مکاتبه مبنی بر عادی بودن پسماندهای بی‌خطرشده  شد.

پسماندهای شیمیایی و دارویی بیمارستان‌های تهران در مبدأ تفکیک شده و به سایت‌های مجاز تحویل داده می‌شوند و یا به روش محفظه‌سازی بی‌خطر می‌شوند. لذا وارد فرآیند بی‌خطر‌سازی با دستگاه‌های غیر‌سوز و تحویل به  شهرداری  نمی‌شوند؛ در ضمن راه‌اندازی سایت‌های مدیریت پسماندهای ویژه باید از طریق مراجع ذی‌ربط از جمله سازمان حفاظت محیط زیست انجام گردد که با وجود پیگیری‌های مکرر تاکنون محقق نشده است و در حال حاضر تنها یک سایت مجاز در کشور فعال می‌باشد که به دلیل بُعد مسافت برای شهرهای دیگر مشکلاتی را به‌همراه دارد.

مطابق ماده 65 ضوابط مذکور ساير مراكز توليد‌کننده پسماند پزشكی ويژه (اعم از درمانگاه‌ها، مراكز بهداشت، آزمايشگاه‌ها، مراكز تزريق، راديولوژی‌ها، دندانپزشكی‌ها، فيزيوتراپی‌ها، مطب‌ها و ساير مراكز توليد پسماند پزشكی) می‌توانند در سايت‌های منطقه‌ای يا مركزی، زباله توليدی را بی‌خطر کنند و يا از امكانات بی‌خطرساز بيمارستان‌های مجاور استفاده کنند که بر اساس بند یک مصوبه سی و دومین جلسه کارگروه پسماند استان تهران مورخ 19/3/92 مقرر گردید، سایت مرکزی مدیریت پسماندهای ویژه پزشکی و پسماند ویژه صنعتی در استان تهران در سایت هوشنگ‌آباد و عزیزآباد برای ایجاد امکان دریافت انواع پسماند پزشکی ویژه شامل پسماند عفونی و تیز و برنده مراکز خرد و پسماند شیمیایی و دارویی کلیه بیمارستان‌ها راه‌اندازی و بهره‌برداری گردد که متأسفانه علی‌رغم پیگیری‌های مکرر ستاد مرکزی وزارت بهداشت و دانشگاه‌های علوم پزشکی تهران، ایران و شهید بهشتی، بعد از گذشت بیش از 5 سال این امر محقق نشده است.

با این‌حال تفکیک پسماند مطابق با ضوابط ابلاغی صورت گرفته و در حال حاضر چند  شرکت خصوصی پسماند مراکز بهداشتی-درمانی شهرستان‌های ری، اسلامشهر، ورامین، پاکدشت، قرچک و پیشوا را بی‌خطر می‌کنند و سایر مراکز نیز با شهرداری قرارداد منعقد کرده‌اند.

بسیاری از مراکز بهداشتی درمانی تولیدکننده پسماند عفونی، با توجه به ماده 65 ضوابط مذکور که الزامی برای بی‌خطر‌سازی در مبدأ تولید وجود ندارد،  براساس قرارداد منعقده پسماندهای تولیدی را به شهرداری تحویل می‌دهند و در صورت استعلام بهداشتی از دانشگاه‌های علوم پزشکی، ارائه قرارداد منعقده بین آن مرکز و سازمان مدیریت پسماند شهرداری است. در بازدیدهای انجام شده نیز چنانچه مراکز فاقد قرارداد باشند، از طریق صدور اخطاریه پیگیری لازم  به عمل خواهد آمد و با مراکز متخلف برخورد قانونی صورت می‌گیرد.

بنابر گزارش‌های واصله علی‌رغم عقد قرارداد با مراکز و دریافت هزینه توسط شهرداری، در بسیاری از موارد پسماند این مراکز همراه با پسماند خانگی حمل می‌گردد. 

