«سهم هر دانشجو یک درخت» ایده‌ای برای نجات دانشگاه‌ها
حوزه دانشگاه و سیاست گروه دانشگاه خبرگزاری آنا، علیرضا ضرغامی؛ هر سال با نزدیک شدن به بهار و در آخرین روزهای زمستان، روز درختکاری در بسیاری از کشورهای جهان گرامی داشته می‌شود.
از شاخ آفریقا گرفته تا شرق آسیا، آمریکا، آسیا و حتی اروپای سبز؛ کشورهای مختلف در این بازه زمانی روز درختکاری را گرامی می‌دارند و برنامه‌های مرتبط با درختکاری نیز در این حوزه برگزار می‌شود.
اما آنچه حائز اهمیت است، بحث فرهنگ‌سازی در این زمینه بوده و کشورهایی که این موضوع را در دستور کار قرار داده‌اند، ایده‌ها و طرح‌های مختلفی را در دانشگاه‌ها دنبال می‌کنند.
دانشگاه‌ها در سراسر جهان به واسطه بهره‌مندی از حداکثر فضای محیطی نسبت به سایر مراکز، حضور قشر فرهیخته و همچنین در معرض نگاه علمی قرار گرفتن می‌تواند به عنوان سبزترین مراکز شهرها و کشورها نام بگیرد و حضور دانشجویان در زمان‌های زیادی از شبانه‌روزی در مراکز علمی و خوابگاهی می‌تواند دلیلی برای اهمیت دادن به دانشگاه سبز باشد.
همین دی‌ماه سال گذشته بود که عبدالرضا باقری، قائم‌مقام وزیر علوم، تحقیقات و فناوری و رئیس مرکز هیئت‌های امنا و هیئت ممیزه مرکزی در ابلاغیه‌ای به رؤسای دانشگاه‌ها، پژوهشگاه‌ها و مؤسسات آموزش عالی سراسر کشور، اهتمام و توجه ویژه دانشگاهیان را به نهضت درختکاری و تداوم جنبش دیرپای زیست‌محیطی را خواستار شد.
در این ابلاغیه آمده بود: در این فصل که زمین این مرز و بوم آمادۀ غرس نهال است، بیایید با برنامه‌ریزی مناسب در دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزش عالی، پژوهشی و فناوری نهال بکاریم و با هماهنگی و همکاری با متولیان در محله‌های شهری، میدان‌ها، معابر و سکونت‌گاه‌ها دم و بازدم محیط زیست خود را بهبود و آلام و زخم‌های پیکرۀ زیست‌بوم خود را التیام ببخشیم و غبار آلودگی را از دامن طبیعت بزداییم. درخت روح افسردۀ انسان را آرامش می‌بخشد و حیات را برای محیط به ارمغان می‌آورد.
در این برهه از زمان که به علت تخطّی انسان از اخلاق زیست‌محیطی و نیز رعایت نکردن اصول بوم‌شناختی در حفاظت از منابع طبیعی و محیط زیست، کرۀ خاکی دچار آسیب و رخوت شده و آثار نامطلوب آن در گوشه و کنار زیست‌کره بروز کرده است، نیاز به همیاری و همکاری فرهیختگان و دانشمندان بیشتر احساس می‌شود. گرم‌تر شدن زمین و افزایش آلاینده‌ها، بروز خشک‌سالی، افزایش ریزگردها، فوران سیلاب‌های بنیان‌برانداز و آلودگی منابع اصلی حیات (آب، هوا و خاک) به شکل بحرانی بروز کرده و چالش اصلی انسان در قرن حاضر شده است.
در کشور ما، به علت موقعیت جغرافیایی خاص و غفلت‌های مدیریتی، این مسئله بیش از سایر مناطق جهان نمایان است و بی‌تردید، غفلت بیشتر آسیب‌های جبران‌ناپذیر زیست‌محیطی در پی خواهد داشت. امروزه، جامعه برای حل بحران‌های زیست‌محیطی چشم به اقدام عاجل دانشگاهیان، به‌مثابۀ سرمایه‌های اندیشه‌ورز و خرد ملّی، برای حل بحران‌ها دوخته است و از آن‌ها انتظار دارد که هم راه نشان دهند و هم روهرو باشند.
سال گذشته این ابلاغیه از سوی قائم‌مقام وزیر اعلام شد و مانند هرسال نهال‌هایی نیز به خاک نشست؛ اما سال‌ها از آخرین نهالی که توسط یک وزیر علوم غرس شده، گذشته است؛ شاید هم وزرا در درختکاری سهیم شده‌اند و آن را رسانه‌ای نکرده‌اند اما آنچه بیش از دیگر موارد موردتوجه بوده، اسامی دانشگاه‌های سبز در کشور است.
