رویان امیدوار است گونه‌های در خطر انقراض را شبیه سازی کند

به گزارش خبرنگار گروه اجتماعی خبرگزاری آنا، دکتر حمید گوراوی در نشست خبری که به مناسبت شانزدهمین جشنواره و کنگره بین المللی رویان برگزار شد، گفت: در مهرماه هر سال فراخوان برگزاری این کنگره به تمامی کشورها اعلام می‌شود و محققان مقالات و نتایج طرح‌های خود را با مدارک مورد نیاز به دبیرخانه پژوهشگاه رویان ارسال می‌کنند. پس از اتمام زمان ارسال مقالات طرح‌ها توسط داوران جمع آوری و در دو مرحله داوری می‌شود.

رئیس پژوهشگاه رویان افزود: مقالات ارسال شده ابتدا به صورت آنلاین توسط داوران داخلی و خارجی مورد ارزیابی قرار می‌گیرد به گونه‌ای که داوران هیچ‌گونه دخالتی در بررسی آن ندارند بلکه نتایج بر اساس شاخص‌های تعیین شده بررسی می‌شود. پس از این مرحله مقالات تایید شده توسط خود داوران مورد ارزیابی قرار می‌گیرد که امسال 240 مقاله پذیرش شده‌اند.

رئیس شانزدهمین جشنواره بین المللی تحقیقاتی رویان تصریح کرد: بیشترین طرح‌های تحقیقاتی از کشورهای آمریکا(28)، چین(22)، هند(16)، ایتالیا(14)، آلمان(11) و ژاپن(10) مقاله به جشنواره رویان فرستاده شده است که از پژوهشگران ایرانی نیز امسال 9 طرح پذیرفته شده است.

گوراوی درباره برندگان بین المللی شانزدهمین جشنواره بین المللی تحقیقاتی رویان گفت: پروفسور ژانگ از دانشکده پزشکی دانشگاه هاروارد آمریکا با طرحی که برای غلبه بر موانع اپی ژنتیکی برای تسهیل روش شبیه سازی ارائه کرده بود موفق به کسب جایزه گروه بیوتکنولوژی رویان شد.

وی افزود: سال‌ها از تولد دالی نخستین حیوان شبیه سازی شده در جهان می‌گذرد، روش شبیه‌سازی طی این سال‌ها پیشرفت و توسعه پیدا کرده و کاربردهای متنوعی یافته است. اخیرا تولد یک گونه در خطر انقراض در پژوهشگاه رویان خبرساز شد. امید برای نجات گونه‌های در خطر انقراض و بازیابی گونه‌های منقرض شده یکی از کاربردهای دانش شبیه سازی است اما این روش با تمام محاسن و کاربردها یک عیب بزرگ دارد و آن این است که در این روش درصد موفقیت بسیار کم است. یعنی برای تولد یک نوزاد شبیه سازی شده گاهی صدها بار انجام چرخه شبیه سازی لازم است.

رئیس پژوهشگاه رویان گفت: در پژوهشی که جایزه پژوهشگاه رویان در بیوتکنولوژی را از آن خود کرد گروه پژوهشی پروفسور ژانگ در دانشگاه هارواد کوشیدند تا علت این درصد پایین موفقیت را دریابند. در هر سلول اطلاعات وراثتی به صورت ژن جای گرفته اند اما اینکه در هر سلول کدام ژن‌ها روشن و فعال و کدام ژن‌ها خاموش و غیر فعال باشند توسط شبکه تنظیمی پیچیده ای در سطح ژن تنظیم می‌شود که به آن اپی ژنوم و به دانشی که به مطالعه آن می‌پردازد اپی‌ژنتیک می‌گویند.

