جلوگیری از سرمایه‌گذاری نفتی در قالب اینستکس نقض برجام است
حوزه آمریکا و اروپای گروه بین‌الملل خبرگزاری آنا- محسن احدی، سه کشور اروپایی پس از کش‌وقوس‌های فراوان درنهایت با اعلام سازوکار مالی کار با ایران موسوم به اینستکس، خبر از تلاش برای آغاز تجارت با کشورمان دادند. نگاهی به بیانیه تروئیکای اروپایی نشان می‌دهد که سازوکار اقتصادی معرفی شده، به هیچ وجه آنچه مورد انتظار مقام‌های ایرانی بوده، نیست و حتی نگرانی از احتمال اجرای ساختاری مبتنی بر نفت در برابر غذا نیز در جامعه مطرح شد.
اعلام اینستکس توسط وزرای امور خارجه سه کشور انگلستان، فرانسه و آلمان موضوع گفتگوی ساسان شاه‌ویسی، کارشناس اقتصاد سیاسی بین‌الملل با خبرگزاری آنا شد تا با ایشان درباره آینده این سازوکار مالی به گفتگو بپردازیم.
اینستکس درنهایت یک کانال مالی تهاتری خواهد بود که نیاز ایران را برآورده نمی‌کند
آنا: اروپایی‌ها با پیشنهاد سازوکار مالی اینستکس بعد از یک تأخیر حدوداً 9 ماهه، تبادل مالی با ایران را وارد فاز اجرایی کردند. نظر شما درباره ساختار پیشنهاد اروپاییان چیست؟
شاه ویسی: آنچه مسلم است، اروپاییان می‌خواهند روش انتقال منابع مالی را اجرایی کنند که به عبارتی انتقال‌دهنده کالا به‌حساب می‌آید. این موضوع تنها یک کانال انتقال‌دهنده تهاتری است و نه منبعی برای کانال مالی برای انتقال منافع ایران به این صورت که در آن هیچ پولی جابجا نمی‌شود. ما درباره تجربه کوبا در دهه 1990 میلادی نیز شاهد بودیم که چنین ساختاری توسط اروپاییان ایجاد شد ولی قابلیت و ظرفیت عملکردی بسیار نازلی داشت که نهایتاً به سه درصد از کل نیاز هاوانا محدود شد. سازوکاری که اروپا برای کوبا ایجاد کرد کالاهایی مانند مواد غذایی، دارویی و بعضی از کالاهای لوکس را شامل می‌شد. آنچه امروز در قالب سازوکار مالی برای تجارت با ایران رونمایی شده، آن چیزی نیست که ما در کشورمان انتظارش را داشتیم. آن چیزی که اروپاییان بعد از خروج آمریکا در بیانیه خود متعهد شدند، ایجاد مسیری برای تجارت آزاد در چهارچوب برجام بود و این موضوع که تجارت را تنها به چند کالای خاص محدود کنند اصلاً موردپسند نیست. آنها باید در قالب تعهدات برجامی روشی را ایجاد کنند که تجارت برای ایران تسهیل شده و کشورمان به پول حاصل از تجارت خود دست پیدا کند.
جلوگیری از سرمایه‌گذاری نفتی در قالب اینستکس نقض برجام است
آنا: در بحث اینستکس وضعیت سرمایه‌گذاری نفتی ایران چه خواهد شد.
شاه ویسی: اینکه اروپاییان روشی را ترسیم کنند که منابع مالی جابجا شده از طریق اینستکس منجر به عدم سرمایه‌گذاری در حوزه نفت و یا حوزه‌هایی که با آنها اختلافاتی داریم شود، بسیار موردانتقاد است. هرگونه جلوگیری از آزادی جمهوری اسلامی ایران در استفاده از منابع ملی و میهنی خود غیرقابل‌قبول بوده و به‌طور کلی مخالف برجام است. چنین استیلا و تسلطی توسط اروپاییان بر اراده تصمیم‌گیری در حوزه منافع اقتصادی ما نه موافق موازین اخلاقی و ملی، شعارهای اصولی و قانون اساسی ما است. در قالب برجام همه کشورهای مقابل ایران تعهد تسهیل روند بهره‌مندی ایران را از مواهب اقتصادی برجام دادند و حالا زمان آن است که به تعهد خود عمل کنند.
