تداوم رونق ناصرخسرو و قاچاق دارو، ناشی از نسخه برخی پزشکان است/ در سلامت خمیر مرغ اختلاف نظر وجود دارد

مهرو ماهر- گروه اجتماعی/ رسول دیناورند اکنون رئیس سازمان غذا و دارو و معاون وزیر بهداشت است. او از تهیه پیش‌نویس تفاهم‌نامه با وزارت ورزش و جوانان برای نظارت بیشتر بر باشگاه‌های ورزشی توزیع کننده مکمل‌های رژیمی و دارویی خبر داد و همچنین گفت به زودی نتیجه وضعیت آلوده بودن آب‌های آشامیدنی و معدنی و آمار کارگاه‌های تولید کننده خمیرمرغ غیرمجاز از سوی این سازمان اعلام می‌شود.

دیناروند، در این گفت‌و‌گو که در دو بخش منتشر می‌شود در خصوص بیمه‌ داروهای نازایی و صعب العلاج، وضعیت شبکه قاچاق دارو و همینطور فرایند مدیریت مواد گوشتی و فساد خمیرهای مرغ و ... سخن گفته است.

* جناب آقای دیناروند هر چند وقت یکبار خبرهای نگران کننده‌ای از وضعیت صنایع گوشتی و خمیرهای غیر‌مجاز مرغ در بازار مصرفی کشور به گوش می‌رسد، آیا کارگاه‌های غیرمجاز و زیرزمینی تولید خمیر مرغ شناسایی و جمع آوری شده‌اند؟ برای کاهش و جلوگیری از استفاده صنایع گوشتی کشور از خمیر مرغ غیر مجاز چه برنامه‌ای دارید؟

- جلوگیری از ورود خمیر مرغ غیرمجاز به محصولات و صنایع گوشتی کشور یکی از اهداف و اولویت‌های سازمان غذا و دارو است و خوشبختانه امروز اکثر صنایع گوشتی ما خمیر مرغ را قانونی نمی‌توانند دریافت کنند. تعداد متخلفان استفاده از خمیر مرغ غیرمجاز نیز بسیار کم شده است در حالی که در گذشته نزدیک به 30 تا 40 درصد از صنایع تخلف می‌کردند، اما امروز خوشبختانه این آمار بسیار کم شده است و آخرین آمار به زودی از سوی سازمان غذا و دارو به صورت عمومی اعلام می‌شود. اما به طور کلی این آمار روند کاهشی داشته است. اختلاف نظری بین سازمان غذا و دارو و سازمان دامپزشکی در مورد خمیر مرغ وجود دارد. این اختلاف نظر این است که همه خمیر مرغ تولیدی در کشور تحت نظارت نیست و نمی‌توانیم اطمینان حاصل کنیم که آن خمیر مرغ تولیدی تحت نظارت دامپزشکی، سالم است، بنابراین ممکن است بخشی از خمیر مرغ که تحت نظارت نیست وارد شبکه صنعت گوشتی شود که این موضوع بسیار خطرناک است که متاسفانه مقدار خمیر مرغ تولیدی بدون نظارت سازمان

دامپزشکی در کشور بسیار زیاد است. اگر بتوانیم این معضل را حل کنیم سازمان دام پزشکی نیز نظرات و استانداردهای ما را پیاده کند، برای همیشه این موضوع حل می‌شود. ما باید خمیر مرغی که به صورت غیرقانونی و خارج از نظارت تولید می‌شود را معدوم کنیم تا وارد چرخه مصرف نشود؛ زیرا در حال حاضر تشخیص دادن آن بسیار سخت است.