ضمن آن‌که بسیاری از دفاتر کار و مطب‌ها به لحاظ نوع فعالیت انجام شده در مطب، پسماند ویژه تولید نمی‌کنند و پسماند تولیدی آنها باید عادی تلقی گردد.

در خصوص ماده 5 آیین نامه اجرایی قانون مدیریت پسماند مبنی بر تدوین شیوه‌نامه پسماند ویژه تبدیل شده به پسماند عادی، که باید توسط وزارت کشور با هماهنگی سازمان حفاظت محیط زیست تهیه گردد، علی‌رغم گذشت 13 سال از زمان تصویب آیین نامه، تاکنون محقق نشده است.

بر اساس این گزارش، پس از این جوابیه مطول وزارت بهداشت، رئیس اداره‌ محیط زیست شهر تهران ادعای وزارت بهداشت را مبنی بر اظهار معاون مرکز سلامت محیط کار وزارت بهداشت درباره پسماندهای بیمارستانی که گفته بود ما چیزی را که قانون برای تفکیک و بی‌خطر‌سازی مشخص کرده انجام داده‌ایم و مدیریت پسماند به‌واسطه مسائل اقتصادی، حاضر به ایجاد سیستم‌ جدیدی برای جمع‌آوری پسماند بیمارستانی بی‌خطرنشده نیست را رد و اظهار کرده بود: این اظهارنظر وزارت بهداشت در ارتباط با پسماندهای بیمارستانی ناشی از تعصب سازمانی بوده و کورکورانه است. 

شایان ذکر است مرجعی که باید نسبت به تشخیص این‌که پسماندها پس از بی‌خطرسازی تبدیل به پسماند عادی می‌شوند، سازمان محیط زیست است که آن هم اعلام کرده که این پسماندها عادی نیست و صرفاً پسماند ویژه بی‌خطر شده است، زیرا دستگاه آنها فقط میکروب‌ها را می‌کشد ولی ماهیت آن را تغییری نمی‌دهد.

نکته دیگر این‌که رئیس وقت اداره محیط زیست شهر تهران در گفتگویی جداگانه با خبرگزاری آنا گفته بود: بیش از ۷ هزار مرکز درمانی در تهران وجود دارد که تنها ۱۶۰ مورد آنها بیمارستان بوده و مابقی کلینیک، درمانگاه، آزمایشگاه و مطب هستند و از این ۱۰۰ تن پسماند پزشکی تنها از حدود ۲ هزار مرکز درمانی و بیمارستان، زباله‌های بی‌خطرشده جمع‌آوری می‌شود و تکلیف پسماندهای پزشکی سایر مراکز خرد درمانی از جمله هزاران مطب فعال معلوم نیست.

این مسئول سازمان محیط زیست معتقد است که در برخی مراکز و بیمارستان‌ها بین ظرفیت دستگاه امحاء و میزان پسماندهای تولیدی همخوانی وجود ندارد. بعضی از متصدیان دستگاه‌ها آموزش ندیده‌اند، در مواردی دستگاه‌ها کالیبره نیستند و در خیلی از مواقع تفکیک به‌درستی انجام نمی‌شود و تخلفاتی نظیر اختلاط پسماندهای دارویی و شیمیایی با عفونی نیز دیده می‌شود. (بیشتر بخوانید)

در خصوص سایتی هم که وزارت بهداشت مدعی است می‌بایست از 5 سال پیش تاکنون در سایت هوشنگ‌آباد و عزیزآباد برای ایجاد امکان دریافت انواع پسماند پزشکی ویژه شامل پسماند عفونی و تیز و برنده مراکز خرد و پسماند شیمیایی و دارویی کلیه بیمارستان‌ها راه‌اندازی و بهره‌برداری گردد نیز وزارت کشور متولی آن است و نکته دیگر این‌که این سایت مربوط به پسماندهای ویژه بوده و به پسماندهای بیمارستانی ارتباطی ندارد.

انتهای پیام/4105/خ