اینستکس نباید به آپارتاید تبدیل شود
آنا: اروپاییان در بحث اعلام سازوکار اقتصادی توصیه به تصویب قوانین مبارزه با پول‌شویی را کرده‌اند، نظر شما دراین‌باره چیست؟
شاه ویسی: این مطلب را که اروپاییان بگویند برای اجرایی کردن INSTEX باید استانداردهای بانکی و مبارزه با پول‌شویی را تصویب کرد، می‌توان به تصویب برجامی در ذیل برجام اصلی تشبیه کرد. برجامی که موردتوافق قرار گرفته، با هر نقطه‌ضعف و با هر شدت و ضعفی که دارد یک توافق بین‌المللی است و حالا اگر قرار شود آن را به یک دفرمیسم اقتصادی تنازل دهیم، قطعاً غیرقابل‌قبول است. اگر این شیوه در عمل اجرایی شود، به‌رغم میل باطنی خودم می‌توان از آن به‌عنوان آپارتاید یاد کرد. اگر دو طرف متعهد به اجرای برجام هستند، دیگر نباید به آن تبصره‌ای زده شود. طرف ایرانی به تعهدات خود در قالب برجام عمل کرده و حالا نوبت اروپایی‌ها است که نسبت به تعهدات برجامی خود عمل کنند. در این راستا نمی‌توان از ایران انتظار داشت که تکالیف و مسئولیت بیشتری را قبول کرده و کنترل خود بر نحوه خرج کردن منابع مالی خود را نیز از دست دهد.
تصویب اف.ای.تی.اف بدون اجرایی شدن اینستکس فایده ندارد
مشخصاً FATF سازوکاری دارد که الآن نیز در کشور در حال اجرا شدن است. از 42 دستور کاری که به ما داده شده حدود 38 یا 39 مورد در حال اجرا شدن است و گزارش FATF هم نشان‌دهنده این موضوع است و آنچه در داخل شاهدیم، فقط بحث تکمیل فرایند تقنینی آن است. بحث ارتباط دادن اینستکس و اف.ای.تی.اف موضوعی فرعی است و اول باید توجه داشت که خود سازوکار جای بحث دارد. چراکه اگر ما FATF را تصویب کردیم و اینستکسی نبود، هیچ فایده‌ای ندارد. لذا موضوع مهم‌تر اجرایی شدن درست اینستکس است. ما برجام را پذیرفتیم و اعضایی که در طرف مقابل این توافق قرار دارند، باید ضامن اجرای آن باشند.
اروپا باید نشان دهد که از آمریکا مستقل است یا همچنان تحت سیطره واشنگتن خواهد بود
آنا: بحثی که در مورد اینستکس مطرح می‌شود، شباهت آن به طرح نفت در برابر غذا است، چقدر با این گزاره موافق هستید.
شاه ویسی: اروپاییان در ابتدا اعلام کردند که زمان آزمایش فرا رسیده و ما در مقابل آزمونی برای استقلال خود قرار داریم. این آزمون برای اروپاییان، مواجهه با آمریکا بود. اروپا باید مشخص کند که آیا مجدداً در سیطره آمریکا خواهد بود یا می‌تواند استقلال خود را حفظ کند. البته باید بگویم که من به استقلال اروپا در مقابل آمریکا کاری ندارم، آنچه موردتوجه من بوده، بحث مهم منافع ملی است. در قالب برجام قرار بود ما از شر تحریم‌ها خلاص شویم اما در حال حاضر شاهدیم که تحریم‌ها بیشتر شده و در مقابل طرف دیگر برجام همچنان خواستار افزایش تعهدات از سوی ایران است. آنچه اروپاییان اعلام کرده‌اند، محدود کردن خواسته‌ها و مطالبات جمهوری اسلامی ایران نسبت به اختیار خرج کردن ثروت خود است که این موضوع قطعاً غیرقابل‌قبول است. ما باید آزادانه بتوانیم در چارچوب نظام‌های بین‌المللی آنچه را که تشخیص می‌دهیم خرید بکنیم. آنچه ما شاهد هستیم این است که اروپاییان می‌خواهند نسبت به تبادلات اقتصادی ما سیطره داشته و در آن دخالت کنند. من به‌طور کلی به این سازوکار خوش‌بین نیستم و تأخیر در آن را نیز در همین راستا می‌بینم که اینستکس توان اجرایی شدن ندارد. حداکثر کارکردی که این سازوکار دارد همانند آن چیزی است که برای کوبا اجرا شد که حتی نتوانست نیاز دارویی و غذایی این کشور را مرتفع کند.