* وضعیت بازار غیر مجاز دارو در کشور به خصوص در تهران نیز ساماندهی مناسبی ندارد. هر بار ققنوس ناصر خسرو خاکستر می‌شود اما دوباره بر می‌خیزد. برای نظارت بر شبکه توزیع قاچاق دارو در ناصر خسرو و عطاری‌ها چه تمهیداتی اندیشیده شده است؟

- نظام توزیع دارو در کشور ما یک نظام بسته است. توزیع کنندگان دارو از سازمان غذا و دارو مجوز دریافت می‌کنند و فقط مجازند از تامین کنندگان مجاز دارویی که شرکت‌های داروسازی مجاز داخلی و شرکت‌های وارداتی مجاز دارو هستند، دارو دریافت کنند و صرفا مجازند دارو را به مراکز درمانی و داروخانه‌ها تحویل دهند. بنابراین خارج از این شبکه اگر دارویی توزیع شود تخلف است. به عنوان مثال داروهایی که در داروخانه 13 آبان و هلال احمر موجود نیست معمولا داروهای معمولی نیستند و داروهای تخصصی و فوق تخصصی هستند که تنها در داروخانه‌های منتخب توزیع می‌شوند. تنها داروهایی که مجوز ورود به بازار دارویی کشور را نداشته باشند و خارج از شبکه رسمی سازمان غذا و دارو تجویز و توزیع شود در بازار توزیع قاچاق موجود است. متاسفانه امروز هیچ ممنوعیتی برای تجویز داروهای خارج از فهرست رسمی دارویی از سوی پزشکان وجود ندارد و با این که دارویی که در ایران اجازه مصرف ندارد، پزشک نیز برای آن ممنوعیت تجویز دارد، برخی از پزشکان بدون توجه به این موضوع داروهای خارج از فهرست رسمی را تجویز می‌کنند. وقتی پزشک آزادی کامل برای تجویز داروهای خارج از فهرست رسمی دارویی را دارد، بنابراین هر دارویی تجویز کرد بیمار باید برای تهیه آن به شبکه‌های توزیع قاچاق دارو روی آورد، بر همین اساس شبکه قاچاق و بازار سیاه دارو برای آن نسخه‌ها ایجاد می‌شود و یک عده قاچاقچی این داروها را تامین می‌کنند. متاسفانه به‌رغم همه تلاشی که دستگاه‌های امنیتی، انتظامی، دستگاه قضایی، سازمان غذا و دارو و وزارت بهداشت انجام می دهند اما هنوز شبکه قاچاق دارو از بین نرفته است و تنها راه مبارزه با این شبکه این است که پزشکان باید داروهای خارج از فهرست رسمی را برای بیماران تجویز نکنند.

* امروز سازمان غذا و دارو با کمبود چه داروهایی مواجه است و چه برنامه‌ای برای کاهش و حذف کمبود دارویی در دست دارد؟

- امروز 3 هزار قلم دارو در بازار دارویی کشور موجود است و تنها 30 قلم دارو در کشور کمبود داریم. این کمبودها به صورت ماهانه است به طوری که ممکن است در ماه بعدی کمبود دارویی جبران شود بنابراین از حدود 3 هزار قلم دارو تنها 30 قلم معادل کمبود یک دهم درصد است و این یک دهم درصد کمبود دارویی نیز آن داروهایی نیست که مردم در بازار ناصر خسرو پیدا می‌کنند زیرا داروهای ناصر خسرو و قاچاق جزو آمار سازمان غذا و دارو نیست. متاسفانه نسخه‌نویسی در ایران محدودیت ندارد. به تازگی طرحی از سوی عده‌ای از نمایندگان در مجلس تقدیم و در کمیسیون بهداشت مجلس نیز تصویب شد و اگر در صحن علنی نیز تصویب شود، تجویز دارو خارج از فهرست رسمی کشور ممنوع می‌شود. در صورتی که پزشکان صرفا از فهرست رسمی دارویی کشور دارو تجویز کنند، سازمان غذا و دارو و وزارت بهداشت ضمانت می‌کند که این داروها همواره در بازار دارویی کشور موجود باشد اگر تجویز داروی خارج از فهرست رسمی، عرضه و واردات آن ممنوع شود بنابراین دیگر این سرگردانی مردم به حداقل می‌رسد.