وی افزود: پروفسور ژانگ و همکارانش موفق به یافتن عامل اپی ژنتیکی شدند که مانع موفقیت در شبیه‌سازی است در واقع اضافه شدن یک گروه متیل به بخشی از ژن در سلول‌های غیر تخمکی از رشد و تقسیم آنان به شکل تخم لقاح یافته جلوگیری می‌کند. با ابداع روشی ساده برای برداشتن این مانع اپی ژنتیکی موفق شدند به مشکل درصد پایین موفقیت در شبیه‌سازی غلبه کنند این یافته با کاهش هزینه‌های شبیه سازی استفاده از این روش را تسهیل می‌کند.

دکتر گورابی در ادامه درباره تحقیقی که موفق به اخذ جایزه گروه سلول‌های بنیادی شانزدهمین جشنواره بین المللی تحقیقاتی رویان شد، گفت: هر انسان از یک سلول تخم که حاصل ادغام سلول جنسی نر و ماده است ایجاد می‌شود. همه سلول‌های بدن یک فرد با تمام تفاوت‌هایشان حاصل تقسیم همین تک سلول تخم هستند. در حالیکه محتوای ژنتیکی تمام سلول‌های بدن یک فرد یکسان است. شکل ظاهری و عملکرد آنان کاملا متفاوت است. اگر سلول‌های سازنده قلب و قرنیه محتوای ژنتیکی یکسانی دارند این سطح از تفاوت در ساختار و عملکرد آنان چگونه ایجاد شده است؟ سازوکار تنظیمی بر ساختار ژنتیکی سلول ها وجود دارد که اپی ژنتیک نامیده می‌شود. این سازوکار تعیین می‌کند که کدام ژن‌ها به صورت فعال بیان شوند و کدام ژن ها خاموش بمانند. نهایتا سرنوشت سلول به تنظیم اپی ژنتیکی آن وابسته است یکی از روش های تنظیم اپی ژنتیکی سلول ها اضافه کردن گروه متیل به ساختار ژن است. ژنی که گروه متیل به آن اضافه شده باشد غیر فعال می شود در مراحل نخست جنینی حذف گروه های متیل در فعال شدن ژن ها نقش موثری دارند.

گورابی افزود: دکتر ژو با همکارانش در آزمایشگاه تحقیقاتی خود در فرهنگستان علوم چین در شانگهای بر روی تنظیم اپی ژنتیکی سلول‌ها تحقیق می‌کنند این گروه اخیرا دریافتند حذف گروه اکسیژن از متیل غیر فعال کننده ژن به وسیله خانواده‌ای از آنزیم‌‌ها به نام پت باعث حذف گروه متیل و فعال شدن ژن‌ها در مراحل اولیه جنینی می‌شود. نتایج این پژوهش می‌تواند در تولید سلول‌های پر توان القایی و همچنین تمایز سلول‌ها در شرایط آزمایشگاهی مورد استفاده قرار بگیرد. به گفته وی تحقیق بر روی روش نوین برای القای پر توانی در سلو‌ل‌های جنین پستانداران در شانزدهمین جشنواره بین المللی تحقیقاتی رویان برنده بهترین پژوهش در گروه‌های سلول‌های بنیادین در سطح بین المللی شده است.

رئیس پژوهشگاه رویان در ادامه سخنانش درباره تحقیقی که برنده جایزه گروه جنین شناسی شد گفت: یکی از علل برجسته ناباروری در مردان تحرک پایین اسپرم است. سلول جنسی نر یا اسپرم از سه بخش از قبیل سر، گردن و دم تشکیل شده است. گردن سر را به دم اسپرم متصل می‌کند و دم وسیله حرکتی اسپرم است. دم اسپرم ساختاری بلند متشکل از پروتئین‌های ساختاری از جمله توبولین است. توبولین‌ها به شکل واحدهای ساختاری کوچک مثل اجزای یک پلیمر به هم متصل شده و ساختار لوله مانندی به نام میکروتوبول یا ریز لوله را ایجاد می کنند که واحد ساختمانی اصلی دم اسپرم است.

وی افزود: حرکت اسپرم مربوط به دم آن است و اگر نقصی در این حرکت دیده می‌شود ناشی از نقص در ساختار پروتئین‌های سازنده دم اسپرم است. شناخت این نقایص گام بلندی است در درمان مردانی که به علت تحریک پایین اسپرم نابارور هستند.