اینستکس نباید به حوزه فروش نفت منحصر باشد/ نباید بگذاریم منابع کشور در خارج از کشور بماند
آنا: اگر آمریکا معافیت فروش نفت را تمدید نکند، آیا شاهد فروپاشی اینستکس خواهیم بود؟
شاه ویسی: متأسفانه یا خوشبختانه ما در سال‌های گذشته پول‌هایی را در اروپا سپرده‌گذاری کرده‌ایم و هنوز نتوانسته‌ایم آنها را جابجا کنیم. این منابع مالی می‌تواند حوزه‌ای برای کارکرد در قالب همین سازوکار باشد. اگر هم نتوانیم نفت بفروشیم، می‌توان با استفاده از همان پول یک سری کالاهای موردنیاز را وارد کنیم. ما نمی‌توانیم از منافع خود بگذریم و این پول‌ها را فارغ از بحث نفت باید به کشور بازگردانیم. در کنار عدم معافیت نفتی به کشورها بحث دیگری نیز هست؛ شاید اروپاییان در آینده نخواهند نفتی از ما بخرند و یا اینکه با مسیری که آمریکا آغاز کرده و تولید نفت خود را زیاد کرده است، مشتری نفتی برای ما وجود نداشته باشد؛ از این رو باید این سازوکار منحصر به نفت ما نباشد. اینستکس باید متضمن حفظ منافع جمهوری اسلامی ایران در ادامه برجام باشد.
اگر اروپاییان بتوانند اینستکس را اجرایی کنند، دیگر کشورها به آن خواهند پیوست
آنا: آیا امکان پیوستن کشورهای دیگری که در برجام طرف حساب ایران بوده‌اند به این سازوکار مالی می‌تواند نقاط ضعف آن را بپوشاند؟
شاه ویسی: به‌طور کلی ما در حال حاضر با چند کشور جهان ازجمله هندوستان، چین و روسیه تبادل مالی خارج از حوزه دلار را آغاز کرده‌ایم که موضوع خوبی است ولی یک موضوع را باید توجه داشت که اروپا اگر می‌خواهد به‌عنوان بازیگری مستقل عمل کند، باید هزینه آن را نیز بپردازد. در حال حاضر چینی‌ها و روسی‌ها از تمایل خود به پیوستن به اینستکس خبر داده‌اند و منتظر هستند تا شاهد اقدام عملی از سوی اروپایی‌ها باشند. در اینجا باید اروپا نقش خود را به‌عنوان بازیگر بین‌المللی و همچنین یکی از طرف‌های برجام ایفا کند تا سازوکار مالی اجرایی شود. در صورت اجرایی شدن آن ما شاهد پیوستن دیگر کشورها هم خواهیم بود.
همه کشورها منتظر دیدن اقدام عملی اروپا هستند
این موضوع می‌تواند برای دیگر کشورها نیز مورداستفاده قرار گیرد و مثلاً در آینده تبادلات مالی چین و اروپا در قالب این سازوکار انجام شود. بالاخره روسیه و چین هم شاهد تحریم‌هایی هستند که می‌توانند با ورود به چارچوب اینستکس، از آن در مقابل تحریم آمریکا ایستادگی کنند. علاقه‌مندی به حضور در سازوکار در میان کشورهای جهان وجود دارد ولی همه منتظر دیدن اقدامی عملی اروپا هستند.
انتهای پیام/4093/پ
انتهای پیام/