* برای افزایش چتر حمایتی بیمه‌ها از مردم کم درآمد چه برنامه‌ای اجرا کردید و آیا تمام داروها و فرآورده‌هایی که توسط پزشک در دفترچه بیمار نوشته می‌شود تحت حمایت بیمه‌ها قرار می‌گیرد؟

- مردم تصور می‌کنند که هر چیزی که از داروخانه تهیه می‌کنند دارو محسوب می‌شود در حالی که در واقعیت چنین نیست و حتی هر چیزی که پزشک تجویز می‌کند دارو نیست بنابراین بخش زیادی از محصولاتی که پزشکان نسخه می‌کنند مردم از داروخانه‌ها تهیه می‌کنند دارو محسوب نمی شود و کنترل قیمت برای آنان صورت نمی‌گیرد از سوی دیگر این فرآورده‌ها به هیچ عنوان تحت پوشش بیمه‌ها نیست مثلا فرآورده‌های پوستی، ویتامین‌ها، بسیاری از محصولات آرایشی و بهداشتی، مکمل‌های دارویی و غذایی رژیمی تحت پوشش بیمه نیستند و متاسفانه هزینه‌های بسیار بالایی دارند.

* امروز چه تعداد بیمار مبتلا به بیماری‌های خاص و صعب العلاج در کشور داریم و برای حمایت از آنان چه طرح‌ها و برنامه‌هایی را اجرایی کرده‌اید؟

- وزارت بهداشت در 2 سال اخیر با کمک سازمان‌های بیمه‌گر بسیار تلاش کرده است تا پرداختی بیماران به حداقل ممکن برسد مثلا در مورد بیماری‌های صعب العلاج یک سوم داروهای کشور حدود هزار و 500 میلیارد تومان دارو در کشور برای بیماران خاص و صعب العلاج مصرف می‌شود البته تعداد این بیماران نیز بسیار کم است، امروز 500 هزار بیمار صعب العلاج و خاص در کشور وجود دارد که به داروهای گران قیمت نیاز دارند. میانگین پرداختی این بیماران در

بخش سرپایی و بستری به حدود 12 درصد کل هزینه دارویی رسیده است. به طوری که حدود 50 درصد هزینه این داروها را بیمه‌ها و حدود 40 درصد را دولت و وزارت بهداشت پرداخت می‌کنند و تنها 12 درصد از هزینه‌ها را خود بیمار می‌پردازد.

* برای داروهای زوج‌های جوانی که مشکل نازایی دارند، چه تدابیر حمایتی در نظر گرفته‌اید؟ آیا آنان نیز تحت حمایت سازمان‌های بیمه‌گر قرار دارند؟

- خوشبختانه از سال گذشته مشکل نازایی بیماران را نیز مشمول این طرح حمایتی کردیم و 70 درصد هزینه داروهای آنان از طریق سازمان‌های بیمه‌گر پررداخت می‌شود در حالی که این داروها یک ریال نیز تحت پوشش بیمه نبودند ولی 70 درصد هزینه را امروز ما پرداخت می‌کنیم.

* جناب آقای دکتر دیناروند، آخرین وضعیت رسیدگی به پرونده آب‌های آشامیدنی و معدنی آلوده به کجا رسیده است؟

- آزمایش‌ها تقریبا کامل و انجام شده است، نتیجه نهایی آزمایش‌های کنترل کیفیت آب آشامیدنی و آب‌های معدنی از سوی آزمایشگاه مرکزی مشخص و به زودی به اداره کل نظارت ارسال می‌شود پس از اعلام نهایی نتیجه آزمایش آب‌های آشامیدنی و خوراکی به شهروندان اطلاع‌رسانی عمومی خواهیم کرد البته هنوز مهلت یک ماهه سازمان غذا و دارو به پایان نرسیده است.

* آیا تفاهم‌نامه سازمان غذا و دارو با سازمان نظام پزشکی مبنی بر واگذاری بخشی از وظایف نظارتی بر داروخانه‌ها اجرایی شد؟

- تفاهم‌نامه با سازمان نظام پزشکی مربوط به یک‌سال پیش است که متاسفانه اجرایی نشد. البته علاقمند بودیم که بخشی از وظایف تصدی‌گری و اجرایی سازمان غذا و دارو را در مورد صدور مجوز و نظارت بر داروخانه‌ها را به سازمان نظام پزشکی و انجمن‌های داروسازی در استان‌ها واگذار کنیم که عملیاتی نشد و در بخشنامه جدیدی که ابلاغ شده در مورد ضوابط مربوط به تاسیس داروخانه درخواست کردیم که یکی از وظایف را از معاونت‌های غذا و دارو را به انجمن داروسازان واگذار کنند و این تفاهم‌نامه به قوت خود باقی است. هر زمان همکاران در سازمان نظام پزشکی زیر ساخت‌های مورد نیاز را فراهم کردند بخشی از وظایف اجرایی خود را حاضریم به نظام پزشکی واگذار کنیم.