گورابی تصریح کرد: پروژه تحقیقاتی که در رشته جنین شناسی جایزه تحقیقاتی رویان را در بخش بین المللی کسب کرده است به بررسی و مقایسه ساختار پروتئین‌های دم اسپرم در مردان سالم و مردان دارای اسپرم کم تحرک پرداخته است.

دکتر پارت از گروه ایمونولوژی گامت موسسه ملی تحقیقات بهداشت باروری بمبئی هندوستان و همکارانش در تحقیقاتی که بر روی اثر تغییرات پروتئین دم در تحریک اسپرم انجام دادند دریافتند که در مردان طبیعی و مبتلایان به کم تحرکی اسپرم زیر گونه‌های متفاوتی از توبلین ریز لوله‌های دم اسپرم می‌سازند و همچنین تفاوت‌های ساختاری بسیار جزئی مثل حدود گروه‌های اسپیل در پروتئین‌های دو گروه مورد مقایسه وجود دارد.

وی افزود: در این پژوهش پروتئین‌های دم اسپرم به روش‌های متنوع بررسی شده‌اند و اطلاعات مفید و جالبی از ساختار آنان به دست آمده است که در پژوهش‌های بعدی می‌تواند مورد استفاده قرار بگیرد.

رئیس پژوهشگاه رویان به سومین جایزه جشنواره تحقیقاتی رویان که توانست برنده گروه ناباروری زنان باشد گفت: رحم اندام پذیرنده جنین است و برای نگهداری و حمایت طولانی مدت از جنین لازم است ویژگی‌های خاصی را داشته باشد. یکی از ویژگی‌ها ترشحات لایه داخلی رحم است. پروتئین‌های ویژه‌ای که در طول چرخه جنسی تولید و ترشح می شوند در گذشته تصور بر آن بود که این ترشحات تنها در فاصله بین لقاح و برقراری ارتباط خونی مادر و جنین که در انسان حدود 5 روز طول می‌کشد و در طول آن جنین تازه تشکیل تنها از ترشحات رحم تغذیه می‌کند ارزشمند است اما مطالعات اخیر روشن ساخته است که این ترشحات نقش بیشتری دارند. همچنین پیشنهاد شده است که محتوای این مایع می‌تواند نشان دهنده سلامت یا عدم سلامت رحم باشد.

وی افزود: در جستجوی پاسخ به این سوال که آیا ترشحات رحمی می‌توانند نشانگری برای بیماری‌های رحمی یا ناباروری باشند گروهی از پژوهشگران موسسه ملی تحقیقات بهداشت ناباروری بمبئی تحقیق گسترده‌ای را در خصوص محتوای پروتئینی مایع رحمی زنان سالم و نابارور و مقایسه آنان با هم انجام دادند. در این تحقیق که جایزه پژوهشی پژوهشگاه رویان در رشته ناباروری زنان را از آن خود کرد، پروتئین‌های موجود در مایع رحمی شناسایی شدند و تفاوت‌های موجود میان مایع رحمی زنان سالم و نابارور تشخیص داده شد. همچنین مشخص شد پروتئین‌هایی در مایع رحمی وجود دارند که می‌توان از آنها در تشخیص و مدیریت ناباروری استفاده کرد. این نتایج با بررسی بیشتر می‌توانند به بخش درمان تعمیم داده شده و برای ایجاد روش های کاراتر و ساده تر در شناسایی نقایص رحمی مورد استفاده قرار گیرند.