اهمیت درختکاری هم در تاریخ ملی ساکنان ایران‌زمین متذکر شده و دارای سابقه است و هم در آموزه پیامبر اسلام (ص) و ائمه معصومان مورد تأکید قرارگرفته است به‌طوری که رسول اکرم (ص) در این باره می‌فرماید: «اگر شخصی درختی بکارد یا مزرعه‌ای را به زیر کشت ببرد و انسان‌ها، حیوانات یا پرندگان از آن بخورند، این کار صدقه‌ای از طرف آن شخص شمرده می‌شود».
آخرین بار دو سال قبل بود که در مراسمی رؤسای دانشگاه‌های زنجان، صنعتی اصفهان، آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات، علوم پزشکی قزوین و بوعلی سینا همدان از سوی معصومه ابتکار به عنوان دانشگاه‌های سبز کشور مورد تقدیر قرار گرفتند.
بی‌تردید لازم است تا در این حوزه دانشگاه‌های تازه تأسیس به‌خصوص واحدهای دانشگاه آزاد اسلامی در شهرستان‌ها مورد الگو قرار بگیرند؛ به‌طور مثال رضا اسدی از دانشجویان عمران دانشگاه آزاد اسلامی قزوین به خبرنگار آنا می‌گوید: درختکاری‌های انجام شده در دانشگاه آزاد اسلامی قزوین در طول سه سال دانشجویی بنده واقعاً حیرت‌انگیز است و این توسعه فضای سبز دانشگاهی به ارتقای روحیه دانشجویان کمک می‌کند.
این دانشگاه که مانند بیشتر واحدهای دانشگاهی در محدوده‌ای خارج از شهر احداث شده، نه تنها برای محیط زیست آسیب‌زا نبوده است بلکه فضای سبز جدیدی را به کمربند سبز این کهن‌شهر افزوده است در صورتی که در مقابل دانشگاه علوم پزشکی قزوین دقیقاً بر روی کمربند سبز قدیمی باغستان سنتی قزوین قرار گرفته است و باید دید که برای حفظ آنچه اقداماتی صورت گرفته است.
«گرین‌متریک» نیز مؤسسه‌ای محیط زیستی است که با ارسال پرسشنامه‌هایی با هدف ارائه چشم‌اندازی فراگیر از شرایط و سیاست‌ها در پیوند با محیط زیست و توسعه پایدار در دانشگاه‌های کشورهای اقدام به اعلام رتبه‌بندی دانشگاه‌های سبز می‌کند.
مؤسسه علمی «Wageningen University & Research» هلندی در این رتبه‌بندی در جایگاه نخست قرار دارد و دانشگاه‌های انگلیسی و آمریکایی بیشترین رتبه‌های برتر را به خود اختصاص می‌دهند؛ در این رتبه‌بندی دانشگاه زنجان با سقوط چند پله‌ای در جایگاه 50 قرار دارد و دیگر دانشگاه‌های کشورمان نتوانسته‌اند رتبه‌ای بهتر از جایگاه‌های سه‌رقمی کسب کنند و حتی آخرین رتبه را نیز در این مؤسسه یک دانشگاه ایرانی با امتیاز «صفر» در میان 713 دانشگاه کسب کرده است که جای تأمل دارد.
از همه این‌ها که بگذریم شاید کم‌تر حوزه‌ای را بتوان مانند دانشگاه یافت که ظرفیتی بیش از چهار میلیونی را در خود دارد و این تعداد می‌توانند در بدو ورود خود در دانشگاه‌ها یک نهال را غرس کرده و در طول تحصیل خود، مسئول نگهداری از آن باشند و با ورود به این موضوع عملاً درخت هم مانند تمبر لازمه مدرک دانشجویان شود.
همچنین شورای عالی انقلاب فرهنگی که سندهای مختلف فرهنگی را در دست بررسی دارد و از جمله بحث ممنوعیت استعمال دخانیات در دانشگاه را چکش‌کاری می‌کند، می‌تواند با در نظر گرفتن این موضوع در کنار فعالیت‌های لازم فرهنگی برای دانشگاه‌ها در جهت توسعه دانشگاه‌های سبز واقعی راهگشا باشد.
انتهای پیام/4123/4071/
انتهای پیام/