* برای کنترل شبکه قاچاق دارو و مکمل‌های رژیمی و غذایی چه تدابیری در نظر دارید و آیا برای بازرسی کالاهای همراه مسافرانی که از خارج کشور دارو به همراه می‌آورند برنامه‌ای در دست اجرا دارید؟

- معضل ما کالای همراه مسافران نیست، زیرا مکمل‌ها و داروهای همراه مسافر در حد استفاده شخصی و با مسئولیت خود به کشور وارد شده است، معضل اصلی ما در مورد قاچاق آنهایی است که از طریق مناطق آزاد و مرزهای شرقی و غربی و جنوبی وارد کشور می‌شود که متاسفانه در حد بسیار زیاد است. بسیاری از داروهای وارد شده نیز در شبکه غیرمجاز توزیع در کشور پخش می‌شود و این داروها و مکمل‌ها در داروخانه موجود نیست.

بسیاری از داروهای قاچاق به صورت ارسال با پیک، تلفنی و ماهواره‌ای سفارش داده می‌شود و یک معضل اساسی است. اقدام اول برای کنترل و جلوگیری از افزایش داروهای قاچاق را باید خود مردم انجام دهند. مردم نباید به

فرآورده‌‌هایی که به صورت قاچاق وارد کشور شده اعتماد و اطمینان کنند زیرا داروها و مکمل‌هایی که از داروخانه‌ها تهیه می‌کنند شانس اینکه قاچاق تقلبی باشد، بسیار کمتر است. بنابراین درخواست ما از مردم این است که از مراکز مجاز دارو تهیه کنند زیرا تنها مراکز مجاز برای تهیه دارو و مکمل‌های غذایی و دارویی داروخانه‌ها هستند. تهیه دارو و مکمل‌ها خارج از این شبکه، غیر مجاز است.

برخی مواقع می‌بینیم که در عطاری‌ها، سوپرمارکت‌ها، باشگاه‌های ورزشی و آرایشگاه‌ها مکمل‌های رژیمی و دارویی نیز موجود است و یا به صورت پیک در منازل مردم توزیع می‌شود در حالی که با اطمینان به مردم می‌گوییم که واردات چنین داروهایی قاچاق و تقلبی است. قاچاق در حوزه سلامت و دارو مساوی با تقلب است. در این حوزه کمتر کسی پیدا می شود که یک کالای اصلی را قاچاق کند و معمولا کالاهای تقلبی و غیرمجاز را به صورت قاچاقی وارد می‌کنند البته اینطور نیست که هر کسی این داروها را مصرف کرد فردای آن روز دچار بیماری مزمن شده و بمیرد اما درصد وقوع مرگ و میر و ابتلا به بیماری‌های مزمن در کالاهای قاچاق و تقلبی بالاست و این تنها مربوط به ایران نیست و در تمام دنیا وجود دارد. به عنوان مثال می‌بینیم که یک ورزشکار با مصرف داروها و مکمل‌‌های دارویی و رژیمی قاچاق کلیه‌های خود را از دست داده است.

* آیا با سایر سازمان‌های دولتی از جمله صدا و سیما و آموزش و پرورش که وظیفه آگاه‌سازی و اطلاع رسانی به مردم را دارند، تفاهم‌نامه‌ای در این زمینه امضا کرده‌اید؟

خوشبختانه با سازمان صدا و سیما ارتباطات بسیار خوبی داریم، اخیرا نیز با وزرات ورزش و جوانان وارد تفاهم شده‌ایم و جلسات کارشناسی انجام شده و منتظریم که پیش‌نویس تفاهم‌نامه ما را تایید کنند و امضا کنیم زیرا ما در باشگاه‌ها نیز عرضه مکمل‌های تقلبی و قاچاق را به وفور مشاهده می‌کنیم.