رئیس پژوهشگاه رویان اظهار کرد: یکی از خدماتی که در سال‌های اخیر به طور گسترده توسط مراکز درمان ناباروری ارائه می‌شود غربالگری پیش از بارداری است. در این روش یک سلول از جنین چند سلولی تولید شده در شرایط آزمایشگاهی جداسازی و محتوای ژنتیکی آن مورد بررسی قرار می‌گیرد. جنینی که از نظر محتوای ژنتیکی سالم بوده و حامل نقایص ژنی نباشد به رحم مادر انتقال می‌یابد، این روش امکان داشتن فرزند سالم را به زوج‌هایی می‌دهد که دارای نقایص ژنتیکی هستند، یا هر دو والد حامل ژن معیوب هستند و به احتمال زیاد صاحب فرزندی با نقش ژنتیکی خواهند شد. کاربرد درست این روش باعث کاهش تولد افراد مبتلا به نقایص مادرزادی مانند هموفیلی یا سندروم‌هایی مانند سندروم دان می‌شود.

وی افزود: مساله مهم در غربالگری روشی است که برای مطالعه ژنوم مورد استفاده قرار می‌گیرد هر چه این روش دقیق‌تر باشد امکان خطا در غربالگری کاهش یافته و نتایج حاصل از آن کاربردهای بیشتری خواهد داشت.

گورابی تصریح کرد: امسال در بخش ژنتیک باروری جایزه پژوهشی رویان به طرحی تعلق گرفت که روشی دقیق برای تعیین محتوای ژنتیکی یک سلول منفرد ابداع کرده بود در این روش نه تنها ژن‌های بیماری‌زا در هر دو نسخه از کروموزوم تعیین می‌شوند بلکه ناهنجاری‌های تعداد و ساختار کروموزوم نیز مشخص شده امکان تشخیص موزآئیسم‌های ژنومی نیز فراهم می‌شود. این روش نه تنها در غربالگری بلکه در پژوهش‌های پایه ژنوم انسانی نیز کاربرد برجسته‌‌ای دارد. ویژگی این روش در آشکار کردن جزئیاتی از اطلاعات ژنتیکی است که هیچ روش دیگری تا امروز موفق به آشکار سازی آن نشده است.

رئیس شانزدهمین جشنواره بین المللی تحقیقاتی رویان درباره برگزیدگان داخلی این جشنواره گفت: تشخیص بیماری‌های داخلی دشوار است به خصوص بیماری‌هایی که نشانه‌گر مشخصی در خون ندارند برای تشخیص مشکلات هورمونی پزشکان آزمایش خون تجویز می کنند در آزمایشگاه با اندازه‌گیری سطح هورمون‌ها با روش‌های ساده و معمول اختلالات احتمالی را تشخیص می‌دهند و پزشک با مطلع شدن از نوع و سطح ناهنجاری درمان مورد نیاز را تجویز می‌کند اما برای تشخیص بیماری‌هایی که نشانه‌گری مشخص در خون یا ادرار ندارند آزمایشات و معاینات بیشتری مورد نیاز است که برای بیمار دشوار ونیازمند صرف هزینه و وقت است.

وی افزود: یکی از بیماری‌های داخلی که علت ناباروری در زنان است آندومتریوز نام دارد. در افراد مبتلا به آندومتریوز بافت رحمی در سایر نقاط بدن به خصوص حفره لگنی ایجاد می‌شود این بافت‌ها معمولا همزمان با چرخه‌های قاعدگی دستخوش تغییر شده و در زمان عادت ماهانه خونریزی می‌کنند عوارض عمده این ضایعه برای بیمار دردهای مزمن لگنی و نازایی است.

گورابی تصریح کرد: در پژوهشی که توسط محققان بخش ژنتیک تب ناباروری پژوهشگاه رویان انجام گرفت مشخص شد که می توان یک پروتئین را که توسط سلول‌های سیستم ایمنی در شرایط التهاب تولید می‌شود و MIS نام دارد به عنوان نشانگر آندومتیوز پیشنهاد کرد. در این تحقیق که برنده جایزه پژوهشی رویان در بخش ملی شد نشان داده شده است که می توان از اندازه‌گیری این پروتئین در خون بیمار به عنوان نشانه‌گری از ابتلا به آندومتریوز استفاده کرد. اگر بررسی‌های بالینی بعدی این نتایج را تایید کنند این یافته می‌تواند افزایش تسهیل در تشخیص و مدیریت بیماری آندومتریوز شود.

گورابی گفت: رفتار هر سلول در بدن به پیام‌هایی بستگی دارد که از محیط پیرامون خود دریافت می‌کند .بخشی از این پیامها از طریق بستری منتقل می‌شود که سلول بر روی آن قرار گرفته است. مواد سازنده این بستر در ارتباط تنگاتنگ با گیرنده‌های پیام سطح سلول قرار دارند و در تعیین رفتار و سرنوشت سلول نقش مهمی ایفا می‌کنند. به محیطی که هر سلول را فراگرفته و در سرنوشت آن موثرند ریز محیط گفته می‌شود. حال تصور کنید اگر در شرایط آزمایشگاهی بتوان ریز محیط یک سلول تمایز یافته را تقلید کرد و یک سلول بنیادی را در آن محیط قرار داد امکان تمایز سلول بنیادی به سلولی که ریز محیط آن فراهم شده ایجاد می شود.

گورابی افزود: دکتر مرتضی محمودی و همکارانش در دانشگاه علوم پزشکی تهران موفق به ساخت ماده‌ای شدند که بستری مشابه با محیط فراگیرنده سلول‌های کراپینوسیت که سلول‌هایی واقع در پوست هستند، فراهم می‌کند.

رئیس شانزدهمین جشنواره بین المللی تحقیقاتی رویان گفت: این گروه با قرار دادن سلول‌های بنیادی مزانشیمی بدست آمده از چربی در این بستر موفق شدند این سلول‌های بنیادی را به سلول‌های کراتینوسیت تمایز دهند از نتایج این پژوهش می‌توان در تولید سلول‌های پوستی برای پژوهش‌های درمان عوارض پوستی استفاده کرد. تحقیق دکتر محمودی و همکارانش امسال در شانزدهمین جشنواره بین المللی تحقیقاتی رویان جایزه بهترین پژوهش داخلی را در بخش سلول‌های بنیادی دریافت کرد.

وی در بخش دیگری از سخنانش درباره اهدای جایزه دکتر کاظمی گفت: پژوهشگاه رویان در سال 1384 زنده یاد دکتر کاظمی را از دست داد که از آن سال رهبری توصیه کردند برای زنده نگه داشتن نام این دانشمند و مدیر توانا جایزه ای به اسم ایشان تاسیس شود که این جایزه توسط پژوهشگاه و معاونت علمی ریاست جمهوری شکل گرفت و تا کنون به دو دانشمند برتر اهدا شده است.

وی افزود: این جایزه معمولا به افرادی اهدا می شود که قدم بزرگی در زمینه بیولوژی و سلول‌های بنیادی برداشته باشند که به ارتقاء سلامت بشری منجر شده باشد امسال سومین جایزه دکتر کاظمی به رابرت لنگژ از دانشگاه MIT و انستیتو دیویدکخ اهدا می‌شود.

وی افزود: رابرت لنگژ پر استناد ترین دانشمند تاریخ علم مهندسی است که تا کنون هزارو 300 مقاله منتشر شده، هزار اختراع علمی ثبت شده و بیش از 300 دانش بنیان توسط وی تاسیس شده است.

گورابی تصریح کرد: جایزه دکتر کاظمی شنبه مورخ 14/6/1394 ساعت 18 تا 20 در سالن همایش‌های رازی به این دانشمند برتر اهدا می‌شود.

رئیس پژوهشگاه رویان در پایان درباره حامیان شانزدهمین جشنواره و کنگره بین المللی رویان گفت: معاونت علمی ریاست جمهوری، انجمن ناباروری خاور میانه، شبکه سلول های بنیادی ایران، انجمن باروری ناباروری ایران، صندوق حمایت از پژوهشگران و فناوران کشور و همچنین شرکت هایی از قبیل سیناژن،‌ مرکسرنو، سرینگ، ایبسا، فنون آزمایشگاهی، اک تو وورکو و فناوری بن یاخته های رویان حامیان جشنواره و کنگره رویان هستند.